قمی

مقایسه و تحلیل دو داستان شمس و قمر و خسرو و شیرین از منظر ساختاری، نشان دهنده ی اوج هنر و بلاغت نظامی در نظم داستان های عاشقانه است.خواجه مسعود قمی را باید یکی از مقلدان نه چندان موفق نظامی دانست که اگرچه اثر او، به شکلی ساده و ابتدایی، همه عناصر سازنده داستان، از جمله: طرح، شخصیت، زاویه دید، صحنه پردازی و غیره را دارد، اما فاقد کیفیتی است که معمولاً داستان های موفق از آن برخوردارند. این جستار، به شیوه اسنادی و کتابخانه ای، به تحلیل و مقایسه ساختاری داستان شمس و قمر که از روی منظومه عاشقانه خسرو و شیرین و در همان وزن سروده شده است، می پردازد و با بیان خصایص داستان شمس و قمر، دلایل تفوّق نظامی را در پردازش اثر هنرمندانهجی وی، آشکار می سازد.

در این گفتار، پس از بیان ضرورت رجوع به حدیث و تاریخ مختصر تدوین منابع حدیثی، منابع اصلی حدیث شیعه به سه دوره جوامع اولیه و ثانویه و متأخّر تقسیم شده و برای هر دوره چند نمونه بیان می شود. آنگاه کتاب بحارالانوار را وصف می کند و پس از آن سفینه البحار را می شناساند. در ضمن معرفی این کتاب، شرح حال و آثار شیخ عباس قمی را توضیح می دهد.

دو تفسیر عیاشی و قمی از جمله تفاسیر متقدم است که شامل مضامین مختلف از جمله مسایلی مربوط به امامت است. زمان رویارویی با احادیث امامتی پیراستگی روایات از مسائل مربوط به غلو اهمیت بسزایی دارد. از این جهت بررسی روایاتی که در این دو تفسیر وارد شده و احتمال برداشت غلوآمیز از آنها می رود نقش مهمی در فهمیدن آموزه های صحیح امامتی را ایفا می کند. از جهت دیگر عدم تشخیص درست باعث از بین بردن بخشی از این میراث حدیثی است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای به نقد و بررسی بخشی از مقاله ی« واکاوی و نقد روایات غلوآمیز درباره ی امامان در دو تفسیر عیاشی و قمی» پرداخته است. در نهایت مشخص گردید که با ترجمه ی دقیق، اطلاع از روایات هم مضمون، تاویل درست، استفاده از نظرات عالمان حدیث، بررسی تقطیعات، بررسی و رفع تعارضات میتوان برخی آموزه های امامتی که در دیدگاه ابتدایی برداشت غلوآمیز از آنها می شود از این روایات پیراسته شود.