مبلغ

روش الگوپذیری، از جمله روش های موثّر در تربیت و به طور خاص در تربیت دینی است که بر اساس آن، متربّی با انتخاب یک انسان کامل به عنوان الگو، سعی می کند فضائل را در خود پرورش داده و مراحل رشد معنوی را طی کند. گرچه این روش در عرصه تبلیغ معارف دینی موثّر و مفید است، امّا با آسیبی عمده به نام مریدپروری مواجه است که ضرورت طرح این مسئله را ایجاب می کند که عمده ترین چالش پیشروی تربیت الگویی و راه برون رفت از این چالش چیست؟ این مقاله ضمن تبیین تربیت الگویی، چالش عمده آن را در دور ماندن از فرهنگ تحقیق و تفکّر و در نهایت روی آوردن به مسئله مریدپروری جستجو کرده و راه برون رفت از این چالش را در ترویج الگوی تربیت عقلانی دانسته است. از این رو، متربی باید ضمن پیروی آگاهانه از الگوها، الگوپذیری را صرفاً در راستای پرورش صحیح استعدادهای درونیِ خود و نه تقلیدی کورکورانه و خالی از اندیشه و تامّل بداند. روش این مقاله در مراجعه به آرا، استنادی و در تبیین محتوا، تحلیلی و توصیفی است.

در عصر حاضر مبلغان دینی، وظیفه احیای اموزه های اهل بیت(ع) و هدایت گری آحاد جامعه را عهده دار هستند؛ تحقیق پیش رو با توجه به این وظیفه مهم مبلغان دینی در پی تدوین الگوی مطلوب مبلغ است. این الگو در چهار بعد ویژگی های اخلاقی مبلغ، مخاطبان و شیوه های تبلیغی متناسب با آن و عرصه های تبلیغ، به مدد روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار تبیین گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در بعد ویژگی های اخلاقی هفت ویژگی «یکسانی گفتار و کردار»، «زمان شناسی و زمینه شناسی»، «مردمی بودن و دردآشنا»، «شجاعت و قاطعیت»، «صبر و استقامت»، «نفوذ کلام» و «انتقادپذیری» از مهم ترین فضایلی است که مبلغ در ارتباط با دیگران بایستی به آن مجهز باشد. مخاطبان مبلغ به سه دسته کلی خانواده، مخاطبان عام و مخالفان قابل تقسیم بندی است که متناسب با هر کدام شیوه های تبلیغی طرح شده است. در بعد چهارم با عنوان عرصه های تبلیغ نیز به «تقدم پرداختن به مسائل اعتقادی بر احکام و اخلاق»، «تقدم خانواده و خویشاوندان بر دیگران» و «تقدم نوجوانان و جوانان بر سایرین» اشاره شده است.

انسان هنگامی قادر است نیازهای حیاتی خود را تامین کند که زندگی گروهی را برگزیده و در جامعه انسانی با اتخاذ سبک ویژه ای از زندگی، به حیات اجتماعی خود ادامه دهد؛ البته جامعه نیز، زمانی می تواند بنای اجتماعی اش را تحکیم بخشد که ابتدا سبک زندگی خود را بر مبنای فرهنگ متناسب، نهادینه نماید. از این رو، دغدغه اصلی عالمان وحاکمان جوامع، شناساندن فرهنگ و تثبیت آن در اجتماع انسانی است. برای این منظور نیز غالباً دو شیوه جامعه پذیری و فرهنگ پذیری را برای آموزش و نهادینه کردن فرهنگ خود انتخاب کرده اند و چون فرهنگ پذیری در تحقق این هدف موثرتر است، حاکمِ جامعه اسلامی عامل و یا عوامل موثر در فرهنگ پذیری را مهم تر دانسته و بر آن تاکید بیشتری دارد.نوشتار پیش رو، نشان می دهد که با توجه به کمرنگ شدن نقش خانواده در جامعه در حال گذار - که نقش بی بدیل خانواده در برابر عوامل اجتماعی موثر در جامعه پذیری تحت الشعاع قرار گرفته است - مبلّغ دینی می تواند با بهره گیری از آموزه های اسلام و تبیین و ترویج آن ها، گام موثری در فرهنگ پذیری مسلمانان برداشته و در حقیقت، مبنای سبک زندگی اسلامی را تحکیم و تقویت بخشد. بنابراین، نه تنها نباید از تبلیغ سنتی غافل شد و فقط به روش های جدید و رسانه های مدرن تکیه کرد، بلکه باید به این شیوه تبلیغی اهتمام ورزیده و برای تقویت و نهادینه کردن آن تلاش کرد.

