مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۱.
۲۲.
۲۳.
۲۴.
۲۵.
۲۶.
۲۷.
۲۸.
۲۹.
۳۰.
۳۱.
۳۲.
۳۳.
۳۴.
۳۵.
۳۶.
۳۷.
۳۸.
۳۹.
۴۰.
نهی از منکر
حوزههای تخصصی:
هدف این پژوهش ساخت و اعتباریابی مقیاسی به منظور بررسی گرایش کارکنان اداری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی کارکنان اداری آموزش و پرورش خراسان شمالی شامل 635 نفر تشکیل می داد. 315 نفر (47 زن، 268 مرد) از این کارکنان با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و مقیاس محقق ساخته گرایش کارکنان اداری نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و پرسشنامه جهتگیری دینی آلپورت را تکمیل کردند. از آلفای کرونباخ، ضریب دو نیمه کردن، ضریب همبستگی، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها نشان داد که این مقیاس از اعتبار مطلوبی برخوردار است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با الگوی مؤلفه های اصلی و چرخش پروماکس نیز نشان داد که این مقیاس، دو عامل «گرایش به امر به معروف» و «گرایش به نهی از منکر» را با واریانس تبیین شده 29/63 درصد در بر می گیرد. تحلیل عاملی تأییدی از این ساختار حمایت می کرد. همبستگی معناداری نیز میان گرایش به امر به معروف و نهی از منکر و جهتگیری دینی درونی به دست آمد. بر اساس نتایج این مطالعه مقیاس گرایش به امر به معروف و نهی از منکر را می توان به عنوان ابزاری معتبر برای سنجش گرایش کارکنان به امر به معروف و نهی از منکر به کار برد.
تبیین مصادیق امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک فعل اخلاقی همگانی در سازمانها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امر به معروف و نهی از منکر از جمله فرائضی است که در منابع دینی، بسیار مورد تأکید واقع شده؛ به نحوی که حتی جهاد در راه خدا در برابر این امر به قطره ای در برابر دریا تشبیه شده و اجرای آن سعادت و خیر جوامع بشری و روی گردانی از آن سقوط و ذلت را برای انسان ها در پی دارد. هدف از نگارش این مقاله شناسایی و استخراج مصادیق سازمانی امر به معروف و نهی از منکر بوده است. جهت تحقق این امر روش فراترکیب مورد استفاده قرار گرفته و در مجموع 75 عنوان مقاله و کتاب جهت استخراج کدهای مورد نظر انتخاب شده اند؛ سپس این کدها در قالب 10 بعد، تحت عناوین فردی، مرتبط با کارفرما، مرتبط با کارکنان، مرتبط با مشتری، مرتبط با رقبا، مرتبط با ذی نفعان، مرتبط با جامعه، مرتبط با تولید، مرتبط با بازاریابی، مرتبط با حسابداری و مالی و مرتبط با فناوری اطلاعات دسته بندی شده اند که برخی از این مفاهیم مرتبط با مباحث مطرح شده در حوزه اخلاق کسب و کار توسط اندیشمندان مختلف بوده اما برخی نیز با آن ها متفاوت است. نویسندگان در انتها معتقدند که در واقع این مقاله مقدمه ای جهت ورود مباحث امر به معروف و نهی از منکر به سازمان ها است که می بایست در تلاش های آتی مورد تدقیق و پژوهش جامع تری قرار گیرد.
