تجرد دختران

یکی از بارزترین تحولات جمعیتی کشور از سال 1370 به بعد، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش میزان تجرد بخصوص در بین دختران بوده است. این مسئله به بروز برخی تغییر و تحولات ساختاری به ویژه در حوزه فرهنگ و اجتماع منجر گشته و همین موضوع، تحلیل و تبیین ابعاد این مسئله را به یک ضرورت تبدیل کرده است. پژوهش حاضر می کوشد با روش تحلیلی و با تکیه بر آمار و اسناد و همچنین تحقیقات موجود، ضمن اشاره به برخی علل در بروز پدیده «مضیقه ازدواج» و تجرد دختران، برخی از مهم ترین عوارض و پیامدهای سوء این پدیده را گزارش کند. نتایج نشان می دهد که گرایش به استقلال اقتصادی، فشار برای ورود به دانشگاه و بازار کار، تضعیف پایبندی اخلاقی در روابط خانوادگی، گسترش روابط نامتعارف، گرایش به جرم و سوء مصرف مواد، بی هویتی و بروز اختلالات روانی را می توان ازجمله عواقب احتمالی تجرد دختران برشمرد. در پایان نیز به برخی پیشنهادها و راهکارها برای کاهش عوارض و پیامدهای نامطلوب اشاره شده است.

روند رو به رشد تجرد در میان دختران در جامعه ایرانی پدیده ای نوظهور است که نقش بنیادینی در تحول مفهوم خانواده ایفا می کند، زیرا ازدواج، به منزله واقعه ای اجتماعی، زیستی و فرهنگی، تأثیرات درخور توجهی را بر ساختار جمعیتی و به تبع آن ساخت یابی نهادهای متبوعه می گذارد. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی و کشف زمینه ها و شرایط به تأخیر افتادن سن ازدواج دختران به روش کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی توصیفی بپردازد. بدین منظور، 20 دختر بالای 30 سال به روش نمونه گیری هدفمند و با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته مطالعه شدند. تحلیل تجارب شرکت کنندگان به شناسایی 346 کد اولیه، 16 خرده مقوله اولیه، 9 خرده مقوله ثانویه و 2 مقوله اصلی شامل زمینه های فردی و زمینه های اجتماعی و فرهنگی منجر شد. نتایج حاصل از تحلیل مضامین کشف شده نشان می دهد که زمینه های بازدارنده ازدواج دختران بسیار وسیع تر از فاکتورهای عموماً ارائه شده است.