الغدیر

علامه امینی(ره) از علمای گرانقدر و کوشای عالم تشیع در قرن 14هجری قمری است که زحمات ایشان در تفحص پیرامون واقعه «غدیر» بینظیر است. در خلال کتاب الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب مطالب شایان ذکری در دفاع از «حدیث شیعه» و دفع تهمت «رواج احادیث ساختگی در میان کتب آنها» وجود دارد. بخشی که با انگیزه پاسخ به طعنه برخی از علمای عامّه به محدّثان شیعه مبنی بر کثرت وجود مجعولات در آثار آنان، نگاشته شد. علامه ابتدا در روش نقضی، اسامی بیش از هفتصد نفر از سلسله دروغگویان و حدیث سازان اهل سنّت را ذکر میکند و نمونه هایی از احادیث موضوعه را در مدح یا ذمّ ائمه فرق چهارگانه آنان میآورد. سپس با روش حلّی، برخورد دوگانه و متعصّبانه را با شخصیت حدیثی اهل بیت(ع) در مقابل دشمنان ایشان، نشان میدهد. به طوریکه (145) حدیث را سنداً و متناً بررسی میکند تا بخشی از تلاش مغرضان را در سرپوش نهادن بر فضائل امیر مؤمنان علی(ع) و برساختن مناقبی برای خلفای ثلاث و برخی دیگر از صحابه، هویدا سازد.

علّامه امینی از متفکّران بزرگ و مصلحان بنام جهان اسلام است که سالیان دراز به مطالعه و تحقیق در عرصه تاریخ و فرهنگ و تمدّن اسلامی پرداخت و به تألیف کتاب گران سنگ الغدیر در دفاع از حریم ولایت همّت گمارد. طرح جامع، سبک بدیع و خصایص علمی این اثر برجسته در ابعاد گوناگون بدان پ ایه از ارزش و اعتبار است که آن را ماندگار و از دیگر آثار مشابه ممتاز گردانید و رجال علم و فکر و ادب را به اعجاب و تحسی ن واداشت. این مق اله با بحثی در اصل ولایت و خاستگاه تاریخی شکوهمندش آغاز می شود و سپس در ارزشیابی الغدیر و یادکرد مزایای بهاور علمی مترتّب بر آن ادامه می یابد و سرانجام به نتایجی ارزنده پایان می پذیرد که نش ر ولای علی و بازگویی حقایق تشیع و برقراری وحدت اسلامی در رأس آن هاست، چنان که شماری از علمای مذاهب اسلامی که در تجلیل از کتاب قلم ف رسایی کرده اند، بر این امر اتّفاق نظر دارند.

البحث حول الخلافه من وجهه نظر القرآن الکریم. إنما یتم من خلال التأمل والتفحص فی الآیات التی تتضمن شروط الوالی والحاکم الإسلامی فی طیاتها، والآیات التی ذکرت منصب الإمامه ، فإنّها أوردت عنوان الجعل الإلهیّ أولاً. ثم قیدتها بأنّها قوّه إلهیّه فی نفس الإمام یهدی بواسطتها الأمه، کما هو مستفاد من جمله «یَهْدُونَ بأَمْرِنَا» إلخ. وهناک آیات تدل على مصداق الإمامه والخلافه بعد النبی ألا وهو الإمام علی علیه السلام بشخصه، إلا أنها لم تسلم من التأویل والدس فی سبب النزول. مع ذلک أن التحصین القرآنی هو قرینه من القرآئن التی أراد الله من خلالها قطع الطریق أمام المعاندین والمحرفین للقرآن معنویاً.