نسبت تعزیر با نهی از منکر در فقه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
«تعزیر» و «نهی از منکر» در فقه امامیه به عنوان دو پاسخ نسبت به گناه، و راهکارهایی برای مقابله با آن هستند. این مقاله در مقام نسبت سنجی میان این دو نهاد است. بر اساس نتایج حاصل از این مقاله، تعزیر و نهی از منکر اشتراکات و شباهت هایی با یکدیگر دارند. اما با این حال، هر یک از آن ها ویژگی ها و احکام خاصی دارند که لزوماً در دیگری جریان نمی یابد. برداشت از نهی از منکر، می تواند گسترده یا محدود باشد و این تفاوت برداشت، در نسبتی که نهی از منکر با تعزیر پیدا می کند، مؤثر است. برداشتی که در فقه امامیه از نهی از منکر رواج دارد، برداشتی محدود است که تعزیر را در بر نمی گیرد و با آن تفاوت جوهری دارد. نهی از منکر در اصطلاح فقهی آن، مربوط به مرحله ی پیش از گناه است؛ در حالی که تعزیر، گونه ای مجازات و مربوط به پس از گناه است. البته رفتاری واحد می-تواند به اعتباری نهی از منکر باشد و به اعتباری دیگر تعزیر؛ بدین معنا که اگر هدف از آن، برخورد با گناه انجام شده باشد، تعزیر است؛ و اگر هدف، جلوگیری از ارتکاب مجدد آن گناه یا گناهی دیگر در آینده باشد، نهی از منکر است.
بررسی نقش و تأثیر امر به معروف و نهی از منکر در تقویت سرمایة اجتماعی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
فریضه الهی امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان یک کنش دینی- اجتماعی که ناشی از نوعی احساس مسئولیت پذیری در پیوندهای گروهی است، کارکردهای اجتماعی مهمی را ایفا می نماید. تحقق سلامت و سعادت و رشد هر جامعه ای، منوط به توجه و اهتمام به نظارت همگانی از سوی اعضای جامعه می باشد. پژوهش پیش رو، به بررسی نقش و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در تقویت و توسعه سرمایه اجتماعی پرداخته و با مبنا قرار دادن سه اصل مهم قرآنی: اخوت دینی، ولایت مداری و وحدت و با تاکید بر مولفه اعتماد در بعد ارتباطی سرمایه اجتماعی با محوریت ایمان، به ارائه مدلی برای بهره گیری از آموزه های نورانی قرآن کریم در تولید و تقویت سرمایه اجتماعی اهتمام ورزیده است. فرضیه این مقاله آن است که فرامین انسان ساز قرآن کریم در حوزه امر به معروف و نهی از منکر در تقویت و بالندگی سرمایه اجتماعی نقش مهمی را ایفا می کند و مهم ترین مولفه های سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد، مشارکت، اتحاد، حمایت و امنیت اجتماعی، در سه اصل قرآنی مورد نظر نمود و جلوه ای خاص داشته و ضمن رفع کاستی ها و نقائص سرمایه اجتماعی غرب، به تقویت و بالندگی آن پرداخته و راه کارهایی ارزشمند در این راستا ارائه گردیده است.
شیوه های کارآمد نظارت اجتماعی در نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
اهمیت نظارت اجتماعی به منظور جلو گیری از انحراف افراد و گروه ها در جامعه اسلامی است و با توجه به توصیه های موجود در متون دینی و تنوع طرق آن، اعم از نظارت الهی، فردی، سازمانی و همگانی روشن می گردد. نظارت همگانی که برخاسته از مسئولیت آحاد جامعه در قبال یکدیگر می باشد، در قالب دو فریضه «امر به معروف و نهی از منکر» تبلور یافته است. به رغم اهمیت بحث و تلاش فراوان در این زمینه، به نظر می رسد منحصر بودن امر و نهی به روش سنتی تأثیر لازم به خصوص در میان نسل جوان را ندارد؛ از این رو پژوهش حاضر به دنبال یافتن شیوه هایی بدیع و کارآمد، با توجه به آموزه های نهج البلاغه است. با واکاوی در نهج البلاغه درمی یابیم افزون بر امر و نهی مستقیم به عنوان یکی از شیوه های نظارت اجتماعی، امام(ع) به شکل غیرمستقیم، افراد را به خوبی ها دعوت و از بدی ها منع می کند. روش غیرمستقیم براساس زمان، مکان، و مخاطب، به گونه های مختلف ترغیب، توبیخ، دعا، نفرین، ابراز شگفتی، بیان پرسش، موعظه و... توسط امام علی(ع) مورد استفاده قرار گرفته است. این پژوهش به روش توصیفی−تحلیلی و بر مبنای تجزیه و تحلیل اطلاعات، شیوه های مختلف نظارت اجتماعی را در نهج البلاغه مورد بررسی قرار داده است.
