هلن سیکسو

در میان منابع تصوف، آثار ابن عربی حاکی از نگاهی متعالی و مثبت به مسئلة زنانگی است. این مقاله بر آن است تا نشان دهد در پس نگاه استعلایی او به زن، تقابل های دوگانه ای که از نظرگاه هلن سیکسو، مبنای برخوردهای متفاوت با زن و مرد قرار گرفته و در نهایت به شکل گیری نگاهی مردسالار می انجامد، خودنمایی می کند. در بخش نخست مقاله، مبانی هستی شناسانه ای که بر نحوه برخورد ابن عربی با مسئله زنانگی مؤثّرند مطرح شده و در بخش های بعدی، نظرگاه های منفی و مثبت او به زن که نمایانگر تفکر او درباره مشخّصه های جنسیتی است مورد تحلیل قرار می گیرد. در خلال چنین تحلیلی، دگردیسی عناصر مردسالارانه به مفاهیم متافیزیکی در تفکر ابن عربی نشان داده می شود.

در سال های اخیر، نظریه معاصر، مفهوم تفکر دوگانه را که ریشه در نظریات سوسور و ساختارشکنی دریدا دارد، بررسی کرده است. هلن سیسکو نویسنده فمنیست فرانسوی به تأسی از لاکان و دریدا در نظریه تقابل های دوگانه خود به وارونه سازی این تقابل ها اعتقاد دارد. او با برقراری ارتباط بین زن و نوشتار، به دنبال براندازی نظم مردسالارانه است. جوخه الحارثی در رمان سیدات القمر، تغییرات سریع اجتماعی و پیامدهای آن را از طریق یک خانواده عمانی، با گذشته و تاریخ واقعی عمان پیوند می دهد. این رمان، داستان سه خواهر از یک طبقه متوسط را در روستای کوچک العوافی عمان و در یک فرهنگ مردسالار به تصویر کشیده و تلاش می کند با وارونه سازی تقابل های دوگانه، شخصیت های زن رمان را از وضعیت موجود رهانیده و به آنها فردیت و هویت ببخشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر آن است تا تغییرات ساختار فرهنگی را با توجه به رویکرد هلن سیکسو در نظریه تقابل های دوگانه که تجلی آن از طریق ترکیب سنت با مدرنیته، تغییر الگوهای نقش جنسیتی، شکستن تابوها، ساختار اجتماعی، نگرش به آموزش و روابط عاشقانه است، تبیین کرده و با خوانش رمان سیدات القمر، نحوه ترسیم شخصیت های زن و چالش تفکر دوگانه مردسالارانه در جامعه عمان را بررسی کند. یافته های تحقیق نشان می دهد الحارثی تلاش کرده است شخصیت های زن رمان با به چالش کشیدن تقابل های دوگانه در جامعه مردمحور و وارونه سازی آن ها، فردیت و نقش زنانه جدیدی را بپذیرند.