یعد عید الغدیر من الأعیاد الکبرى فی الإسلام، وهو عید الله الأکبر، ومن أهم أعیاد أهل بیت النبوه: المسمى فی السماء (یوم العهد المعهود)، وفی الأرض (یوم المیثاق المأخوذ والجمع المشهود). وتعد بیعه الغدیر من أهمّ قضایا الأمه الإسلامیه، فهی البیعه التی تحدد اتجاه مسار الأمه الإسلامیه ومستقبلها، بل ومستقبل العالم وهی من الأحداث التاریخیه الهامه والمصیریه التی أدلى بها رسول الله صلی الله علیه وآله فی السنه الأخیره من حیاته المبارکه ولأهمیه هذا الموضوع جاء هذا البحث لبیان أحداث هذه البیعه. تمیَّزت بیعه الغدیر باهتمام خاص من أهل البیت: وشیعتهم عند کل الأجیال. فقد ارتقى المنبر أمیرالمؤمنین علیه السلام فی خلافته وطلب من الصحابه أن یؤدوا شهادتهم فی بیعه الغدیر، لیعرف ذلک المسلمون الذین لم یحضروها. وکذلک الصدیقه فاطمه الزهراء÷ حیث قالت: "ما علمت أن رسول الله صلی الله علیه وآله ترک یوم الغدیر لأحد حجه ولا لقائل مقالا"، وکذلک بقیه الأئمه المعصومین علیهم السلام کما اهتم علماء مذهب أهل البیت علیهم السلام بروایه هذه البیعه ونشرها والتألیف فیها بصوره مفصله، لأنها تمثِّل محور العقیده بالامامه، وتجسِّد وفاء الأمه لنبیها فى أهل بیته علیهم السلام. ومن ممیزات حدیث الغدیر کثره أسناده من الصحابه والتابعین، وأن کبار الحفاظ والعلماء ألفوا فی أسانیده وأثبتوا تواتر أحادیثه، على اختلاف مذاهبهم. وإن هذه المیزات الضخمه تدل على الأهمیه العظیمه للغدیر فی ثقافه الإسلام، وتثیر فینا روح الغیره على الإسلام لکی نحافظ على هذا الأصل العقائدی الربانی النبوی، وندافع عنه بکل کیاننا.

إن خطبه الوداع وحادثه الغدیر وتنصیب الإمام علی علیه السلام ولیاً للمسلمین من بعد الرسول صلی الله علیه وآله وإماماً لهم وأمیراً للمؤمنین، لم تأتِ من فراغ؛ إنما کانت حکمه إلهیه أظهرها الرسول صلی الله علیه وآله فی تلک الواقعه ودعّمها الله سبحانه وتعالى بالآیه الأخیره التی تقول: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دینًا»، فولایه أمیرالمؤمنین علی علیه السلام العباد هی نفس ولایه الرسول صلی الله علیه وآله الممتده من ولایه الله عز وجل علیهم، وهی النظام الأصلح للأمه فیها کمال الدین ورضى رب العالمین؛ لذا کان الانحراف والتخلف عن خط الولایه سبباً فی تقطع أوصال الأمه وتشتت أمرها وظهور الحرکات التکفیریه وجعلها هدفاً سهلاً للمشرکین والذین کفروا. ومن أراد أن یسلک الطریق الأقصر والأوضح للوصول إلى نور المعرفه ونور الحیاه والسعاده علیه أن یتمسک بخط الولایه.

اهمیت موضوع ولایت امام علی(ع) به عنوان جانشین پیامبر اکرم(ص)، اندیشمندان اسلامی را با توانمندی ها و بضاعت های مختلف علمی بر آن داشته تا به این موضوع اهتمام ویژه داشته باشند. کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنه و الأدب»  نگاشته علامه امینی در قرن چهاردهم یکی از مهم ترین و مبسوط ترین کتاب ها در این زمینه است. یکی از جهات اهمیّت این اثر پاسخگویی به شبهاتی است که در زمینه غدیر و فضائل امام علی(ع) مطرح شده است. محور این پژوهش تبیین روش شناسانه کتاب الغدیر در پاسخ گویی به شبهات غدیر و فضائل امام علی(ع)  می باشد. استناد به آراء علمای اهل سنت، تبیین تناقض در گفتار مخالفان، استناد به احادیث، ابطال اجماع مورد ادعای شبهه کنندگان، بهره گیری از شیوه های نقضی و حلّی، استناد به قواعد بلاغت و آیات قرآن کریم از مهم ترین مؤلفه هایی است که در این زمینه مورد اهتمام علامه امینی قرار گرفته است. تمرکز بر آیات قرآنی و احادیث نبوی موجب شده تا کتاب الغدیر در زمینه پاسخ گویی به شبهات، از اعتبار علمی ویژه ای نزد اندیشمندان فریقین برخوردار باشد، ضمن آنکه بهره گیری از روش های فقه الحدیثی در پاسخگویی به شبهات بر غنای علمی این اثر افزوده است.