شرایط امر به معروف و نهی از منکر در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
pure life, Volume ۳, Issue ۵, Spring ۲۰۱۶
155 - 170
حوزههای تخصصی:
امر به معروف و نهی از منکر، از مهم ترین واجبات دینی است، که شارع مقدس شرایطی برای تحقق وجوب آن، بیان کرده است. چهار شرط اصلی امر به معروف و نهی از منکر، عبارتند از: علم و آگاهی، احتمال تأثیر، اصرار بر گناه و نبودن ضرر و مفسده؛ شرط پنجم نیز با عنوان عدالت، توسط برخی از فقها بیان شده است. یکی از کاربردهای امر به معروف و نهی از منکر در عصر فناوری، فضای مجازی است. فضای مجازی در راستای فضای واقعی پیش می رود؛ به نحوی که بسیاری از مفاهیم واقعی، در فضای مجازی نیز عینیت می یابد. لذا شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر در فضای مجازی، همان شرایط وجوب آن در فضای حقیقی است، که فقها بر آن تأکید دارند؛ هر چند تفاوت هایی نیز از حیث نحوه عملکرد، تذکر زبانی، فعلی و سایر موارد وجود دارد. در این مقاله، سعی شده است شرایط امر به معروف و نهی از منکر در فضای واقعی و مجازی مورد بررسی قرار گیرد.
راهبردهای امر به معروف و نهی از منکر در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
pure life, Volume ۵, Issue ۱۵, Autumn ۲۰۱۸
109 - 147
حوزههای تخصصی:
امر به معروف و نهی از منکر بنا به نص آیات قرآن کریم و روایات اسلامی از فرائض دینی و عامل استحکام حکومت و گسترش هنجارهای صحیح به لحاظ مسئولیت پذیر نمودن جامعه است؛ از طرف دیگر، با ظهور فناوری های نوین ارتباطاتی مانند شبکه های اجتماعی و آسیب ها و تهدیدهای حاصل از آن، احیا و گسترش این امر علاوه بر محیط واقعی در فضای مجازی نیز ضرورت می یابد که با توجه این که عرصه مجازی با فضای حقیقی متفاوت بوده و دارای پیچیدگی های خاص خود است، سازمان ها و نهادهای مختلفی که در جمهوری اسلامی ایران مسئولیت فعالیت در حوزه امر به معروف و نهی از منکر دارند، لازم است راهبرد مشخصی اتخاذ نموده و علاوه بر آن اولویت های راهبردی را با توجه به ظرفیت های محدود برای برنامه ریزی و اقدام، تدبیر نمایند. این پژوهش کیفی با روش SWOT و با دریافت نظرات 32 نفر از نخبگان حوزه دینی و فضای مجازی سعی نمود اهم نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات را برشمرده و متناسب با آن ضمن احصای وضعیت فعلی، راهبرد متناسبی را پیشنهاد نماید؛ راهبردها نیز در دو حوزه کمی و کیفی ارائه شده است که دو راهبرد اصلی شامل شناخت و تبیین معروف و منکر در فضای مجازی و آموزش و تبلیغ معروف و منکر در فضای مجازی می شود.
