رسول اکرم (ص)

حضرت رسول اکرم صلیالله علیه و آله، اسوه حسنه تمدن اسلامی برای تمامی قرون و اعصار است. هدف این پژوهش بیان مؤلفه های بنیادین تفکر عملی و نظری پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله در زمینه اصول شهرسازی و مدیریت شهری مدینه النبی است که به روش توصیفی تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و بررسی سنت، سیره و گفتار پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله تدوین شده است. یافته های پژوهش، بیانگر اصول مترقی و پیشرفته ای است که توسط رسول اکرم صلیالله علیه و آله با توجه همزمان به مباحث مادی و معنوی، در باب شهرسازی و مدیریت شهری مدینه النبی به کار گرفته شده است. به کارگیری محورهای نوزده گانه به دست آمده که فرازمانی هستند، علاوه بر اینکه راه گشای نگرش به شهرسازی در تمدن اسلامی است، موجب بررسی چشم اندازهای شهرسازی دوران معاصر با سیره نبوی خواهد گردید. مفاهیم شهرسازی و مدیریت شهری مورد استفاده رسول اکرم صلیالله علیه و آله در شهر مدینه، میتواند در شهرهای اسلامی معاصر نیز با بازخوانی دوباره مورد استفاده قرار گیرد.

اهمیت مبادلات تجاری در حجاز قبل از اسلام، تأسیس بازارهای متعدد در شهرهای مختلف از جمله یثرب را به همراه داشت که با سازوکارهای قبیله ای اداره می شد. با ظهور اسلام آموزه های اقتصادی در زمینه های مختلف تجاری، معاملاتی، عرضه و تقاضا و ... ارائه گردید که در موارد متعدد با سنت های قبلی همخوانی نداشت، و در مسیر اجرایی با مشکلات عدیده مواجه شد. این مقاله درصدد است با رویکردی توصیفی تبیینی و با استفاده از شاخص های نظری علم مدیریت به این سؤال پاسخ دهد که با توجه به پیشینه ذهنی اقتصادی مردم، چگونه رسول اکرم| تلاش داشتند بازار مدینه را با آموزه های اقتصادی اسلام هم گرا کنند؟ به نظر می رسد، رسول اکرم| با سازوکارهای مدیریتی از جمله: منفک کردن بازار مسلمانان از یهودیان، ارائه قوانین مربوط به بازار متناسب با آموزه های دینی، نظارت و کنترل بر قیمت ها، کیفیت کالاها و ... تلاش کردند، الگوی عملی از بازار هم گرا با آموزه های دینی به اجرا گذارند.

سخن خوب از هر که باشد خوش تر است اما کلام وحیانی با رایحه اخلاقی و انسانی بر جان و نفس آدمی نشاط دیگری می بخشد. اگر چه کلام الهی ما فوق کلام بشری است ولی تجلی زیبای آن در کلام انبیاء عظام و ائمه اطهار (ع) به عنوان جانشینان خاص رسول ختمی مرتبت حضرت محمد (ص) تبلور یافته است. امر به معروف و نهی از منکر از اصول مسلم اعتقادی و اخلاقی در میان فرق اسلامی است و در میان سایر فرقه های دینی هم جایگاه خاص خود را دارد.این تمنای درونی مشترک در میان انسان ها نشانگر واحدیت فطرت آدمی است. نیک خواهی و نیک اندیشی و نیک اخلاقی رایحات خوشبویی هستند که از عطراگینی امر به معروف و نهی از منکر حاصل و در مشام انسان های سلیم القلب احساس می شوند.بر همین اساس است که آدمی از درون تمایل به امور خیر داشته و از امور زشت گریزان است.بر مبنای این میل درونی اجرای امر به معروف و نهی از منکر با شرایطی الزامی و اجباری به نظر می رسد.

درپژوهش حاضر به تجزیه و تحلیل و نقدِ روایات منسوب به خلیفه اول در مثنوی های اسرارنامه، الاهی نامه، منطق الطّیر و مصیبت نامه عطّار نیشابوری تصحیح دکترمحمّدرضا شفیعی کدکنی پرداخته شده است. منظور از «ثانی اِثنَین»، «دومینِ دو تن» در پژوهش حاضر تمام روایاتی است که در مثنوی های چهارگانه عطار نیشابوری تلمیح به دوم بودنِ ابوبکربن ابی قُحافه بعد از حضرت رسول اکرم؟صل؟ دارند. پژوهش با رویکرد نقد روایت شناسی بر اساس مطالعات کتابخانه ای، به روش اسنادی، تحلیل و مقایسه یافته ها انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد شفیعی در تعلیقاتی که بر مثنوی های عطّار نوشته است، به پنج حدیث با مضمونِ دوم بودنِ ابوبکر بعد از رسول اکرم؟ص؟ اشاره دارد، اما به تجزیه و تحلیل آنها نپرداخته است. پژوهش حاضر به یازده حدیث منسوب به خلیفه اول در مثنوی های عطار نیشابوری دست یافته است که بر اساس مستندات تاریخی، تفسیر و حدیث با تکیه بر اشتراکات فریقین، مورد نقد، تجزیه و تحلیل و تطبیق قرار گرفته اند. از یافته های دیگر پژوهش حاضر این است که روایات مربوط به خلیفه اول در مثنوی های عطار نیشابوری از مناقب مسلّم و قطعی حضرت امیرالمؤمنین؟ع؟ الگو برداری شده اند. در نتیجه ماوقع (لانگ) یکی بوده، ولی بوطیقای روایت (پارول) شکل عوض کرده است.

بدون تردید بررسی عالمانه و منتقدانه ریشه ها و علل اجتماعی، سیاسی و... برداشت ها و تفسیرهای گوناگون از قرآن کریم، نقشی بسیار مهم در بازشناخت تاریخی عوامل اصلی و بنیادین شکل گیری تفکرات، نحله ها و فرقه های مختلف در جامعه اسلامی داشته است. با این تفاصیل هدف مقاله حاضر بررسی برداشت های متفاوت سیاسی از آیات قرآن کریم پس از رحلت رسول گرامی اسلام است. در این راستا ضمن بررسی منابع و مآخذ متقدم و تکیه بر مستندات تاریخی، مطالب لازم در فیش های مختلف فراهم آمده و سپس با نگاهی توصیفی، تحلیلی مطالب پژوهش تدوین و تبیین گردید. به منظور روشن شدن نگرش های افراطی سیاسی به آیات و روایات بعد از رحلت پیامبر که ضربات جبران ناپذیری بر امت اسلامی وارد کرد. در ابتدا زمینه های پیدایش روش های متفاوت تفسیری، روش تفسیر قرآن به قرآن و روش روایی بررسی شد. در ادامه به مبحث نقل و کتابت حدیث در زمان حضرت رسول(ص) و منع نقل و کتابت حدیث در دوره خلافت ابوبکر ، عمر و عثمان پرداخته شد.