هدف این پژوهش، طراحی مدل نقش های بشارت دهندگان باشگاه های لیگ برتر فوتبال ایران بود. این پژوهش توصیفی، ازنوع همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری بود که به روش میدانی اجرا شد. به دلیل محدودیت در دسترسی به همه هواداران باشگاه های لیگ برتر فوتبال کشور، پژوهشگران دو تیم منتخب استقلال و پرسپولیس را برگزیدند. این دو تیم از محبوب ترین تیم های حاضر در لیگ برتر هستند. جامعه آماری این پژوهش ، هواداران دو باشگاه ذکرشده در شانزدهمین دوره مسابقات لیگ برتر خلیج فارس بودند. ازآنجایی که تعداد جامعه آماری نامعلوم بود، طبق جدول مورگان، 384 هوادار برای تعیین حجم نمونه درنظر گرفته شدند و در بازی شهرآورد به طور مساوی از هواداران هر تیم، 192 پرسش نامه سالم جمع آوری شد. روش نمونه گیری، تصادفی دردسترس بود . مبنای ابزار پژوهش، پرسش نامه دیور و همکاران (2015) بود که برای استفاده در فرهنگ و اجتماع کشور تعدیل و اصلاح شد. برای روایی ظاهری و محتوایی، ترجمه پرسش نامه دراختیار تعدادی از متخصصان بازاریابی ورزشی و اساتید مدیریت ورزشی قرار داده شد و نسخه نهایی با رفع ایرادها و نقاط ابهام، اصلاح و ویرایش شد. پایایی اولیه ابزار پژوهش توسط یک مطالعه راهنما انجام شد. نتایج حاصل از اجرای مدل در نرم افزار ایموس نشان داد که هواداران به عنوان بشارت دهندگان باشگاه های استقلال و پرسپولیس، چهار نقش مدافع، مبلغ ، ضدانتقادات و مقلد را ایفا می کنند. امروزه، مدیران بازاریابی تیم های ورزشی می توانند با تشکیل و تقویت کانون های هواداری، ترویج و بازاریابی را ازطریق آنان رونق دهند تا تیم ها از سرمایه های مادی و معنوی حاصل از حضور حداکثری آنان بهره مند شوند.

این پژوهش با اهدافی چون ارتقای سطح کیفی تبلیغ، آشنایی مبلّغ با دشواری های اخلاقی تبلیغ دین و راه های برون رفت از آن انجام شده است. بعضی از مهم ترین این دشواری ها، تبلیغ برای جنس مخالف، تبلیغ در مناطق سُنَی نشین و تبلیغ در مناطقی با تکثر فرهنگی مثل سربازخانه هاست. سؤال اصلی پژوهش این است که دشواری های اخلاقی تبلیغ دین و راه های برون رفت از آن کدام اند. در پاسخ به این سؤال این نتیجه به دست آمد که با رعایت اصول و ارزش های اخلاقی و دینی ازجمله عفت، عدالت، احسان، مخاطب شناسی، حفظ وحدت میان مذاهب اسلامی، پرهیز از فرقه گرایی و حزب گرایی، تکیه بر اصول مشترک و مردمی بودن، می توان مشکلات اخلاقی تبلیغ را از سر راه برداشت. روش تحقیق در این پژوهش ازحیث گردآوری مطالب، کتابخانه ای و ازحیث تجزیه وتحلیل اطلاعات، توصیفی تحلیلی است. همچنین، این تحقیق ازنظر اهداف آن، یک تحقیق کاربردی محسوب می شود.

بی تردید اساسی ترین کارکرد نهاد تبلیغ دین، رساندن صادقانه پیام دین به جامعه دینداران است. ایفای این کارکرد گاهی با چالش یا دوراهی های اخلاقی مواجه می شود و مبلّغ را بر سر دو یا چند راهی تصمیم گیری اخلاقی قرار می دهد. مقاله پیش رو با هدف بررسی شماری از مهم ترین چالش های صداقت در عرصه تبلیغ دین سامان یافته است. برای دست یابی به این هدف به مهم ترین متون و منابعی که در زمینه تبلیغ دین نوشته شده است، مراجعه شد و درباره محتوای آن ها تحلیل کیفی انجام گرفت. یافته های این تحقیق نشان داد تبلیغ صادقانه اساساً گاهی با منافع شخصی مبلّغ در تعارض قرار می گیرد، گاهی جذب حداکثری مخاطبان، صداقت در تبلیغ را به مخاطره می اندازد، در بعضی مواقع نیز ضعف در شایستگی ها و صلاحیت های مبلّغ مانع تبلیغ صادقانه می شود و درنهایت، نگرش جزئی مبلّغ به دین نیز ممکن است از دلایل ضعف صداقت در تبلیغ دین باشد.