طراحی مدل اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر مبتنی بر مدیریت زنجیره نتایج(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از مهم ترین آموزه های دین مبین اسلام ضامن اقامه شریعت و حدود الهی است. اجرای این فریضه به گونه ای صحیح، ره آوردهای گسترده دنیوی و اخروی، در سطح فردی و اجتماعی به همراه دارد و جامعه را در مسیر رستگاری پیش خواهد برد. مقاله حاضر با هدف ارائه مدلی از امر به معروف و نهی از منکر به منظور شناسایی اجزای گوناگون این مفهوم نگاشته شده است. بنابراین، ضمن بهره گیری از مفهوم مدیریت زنجیره نتایج و روش تحلیل محتوای کیفی مدلی متشکل از ورودی ها (شرایط واجب شدن، ویژگی های آمرین و ناهیان، دلایل ترک این فریضه، علل گرایش به معاریف و منکرات)، فرایندها (مراتب و روش های امر به معروف و نهی از منکر)، خروجی ها (فردی و جمعی)، پیامدها (اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، مذهبی، فرهنگی و قانونی) و تأثیرات (دنیوی و اخروی) ارائه شده است. مطالعه عمیق در موضوع برای توان مندسازی آمران و ناهیان این فریضه الهی، شناخت اصولی انگیزه های انجام منکر و ارائه راه کارهایی جهت رفع آن، فرهنگ سازی در سطح جامعه برای اجرای این فریضه الهی و رواج آن، طراحی مکانیزم های دقیق تربیتی برای اجرای امر به معروف و نهی از منکر به گونه ای اثربخش از جمله راه کارهای تقویت بخش ورودی و فرآیند جهت رسیدن به پیامدها و تاثیرات مطلوب است.
بررسی رابطه راهکارهای اجرایی فریضه امر به معروف و نهی از منکر با پیشگیری از جرایم منافی عفت (مورد مطالعه شهرستان ارومیه سال 1390)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
انتظام اجتماعی سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱
159 - 180
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: هدف اصلی این تحقیق، بررسی راهکارهای اجرایی نمودن فریضه امر به معروف و نهی از منکر در پیشگیری از جرایم منافی عفت در شهرستان ارومیه در سال 1390 می باشد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی – پیماشی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان پایور گشت پلیس امنیت اخلاقی، پلیس اطلاعات و امنیت عمومی فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی، کارکنان ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی، کارکنان مرکز مشاوره و مددکاری معاونت اجتماعی استان آذربایجان غربی و کارکنان گشت کلانتری های 10 گانه فرماندهی انتظامی مرکز استان آذربایجان غربی می باشد و تعداد نمونه با استفاده از روش تمام شماری، 115 نفر انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بوده و برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از آزمون خی دو(کای اسکویر) استفاده شده است. نتایج و یافته ها: سه فرضیه در نظر گرفته شده این تحقیق شامل تأثیر راهکار های انتظامی، راهکارهای فرهنگی و راهکارهای اجتماعی فریضه امر به معروف و نهی از منکر در پیشگیری از جرایم منافی عفت به تأیید رسید. نتایج نشان داد که هر سه راهکار در پیشگیری از جرایم منافی عفت مؤثر است. در بررسی و تحلیل نتایج مؤثر، تمامی شاخص های شناسایی شده با توجه به نظر پاسخگویان در پیشگیری از جرایم منافی عفت مفید و تأثیرگذار هستند.
امربه معروف و نهی از منکر و توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نظام های سیاسی جدید در پی بسیج و جلب مشارکت سیاسی حداکثری شهروندان خود هستند؛تحکیم رابطه نظام سیاسی و مردم تداوم نظام سیاسی را تسهیل نموده، موجد مشروعیت سیاسی حکومت شده و به توسعه سیاسی نهادینه منجر می شود. مفروض است که در نظام سیاسی اسلامی؛ آموزه مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی «أمربه معروف و نهی از منکر» نقش عمده ای در توسعه سیاسی ایفا می نماید و قرآن کریم، متون روایی و اصل هشتم قانون اساسی ج.ا.ا مستند این آموزه اند. سه ساحت؛ مردم- مردم (متوازی)، مردم- حاکمان (متخالف صعودی) و حاکمان - مردم (متخالف نزولی) در این آموزه وجه تمایز مردم سالاری دینی از لیبرال دموکراسی ها است. فرضیه این نوشتار آن است که ساحت مردم – حاکمان در آموزه امر به معروف و نهی از منکر مغفول مانده است. این پژوهش با اتکا به روش تفسیری و بهره مندی از نظریه مردم سالاری دینی نتیجه می گیرد که احیای ساحت سوم مستلزم ورود به فرهنگ سیاسی جامعه اسلامی در میان مردم (الناس) و نخبگان فکری (اولی الالباب) و نخبگان سیاسی (اولی الامر) است.
