سازمان خادم

با توجه به مشکلات فراوانی که بیشتر سازمان ها با آن مواجه اند، می توانیم ریشه برخی از مهمترین مشکلات را در نبود نگرش خدمتگزاری در سطح اعضای سازمان که صرفا توجه به منافع فردی خود را در اولویت قرار داده اند را نام ببریم و به همین لحاظ شکل گیری سازمان های خادم جهت توجه به منافع عموم جامعه و ارائه خدمات متعالی دارای اهمیت فراوانی است . این مقاله، مبتنی بر پژوهشی کیفی، با استفاده از راهبرد مفهوم سازی داده بنیاد به مطالعه عوامل مؤثر برشکل گیری سازمان خادم در نهاد کمیته امداد امام خمینی(ره)می پردازد. در این راستا با 11 تن از مدیران کمیته امداد شهرستانهای استان کرمان و11تن از اعضاء هیات علمی دانشگاه ها به عنوان نمونه و به روش نیمه ساختار یافته مصاحبه شد ومتون مصاحبه در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که نگرش خادمانه دراعضاء سازمان به عنوان مقوله محوری و در تعامل با عوامل دیگر، باعث شکل گیری سازمان خادم می گردد.نحوه تعامل این عوامل در مدل نهایی تحقیق نشان داده شده است. مطلع نمودن کارکنان از ارزش کار خود و تاثیری که برزندگی دیگران دارند و همچنین اگاه نمودن آنان از فرصت وتوفیق الهی که عرصه خدمت گزاری برایشان فراهم آورده است در شکل گیری نگرش خادمانه کارکنان تاثیر بسزایی دارد و در نهایت این نگرش پایه ای برای شکل گیری سازمان خادم خواهد بود.

هدف این پژوهش طراحی مدل سازمان خادم برآمده از دانش خبرگان دانشگاهی با استفاده از فن دیمتل فازی بود. برای این کار، پس از شناسایی 6 مؤلفه اصلی شکل دهنده سازمان خادم از پیشینه پژوهش (انگیزه های خدمت، نگرش خدمت گرا، کنش های خادمیت محور، مطالبه گری محیطی، رهبری خادم، فضای خدمت) و گنجاندن آن ها در پرسشنامه ای بسته مبتنی بر طیف لیکرت پنج گزینه ای، 10 خبره شناسایی و پرسشنامه میان آن ها توزیع شد تا نظر آن ها درباره میزان اهمیت این مؤلفه ها در خادمیت سازمان احصا شود. پیش از تحلیل داده های گردآوری شده، از روایی محتوا و پایایی پرسشنامه اطمینان حاصل شد. در ادامه، پرسشنامه ای متناسب با فن دیمتل برای کشف روابط علّی میان مؤلفه ها تدوین شد و در اختیار خبرگان مزبور قرار گرفت. نتایج تحلیل دیمتل فازی نشان داد اثرگذارترین و بنیادی ترین مؤلفه سامان بخش سازمان خادم انگیزه های خدمت است. علاوه بر این مؤلفه، کنش های خادمیت محور و مطالبه گری محیطی نیز در مدل به منزله علت و بقیه معلول شناسایی شدند.

 هدف نهایی سازمان های دولتی و عام ا لمنفعه، عملکردی است که منافع مردم را تأمین کند، از آنجا که نمود این عملکرد در سازمان خادم تجلی می یابد، شناسایی عوامل مؤثر بر شکل گیری این نوع سازمان اهمیت دارد. این مقاله که مبتنی بر پژوهش کمّی است با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری به مطالعه عوامل مؤثر بر خادمیت نهاد کمیته امداد امام خمینی (ره) می پردازد . جامعه آماری این مطالعه را کلیه کارکنان نهاد کمیته امداد امام خمینی (ره) تشکیل می دهد که 257 نفر از آنان به کمک روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی و به منزله نمونه آماری انتخاب شدند. داده ها به کمک پرسشنامه پژوهشگرساخته گردآوری شدند و تجزیه وتحلیل آنها با اجرای آزمون معادلات ساختاری و تحلیل عاملی در نرم افزار لیزرل صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد آگاهی از عوامل برانگیزاننده کارکنان، نگرش و خلق وخوی خادمانه، شکل گیری فضای مناسب خدمت در سازمان، تقویت رفتارهای خادمانه با رهبری خادم و مطالبه گری محیطی، تأثیر شایان توجهی در خادمیت این نهاد دارد.