تبلیغ دین امر بسیار مقدس و دارای اهمیت ویژه است؛ در عین حال با چالش های فراوانی مواجه است. از مهم ترین این چالش ها، چالش های اخلاقی تبلیغ برای جنس مخالف و نیز تبلیغ در مناطق با تکثر دینی و فرهنگی است. این پژوهش با در نظر گرفتن اخلاق اسلامی و با هدف تبیین و حل یکی از این چالش ها، یعنی تبلیغ برای جنس مخالف، نگارش یافته است. دغدغه اصلی در این پژوهش، پاسخ دادن به این پرسش است که چالش های اخلاقی تبلیغ دین برای جنس مخالف و راه های برون رفت از آن کدامند؟ بر اساس پژوهش انجام شده، راهکارهای برون رفت از چالش های اخلاقی تبلیغ برای جنس مخالف عبارتند از: رعایت عفت عمومی در گفتار، رفتار، پرهیز از نگاه حرام، پرهیز از اختلاط، پرهیز از مواضع تهمت، و برخورداری از غیرت اجتماعی. روش این پژوهش، از حیث گردآوری مطالب و اطلاعات، کتابخانه ای، و از حیث تجزیه وتحلیل اطلاعات، توصیفی تحلیلی است. همچنین این تحقیق از حیث اهداف، یک تحقیق کاربردی محسوب می شود.

تبلیغ نقش مهمی در معرفی، نشر و حفظ هر مکتب داشته ضامن استمرار اصول و مبانی هر مکتب و پیروان آن است. هدف از پژوهش حاضر آن است که ضمن بیان ضرورت تبلیغ، نقش ویژگی های مناسب مبلغ را در توفیق او بیان کند. مبلغ باید این ویژگی ها را به تأسی از اهل بیت (ع) دارا باشد. ازجمله نتایج این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی انجام یافته آن است که دلایل چندی ضرورت تبلیغ و معرفی چهره حقیقی اسلام را ایجاب می کنند، ازجمله: 1- تهاجم فرهنگی که سبک زندگی اسلامی را نشانه گرفته است. 2- توطئه قدرت های بزرگ برای نشان دادن چهره هولناک از اسلام و ایجاد اسلام هراسی 3- ظهور گروه های تندرو و خشن که چهره رحمانی اسلامی را مخدوش نموده اند؛ ازاین رو مسلمانان دنیا باید ضمن پرهیز از اختلافات، با رفتار و گفتار مناسب خود در تبلیغ باورهای دینی بکوشند. لازمه موفقیت در تبلیغ دارا بودن ویژگی های لازم و استفاده از روش های مناسب است، درصورتی که ویژگی ها و شرایط لازم تبلیغ وجود نداشته باشند، تبلیغ اثر معکوس داشته آثار زیان باری برجای می گذارد، با توجه به آن که پیامبران و ائمه (ع)، ازجمله امام رضا (ع) کار تبلیغ می کرده اند، ویژگی های ایشان و روش هایی که برای تبلیغ استفاده نموده اند، بسیار مفید و راهگشا است. گفتگو در تبلیغ نقش مهمی ایفا می کند و در صورت رعایت اصول و شرایط لازم، گفتگو می تواند جلو بسیاری از خشونت ها و خونریزی ها را بگیرد.

تبلیغ در فرهنگ دینی، تعاریف و مبانی متفاوتی با تبلیغ در فرهنگ غرب دارد و همین موجب می شود که در به کارگیری روش ها، که یکی از ارکان تبلیغ است، مختلف باشند. این روش ها بر اساس هر یک از این دو فرهنگ، اقتضائات خاص خود را دارد ضمن آن که غفلت از به کار بستن صحیح روش های تبلیغ دینی نیز با آسیب های متعددی همراه است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات و روایات، ضمن برشمردن روش های تبلیغی، به آسیب های آنها نیز پرداخته می شود. در میان روش ها، روش کلامی غیرمستقیم از روش هایی است که در خطاب های قرآنی به کار رفته است. همچنین روش پرسش و پاسخ یکی از روش های پرکاربرد در سیره معصومان است که وجه امتیاز آن با سایر روش ها، توجّه به تفاوت های فردی و نیازهای روانی مخاطب است، به طوری که مبلّغ، پیام را متناسب با وضعیت مخاطب منتقل می کند. همچنین، غفلت از سطح فهم مخاطب و بُعد عملی او، تحقیر مخاطب، تطابق نداشتن رفتار مبلّغ با محتوای تبلیغ او، زیاده روی در بشارت یا انذار، ارائه پیام به صورت کلیشه ای، و شکاف عاطفی میان مبلّغ و مخاطب مهم ترین آسیب های روش های تبلیغ هستند که به منظور ارتقای اثربخشی تبلیغات دینی در جامعه، لازم است به آنها توجه شود.