امربه معروف ونهی ازمنکرازمنظرتفاسیرالمیزان، مفاتیح الغیب و کشاف
حوزههای تخصصی:
امر به معروف و نهی از منکر از احکام عملی مسلمانان است و آیات قرآن کریم آنان را به امر به معروف و نهی از منکر امر کرده است. امادر مورد قلمرو، شرایط وکیفیت وجوب این واجب الهی در بین گرایش های کلامی مطرح در دنیای اسلام اختلاف دیدگاه هایی وجود دارد. مذاهب امامیه، معتزله و اشاعره علی رغم شباهت در بعضی ویژگی های امربه معروف و نهی از منکر، تفاوت هایی در این مسئله با یکدیگر دارند. این امر، موجب شده همواره بین مفسران و متفکران این سه مذهب تضارب آراء در مورد ویژگی های امر به معروف ونهی از منکر وجود داشته باشد. تحلیل و نقد آراء کلامی و دیدگاه های این متکلمان و مفسران اسلامی، موجب تبیین راه حق می شود.این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل محتوا و به شیوه تطبیقی به واکاوی مسئله امر به معروف و نهی از منکر در آیات 104 و110 سوره آل عمران و 17 سوره لقمان از منظر سه مفسر برجسته اسلامی: علامه طباطبائی، فخر رازی و زمخشری، در تفاسیر المیزان، مفاتیح الغیب و کشاف می پردازد. اگرچه مفسران فوق در اصل وجوب امر به معروف و نهی از منکر اتفاق نظر دارند و آن را اجماعی امت می دانند؛ اما در مورد کیفیت وجوب وشرایط آنبا هم اختلاف دیدگاه دارند.
آسیب شناسی انگاره وجوب همگانی امر به معروف و نهی از منکر(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اسلام و مطالعات اجتماعی سال ششم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۴)
104 - 128
حوزههای تخصصی:
«کنترل اجتماعی» و «نظارت اجتماعی» از ضرورت های هر جامعه برای حفظ انسجام جامعه و محافظت از هنجارهای اجتماعی است که در تعالیم دینی نیز تحت عنوان «امر به معروف» و «نهی از منکر» مورد پذیرش و تاکید قرار گرفته است و در فقه اسلامی به عنوان واجب کفایی مورد پذیرش بسیاری از محققان و عالمان قرار گرفته است؛ با این وجود، بسیاری از محققان کوشیده اند برخی از مراحل این دو ریضه را وظیفه ای همگانی مطرح کنند و عموم مردم را موظف به انجام آن نمایند. این مقاله بدون ورود به ادله ی فقهی، می کوشد با نگاهی به شواهد تاریخی و تجربیات اجرای این دو فریضه، پیامدهای اجتماعی همگانی شدن آن ها را در سه عنوان زیر بررسی نماید: 1. شیوع سطحی نگری و عوام زدگی 2. بی نظمی و اختلال نظام 3. محدد شدن دایره ی تاثیر.
