شیوه ترکمانی

کتاب خاوران نامه یک مثنوی حماسی با 22500 بیت به وزن و تقلید شاهنامه فردوسی، اثری از ابن حسام خوسفی بیر جندی است، که به زندگی امام علی(ع) و دلاوری های وی به عنوان قهرمان مسلمانان در تاریخ اسلام و جنبه های پهلوانی زندگی ایشان می پردازد. این مثنوی حماسی، در دوره های مختلف مصور شده است. نسخه- نگاره محفوظ در موزه کاخ گلستان تهران، کهن ترین نسخه مصور، از این اثر ادبی است که تاکنون بازشناخته شده است. این نسخه ارزشمند در سده نهم هجری در شیراز و تحت حمایت سلسله ترکمانان مصور شد، از این رو متخصصان، آن را متعلق به مکتب شیراز و شیوه نقاشی های آن را «ترکمانی» نامیده اند. مکتب نگارگری شیراز با پیشنه غنی فرهنگیِ پیش از اسلام خود، در دوره های اسلامی نیز به رشد و بالندگی خود ادامه داد. در واقع هدف این پژوهش بازبینی مختصات صوری این نسخه مصور و بیان آن هاست. خاوران نامه در فضایی ظهور کرد که سال ها قبل، شاهنامه های نفیسی در آن مصور شده بودند و سنت هایی را در زمینه نگارگری در این شهر پایه ریزی کرده بودند. این اثر نتیجه منطقی و تداوم نقاشی دوره های گذشته است.