پژوهش حاضر تلاشی است در جهت تبیین سیره تبلیغی پیامبر(ص) برای نشر وگسترش معارف اسلامی. این پژوهش که از نوع توصیفی - تحلیلی است، با بررسی اسناد تاریخی ، تبیین و تحلیل شیوه هایی که پیامبر(ص) در دوران زندگی خود از آن ها در جهت تبلیغ دین اسلام استفاده کرد را به عنوان مسأله اصلی خود قرار داده است. امکان سنجی کاربست شیوه های تبلیغی پیامبر(ص) در دوران نبوت خود (قبل و بعد از هجرت) برای تبلیغ در دنیای معاصر مبتنی بر نظریه های رسانه ای جدید، از مسائلی است که در این پژوهش بدان پرداخته شده است. شیوه ها ی تبلیغی پیامبر(ص) با نظریات ارتباطی مطرح معاصر به ویژه دیدگاه های دیوید برلو مورد تحلیل قرار گرفته است. این مطالعه نشان می دهد که تکنیک های تبلیغی به کاربسته شده توسط پیامبر(ص) از برخی جهات با نظریات معاصر رسانه ای وتبلیغی همخوانی دارد. هر چند هیچ یک از نظریات مطرح ارتباطی قدرت تببیین همه ابعاد آن را ندارند. شیوه های تبلیغ نبوی در روزگار ما نیز به خوبی قابلیت به کارگیری توسط مبلغین اسلامی را دارا هستند.

یکی از مهمترین آفات تبلیغ دین و یکی از موانع اصلی روابط اجتماعی مبلغان دین و اثرگذاری آنها بر قلوب مردم، رذیله دنیادوستی است. ازاینرو این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانهای و با روش توصیفی و تحلیلی، ضمن معرفی آسیبهای دنیادوستی مبلغ در تبلیغ دین از منظر آیات و روایات، عواقب آن برای مبلغ، مردم و فرایند تبلیغ دین تبیین تشریح شده است. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که دنیادوستی مبلغ در تبلیغ دین به اشکال و مصادیق مختلفی ممکن است بروز کند که همه آنها در ذیل سه عنوان کلی حب نفس، مال دوستی و جاهطلبی قرار میگیرند. آموزههای دینی داللت دارند بر اینکه مبلغ دنیادوست از چشم مردم میافتد، آبرویش میرود، مردم از دورش پراکنده میشوند، کالم و تبلیغش نهتنها اثر ندارد؛ بلکه ممکن است دین مردم را هم بدزدد و آنها را از راه حق ً در نقطه منحرف کند که این خطرناکترین آسیب دنیادوستی مبلغ است و دقیقا مقابل تبلیغ دین قرار دارد و مبلغ دنیادوست خواهناخواه با رفتار و کردارش که از دنیادوستی او نشئت میگیرد، بر ضد دین گام برمیدارد و دین مردم را از آنها میگیرد. 

امروزه، فناوری اطلاعات و ارتباطات و در معنای عام و فضای مجازی در معنای خاص نقش مهمی در نگرش افراد دارند. به عبارتی دیگر، فضای مجازی مروج بسیاری از شبهات و حقایق می باشد؛ بنابراین هم می تواند بهترین ابزار برای حمله دشمنان به آموزه های دینی باشد و هم می تواند بهترین وسیله ی ترویج اعتقادات اصیل دین اسلام و اصلاح شبهات به وجود آمده باشد. روش تحقیق حاضر از نوع کتابخانه ای و میدانی است و گردآوری آن از طریق مطالعه مقالات و کتب متعدد و همچنین از طریق مصاحبه با 5 نفر از اساتید و معلمان متخصص در حوزه دینی به دست آمده است. در این راستا، این پژوهش به پیشینه مبلغان اسلام و اهمیت تبلیغ اهتمام ورزیده ؛ سپس به ارائه روش هایی به جهت ارتقای سطح تبلیغ دین در فضای مجازی به وسیله مبلغان پرداخته و در نتیجه به ویژگی هایی از جمله تبلیغ مستمر و مبلغ سیار، ارتباط عاطفی با مخاطب و ... اشاره شده است.