شاهکار

این مقاله، نظرى است اجمالى به شاهنامة بایسنقرى، یکى از مهمترین آثار خطى و در حقیقت شاهکار نگارگرى ایران که از مکتب هرات و دربار بایسنقرمیرزاى تیمورى بر جاى مانده، اثرى که به غایت هنرمندانه تصویرگرى شده و به لحاظ ارز شهاى هنرى و فنّى از جایگاه بسیار ارزشمندى در میان تمامى نسخ خطى بازمانده در طول تاریخ نگارگرى ایران، برخوردار است. در این مقال ضمن بررسى تاریخى و هنرى شاهنامة بایسنقرى، هنر و هنرپرورى در مکتب هراتِ عهد تیمورى نیز مورد بررسى قرار گرفته، و به اجمال هنرمندانى که به نوعى در تهیه و تدوین این اثر گرانقدر سهیم بود هاند، معرفى شد ه اند.

ژرار ژنت نظریّة ترامتنیّت را با توجّه به آشنایی با نظریّة بینامتنیّت یولیا کریستوا در نیمة دوم قرن بیستم میلادی مطرح کرد. نظریّة ترامتنیّت به پنج بخش تقسیم می شود: 1 بینامتنیّت. 2 فرامتنیّت. 3 سرمتنیّت.4 پیرامتنیّت. 5 زبرمتنیّت. پس از فردوسی، سنّت حماسه سرایی با الهام گیری از شاهنامه ادامه پیدا کرد. بازتاب شاهنامة فردوسی در تمام آثار حماسی که پس از قرن چهارم هجری سروده شده، مشهود است. از جملة این آثار، «شاهکار» اثر رحیم معینی کرمانشاهی است که در آن تاریخ پس از سقوط ساسانیان تا اواخر دورة قاجاریّه در قالب مثنوی و به وزن شاهنامه به نظم کشیده شده است. «شاهکار» که در نوع حماسة مصنوع و تاریخی قرار می گیرد، از شاهنامة فردوسی در زمینه های مختلف تأثیر پذیرفته است.بازتاب شاهنامه بر اساس نظریّة ترامتنیّت در شاهکار معینی کرمانشاهی زیاد است و این بازتاب باعث شده است تا اثری زیبا و درخور ستایش شکل گیرد. نگارندگان در این جستار بر آنند که بر اساس نظریّة ترامتنیّت، به صورت مدوّن و منسجم این تأثیرها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.