بررسی تطبیقی اصل آزادی و اصل امر به معروف و نهی از منکر(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
لیبرال ها در یک نگاه، به دو دسته طرفداران آزادی مثبت و طرفداران آزادی منفی تقسیم می شوند. اصل آزادی اخلاقی در اندیشه لیبرالیسم با برخی از اصول اخلاقی اسلام نظیر امر به معروف و نهی از منکر ناسازگار است. از این جهت مقایسه این دو اصل بحث برانگیز است. هدف این پژوهش، که به روش تحلیلی و رویکرد تطبیقی انجام شده، بررسی تطبیقی اصل آزادی با اصل امر به معروف و نهی از منکر می باشد. تطبیق دو اصل مذکور حاکی از آن است که پذیرش اصل امر به معروف و نهی از منکر نه تنها به دلیل ابتنا بر مبانی متقن عقلی از جمله واقع گرایی اخلاقی بر اصل آزادی ترجیح دارد، بلکه به جهت مبرا بودن از اشکالات وارد بر اصل آزادی، از آن برتر است.
نسبت «فهم سیاسی» و «فقه سیاسی» در امر به معروف و نهی از منکر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست دوره ۴۴ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴
709 - 720
حوزههای تخصصی:
فقه سیاسی به مثابه شاخه ای از اندیشه و فهم سیاسی اسلام، با تکیه بر روش شناسی اجتهاد، مربوط به اداره مسائل اجتماعی و سیاسی کشور و مشتمل بر دستورها، احکام و راهکارهایی در زمینه عرصه های گوناگون قدرت، نظام، سیاست و اجتماع است. این دانش فقهی دارای هویت جمعی است که رسالت سامان دادن به زندگی اجتماعی و سیاسی را برعهده دارد. یکی از مصادیق مهم فقه سیاسی «امر به معروف» و «نهی از منکر» است که برای تحقق اهداف حکومت اسلامی و مهم ترین راهکار برای تحقق فقه سیاسی و حکومت اسلامی ضروری است. در واقع، دو امر توأما ن است. با این همه، سامان بخشی «فقه سیاسی» و «امر به معروف» و «نهی از منکر» خود نیازمند مبانی فکری در فرایند «نظریه پردازی» و «نظام سازی» در پرتو فهم و بینش صحیح سیاسی است. به همین دلیل در اصل 109 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یکی از شرایط و صفات مرجح رهبری «بینش صحیح سیاسی» اعلام شده است.
پژوهشی در حکم فقهی فیلتر(شبکه های تلویزیونی، صفحات وب و شبکه های اجتماعی مجازی)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
فقه سال بیست و دوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۸۶)
33 - 62
حوزههای تخصصی:
مقاله پیشِ رو، پاسخ این مسئله است: «آیا دلیل فقهی بر جواز یا وجوب فیلتر و مسدود کردن شبکه های تلویزیونی، صفحات وب و شبکه های اجتماعی مجازی وجود دارد؟ این دلیل یا ادله کدام اند؟» براساس این پژوهش و با تکیه بر آرای فقیهان بزرگ می توان چنین نتیجه گرفت: اصل اولی، حرمت منع دسترسی دیگران به صفحات اینترنت، شبکه های تلویزیونی و شبکه های اجتماعی مجازی است و از دلیل حرمت حفظ کتب ضلال نمی توان برای وجوب فیلتر بهره برد. اگر شبکه های تلویزیونی، صفحات وب و شبکه های اجتماعی مجازی مصداق منکَر باشند، می توان از دلیل نهی از منکر بر وجوب فیلتر استفاده کرد. ضمن اینکه اگر این عمل مستلزم ضرر جانی و مالی و یا حتی تصرف در اموال باشد (که معمولاً این گونه است) اذن حاکم شرع لازم است.
