۹.
ادیان باستانی بر پایه رسوم های آیینی برای سپاسگزاری از نعمت های خدا، همواره محصولات زراعی خود را که شامل انگور، انجیر، انار و زیتون و... بود، به معابد می بردند تا شاید مورد توجه و لطف خدا قرار گیرند. از جمله، مراسم تبرک انگور در قدیم در تاکستان ها انجام می شد و سپس سهمی هم به پرندگان اختصاص می یافت. انگور در اساطیر ایرانی، نمادی برای خون انسان که نیروی اصلی حیات است، شمرده می شد. همچنین درخت انگور در اسطوره ها، نماد خرد است. یک شاخه درخت انگور، نماد ایزدان، کشاورزی، باروری و مظهر زندگی و بی مرگی است. در آیین میترایی، یکی از نقوش مورد استفاده، خوشه های انگور است. این نمادها و نقش های انگور می توانند به اشکال مختلف ظاهر شوند. ما در تمدن هیتی نیز با یکی از این نقش ها برخورد می کنیم. در نقاشی متعلق به تمدن هیتی، هدیه پادشاه مشروب مقدس، به خدا حک شده است. در تمدن یونان، هدف آن این بود که خدا دیونیسوس را با نماد انگور نشان دهند. در اساطیر یونان، انگور نماد باروری است. وقتی به تاریخ نگاه می کنیم، می توان گفت که انگور به طور کلی نمادی از فراوانی و ثروت است. به همین دلیل، اگر بپرسید منظور از یک خوشه انگور چیست، می توان گفت که عموماً در مکان هایی که ثروت و فراوانی زیاد است، استفاده می شود. پاسخ های متعددی برای این سوال وجود دارد که نشان خوشه انگور به چه معناست؟ که در این مقاله با روش تحقیقی-توصیفی، به بررسی این نماد در ادیان مختلف پرداخته و سپس با توجه به قراین و مدارک موجود در گچبری های مسجد جامع نایین، مورد مقایسه با کاخ المشتی در اردن بپردازیم. لذا این پژوهش سعی در اثبات این فرضیه دارد که مفاهیمی نظیر باروری، حیات، قدرت، پیروزی و امثال آن در نقوش به کار رفته در معماری دو بنا اشتراک دارند.