گاوداری شیری

واحدهای صنعتی پرورش گاو شیری در شرایط فعلی با مشکلات اقتصادی متعددی روبرو هستند، به گونه ای که در استان فارس سالانه حدود شش درصد این گاوداری ها به دلیل مشکل کاهش یا عدم سوددهی تعطیل می شوند. دامپروران علیرغم مشکلات موجود و فعالیت های کشاورزی متنوعی که در منطقه مورد بررسی وجود دارد، کمتر به شغل دیگری روی می آورند. به همین علت در این مطالعه، عوامل تعیین کننده در پذیرش فعالیت های متنوع دامپروران با استفاده از مدلسازی انتخابی، بررسی شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسش نامه و مصاحبه حضوری با مدیران 100 گاوداری شیری واقع در شهرستان های شیراز و مرودشت به دست آمد. نتایج نشان داد که حداکثر سازی سود و ریسک از عناصر کلیدی در پذیرش تنوع فعالیت می باشد. از طرفی، تعداد کمی از گاودارها حاضر به انتخاب فعالیت های جایگزین شدند به این معنی که گاوداری هنوز گزینه برتر برای آن ها می باشد و امیدوارند که شرایط بازار بهتر شود.

افزایش جمعیت و نیاز آن ها به محصولات پروتئینی و لبنی سبب شده است که سیاست افزایش کارایی مورد توجه سیاست گذاران بخش دامپروری قرار گیرد. هدف از این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر درآمد حاصل از شیر، محاسبه کارایی فنی گاوداران و تعیین عوامل موثر بر کارایی آن ها در استان خراسان شمالی می باشد. داده های مورد نیاز این مطالعه، داده های ترکیبی متقارن است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و تکمیل پرسشنامه از 160 گاوداری شیری این استان در بین سال های 91-1388به دست آمد. برای بررسی عوامل موثر بر درآمد حاصل از تولید شیر از تابع کاب-داگلاس استفاده شد. همچنین به منظور محاسبه کارایی فنی و بررسی عوامل موثر بر آن از توابع مرزی تصادفی (SPF) و مرزی فاصله ای تصادفی (SDF) با و بدون در نظر گرفتن اثرات ناکارایی استفاده شد. نتایج برآورد توابع مرزی تصادفی (SPF) با و بدون در نظر گرفتن اثرات ناکارایی نشان داد که میانگین کارایی فنی محاسبه شده توسط این مدل 96/0 و 93/0 می باشد. همچنین تجربه، شغل اصلی گاودار و هدفمندسازی یارانه ها بر کارایی فنی تاثیر مثبت و معنی داری دارند. نتایج نشان داد که تعداد گاو، زمین، سرمایه گذاری در تجهیزات، نیروی کار و هزینه تغذیه تاثیر مثبت و معنی داری بر درآمد گاوداری های شیری دارند. نتایج برآورد توابع مرزی فاصله ای تصادفی (SDF) با و بدون در نظر گرفتن اثرات ناکارایی نشان داد که میانگین کارایی فنی محاسبه شده توسط این مدل به ترتیب 91/0 و 94/0 می باشد و تجربه، شغل اصلی گاودار و هدفمندسازی یارانه ها بر کارایی فنی تاثیر مثبت و معنی داری دارند. همچنین تعداد گاو، زمین، سرمایه گذاری در تجهیزات، نیروی کار، هزینه دامپزشکی و تغذیه تاثیر مثبت و معنی داری بر درآمد حاصل از تولید شیر دارند. لذا با توجه به نتایج به دست آمده، استفاده از کلاس های آموزشی-ترویجی، صنعتی نمودن گاوداری ها، افزایش تعداد گاوها، پرداختن اختصاصی به شغل گاوداری و بهبود شرایط واحدهای گاوداری اعم از تغذیه و وضعیت بهداشتی برای افزایش کارایی و تولید در واحدهای تولید شیر در استان خراسان شمالی پیشنهاد می گردد.

با توجه به نقش تولید شیر و پرورش صنعتی گاو شیری در امنیت غذایی و همچنین جایگاه استان تهران در بخش دامپروری کشور، کارایی فنی، تخصیصی، اقتصادی و مقیاس گاوداری های شیری در شهرستان های پاکدشت و ری در جنوب استان تهران، اندازه گیری شد. برای این منظور کارایی 65 گاوداری شیری صنعتی با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها(DEA) در سال 1387 مورد ارزیابی قرار گرفت. جمع آوری آمار و اطلاعات این تحقیق با روش های مطالعه اسنادی، مشاهده و مصاحبه حضوری انجام شد. نتایج محاسبه کارایی با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس و بر مبنای حداقل سازی استفاده از نهاده ها نشان داد که نیمی از دامداری ها از لحاظ فنی کارا بودند. با وجود آنکه حدوداً 51 درصد از دامداری ها از نظر فنی کاملاً کارا بودند؛ ولی وضعیت دامداری های مورد بررسی از لحاظ تخصیصی و اقتصادی مناسب نبود. میانگین سطح کارایی فنی دامداری ها برابر با 93/0 محاسبه شد؛ اما میانگین سطوح کارایی تخصیصی و اقتصادی دامداری ها به ترتیب برابر با 45/0 و 42/0 بود. مشخص گردید که 40 درصد واحد ها از لحاظ کارایی مقیاس کاملاً کارا هستند و در مقیاس بهینه فعالیت می کنند. نتایج بررسی بازده نسبت به مقیاس نشان داد که 37 دامداری بازده افزایشی،2 دامداری بازده کاهشی و 26 واحد بازدهی ثابت نسبت به مقیاس داشتند. نتایج بررسی مصرف نهاده ها نیز نشان داد که واحدهای ناکارا بایستی در مصرف نهاده های یونجه، سیلوی ذرت، کنسانتره، دارو و هزینه های درمانی صرفه جویی به عمل آورند.