نهی از منکر و تحولات جدید اسلامی و جامعه مدنی ایرانی؛ نقد دیدگاه مایکل کوک
حوزههای تخصصی:
از نگاه مایکل کوک، دو شرط خطر و اذن امام(ع) از شرایط امر به معروف در دوران جدید توسط فقیهان بازسازی شده است؛ در حالیکه بازسازی در میان نیست، بلکه براساس مبانی فقهای امامیه، تفسیر و تحلیلی در مورد این شروط ارائه شده است که مطابق اندیشة امامیه بوده است. در مقام مقایسة اندیشة امامیه و سنّیان لازم است توجه جدّی به مبانی فکری و اجتهادی هریک شود و سرّ تفاوت این دو خطّ فکری را در آن مبانی، از جمله انسداد باب اجتهاد در نزد سنیان و گشوده بودن مسیر اجتهاد در اندیشه ی امامیه جستجو کرد. در تحلیل امر به معروف و نهی از منکر به ویژه جایگاه آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران توجه به این نکته مهم است که این فریضه ابزار نظارت مردم برنهاد قدرت است نه ابزار قدرت حاکمان. در بحث جامعة مدنی و جامعة اسلامی راهبرد مهمی را نویسنده پیش روی غرب، برای برگشت ایران به جامعه ی مدنی غربی ارائه می دهد، این راهبرد گذشته از اینکه تهافت با اهداف اولیه ی کتاب دارد؛ راهبردی در جهت نفوذ غرب است و به نظر نمی رسد چندان با موفقیت توأم گردد.
نهی از منکر و تحولات جدید اسلامی؛ نقد دیدگاه مایکل کوک
حوزههای تخصصی:
کتاب آقای مایکل کوک مورّخ سرشناس امریکایی انگلیسی با نام امر به معروف و نهی از منکر در اندیشه اسلامی در نوع خود اثری تاثیر گذار به ویژه در جامعه علمی ایران اسلامی بوده و از این رو بارها ترجمه و نشر یافته است فصل هجدهم به منزله شاه بیت این کتاب می باشد که در آن پرده از اندیشه ی راهبردی و استراتژی نویسنده در مواجهه با جامعه اسلامی و ایران اسلامی پس از تحولات چند دهه اخیر و تأثیری که تمدن غربی بر جوامع کهن اسلامی در این تحولات داشته و دارد، بر می دارد. از این رو نقد و بررسی بخش اول فصل هیجدهم کتاب در دستور کار مقاله ی پیش رو، قرار دارد و طیّ آن آشکار خواهد شد که برخلاف پیش بینی نویسنده نمی توان در آینده شاهد اضمحلال جوامع اسلامی در تمدن غرب باشیم بلکه بر اساس قوانین و سنت های الهی و ادله ی تاریخی مسئله بر عکس می باشد. در این میان اگر چه تفاوتهای مهمی میان جامعه سنّیان و امامیه وجود دارد که نمی توان منکر بود، و اگرچه لایه های از نویسندگان روشنفکر جامعه ی مسلمانان و ایرانیان سعادت را در گرایش به غرب و استحاله ی جامعه ی اسلامی به سمت فرهنگ غربی، می شمارند. ولی این نظر وجه غالب حرکت فرهنگی مسلمانان به ویژه امامیه و ایرانیان محسوب نمی شود و این جامعه در این طوفان حوادث، نه با سلب و مردود شمردن مطلق و نه با ایجاب و خوش بینی و اعتماد ساده لوحانه بلکه در پیش گرفتن مسیری میانه راه خود را پیدا خواهد کرد.
جلوه هایی از رفتار شیعه واقعی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امیرمؤمنان علی علیه السلام در ادامه خطبه خود درباره صفات و نشانه های پرهیزگاران و شیعیان واقعی نشانه های دیگر آنان را این گونه معرفی می کنند: «لَا یُضِیعُ مَا اسْتَحْفَظَهُ، وَلَا یُنَابِزُ بِالْأَلْقَابِ، لَا یَبْغِی عَلَى أَحَدٍ، وَلَا یَغْلِبُهُ الْحَسَدُ، وَلَا یُضَارُّ بِالْجَارِ، وَلَا یَشْمَتُ بِالْمُصَابِ، مُؤَدٍّ لِلْأَمَانَاتِ، عَامِلٌ بِالطَّاعَاتِ، سَرِیعٌ إِلَى الْخَیْرَاتِ، بَطِی ءٌ عَنِ الْمُنْکَرَاتِ یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَیَفْعَلُهُ، وَیَنْهَى عَنِ الْمُنْکَرِ وَیَجْتَنِبُه» ؛ آنچه را باید حفظ کند، ضایع نمی سازد و لقب های سبک و زشت به دیگران نمی دهد و به کسی ستم نمی کند و مغلوب حسد نمی شود. به همسایه خود زیان نمی رساند و مصیبت دیده را شماتت و سرزنش نمی کند. امانت ها را ادا، و به طاعات و تکالیف خود عمل می کند و در انجام دادن کارهای خیر شتاب و سرعت دارد و در انجام کارهای زشت کندی، و از انجام آنها خودداری می کند. امربه معروف می کند و خود نیز بدان عمل می کند و از منکر نهی می کند و خود نیز از آن پرهیز می کند. این مقال، به شرح و تفسیر این ویژگی ها می پردازد.
عدم مطلقیّت ضرر در امر به معروف و نهی از منکر(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
جستارهای فقهی و اصولی سال پنجم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۶
161 - 184
حوزههای تخصصی:
یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، عدم ضرر است. در اینکه ضرر به چه مقدار رافع وجوب است، کمتر به آن پرداخته شده، ولی از ظاهر عبارت فقها چنین استفاده می شود که هر جا ضرری مترتب باشد، به طور مطلق، وجوب این فریضه ساقط است. نگارندگان پس از بررسی نظرات فقها به این نتیجه رسیده اند که قول مشهوری در میان ایشان نسبت به مطلق ضرر وجود ندارد؛ بنابراین، پژوهش حاضر با امعان نظر در ادلّه نقلی و قواعد فقهی به این نتیجه رسیده که ملاک سقوط و عدم سقوط وجوب این فریضه، میزان ضرر و مفسده ای است که متوجه آمر و ناهی می شود یا از ترک آن متوجه افراد، جامعه یا دین می شود. پس باید افسد را به فاسد دفع و اهم را بر مهم تقدیم نمود.
مخاطب شناسی در امر به معروف و نهی از منکر با الگو گیری از سیره رضوی
هدف از امر به معروف و نهی از منکر آن است که مردم ارزش های اسلامی را بازشناخته و تحولات جهان را با ضوابط دین ارزیابی کنند و بکوشند زندگی جامعه را بر آن معیار تطبیق دهند و شخصیت افراد را بر اساس اسلام بشناسند (میرعظیمی،1371، 162). در کشوری که مردم حق اعتراض به گناه داشته باشند، گناهکار جرات قانون شکنی و تجاوز ندارد. زندان هر اندازه سخت باشد، به سختی زندان افکار عمومی نیست کسی که مورد طرد و تنفر مردم واقع شود، جهان پهناور برای وی تنگنای غیرقابل تحملی است (موسوی خرم آبادی، 1386، 243). با نگاهی گذرا به سرنوشت بشر در می یابیم که امر به معروف و نهی از منکر از پیشینه ای به قدمت انسان برخوردار است. نخستین انسان دعوت کننده به نیکی بود و پس از او نیز پیام آوران وحی و پیروان مومنشان در انجام این وظیفه مهم تلاش کردند که با ظهور واپسین فرستاده پروردگار شتاب بیشتری یافت و در گستره ای فراتر از همیشه پیاده شد نتیجه کوشش های خستگی ناپذیر حضرت محمد و یارانش شکل گیری جامعه ای نیرومند در مدینه بود که نمونه کامل حاکمیت ارزش های الهی به شمار می آمد. دانشمندان آگاهی که امام خمینی به عنوان نمونه کامل آن در روزگار ما، مردم را به انجام این وظیفه الهی فراخواند و جامعه را از بند استعمار شرق و غرب رهایی بخشید (مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، 137، 10-9).