نقش سلولهای کم‌فشار محلی در استقرار مجموعه‌های ماسه‌ای ایران (مطالعه موردی: بندریگ کاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در پهنه مناطق خشک ایران، توده‌های بزرگی از ماسه‌های بادی در نقاط مختلفی متراکم شده‌اند. این توده‌های ماسه‌ای در اصطلاح محلی «ریگ» نامیده می‌شوند. مطالعاتی که توسط محققین تاکنون انجام شده است، دو عامل اصلی، شامل جهت وزش باد غالب و نیز عامل توپوگرافی و بادپناهی ناهمواریها را علل اصلی استقرار این توده‌های ماسه‌ای می‌دانند؛ اما با استناد به فرضیه تحقیق، سلولهای کم فشار محلی در طول دوره گرم سال، عامل اصلی یا مهمترین عامل تمرکز و استقرار این توده‌های ماسه‌ای می‌باشند. محدوده مورد مطالعه، مجموعه ماسه‌ای بندریگ کاشان، واقع در چاله مسیله و در جنوب دریاچه نمک می‌باشد. متغیرهای مورد بررسی در این تحقیق، شامل ویژگیهای باد منطقه، قطر ذرات رسوب و مورفولوژی تپه‌های ماسه‌ای می‌باشد. روش تحقیق، مبتنی بر یک روش تحلیلی است. در این روش، بین متغیرهای سه‌گانه، از طریق روش حضور و اختلاف، همزمان ارتباط برقرار گردیده است. ابزار تحقیق، نقشه‌های توپوگرافی و عکسهای هوایی بوده و تکنیک کار، مقایسه داده‌های میدانی، آمار روزانه باد و دانه سنجی ذرات ماسه بوده است. نتایج نشان می‌دهد که یک سلول کم فشار محلی، درست در جنوب دریاچه مسیله در طول دوره گرم سال حاکمیت پیدا می‌کند. به همین سبب، راستای وزش بادها در تمامی چاله مسیله نسبت به این نقطه حالت همگرا دارد و بالتبع حرکت همگرای ماسه‌های روان موجب استقرار مجموعه ماسه‌ای بندریگ در موقعیت کنونی شده است. بهترین شاهد این مسأله، انطباق مورفولوژی تپه‌های ماسه‌ای در راستای خطوط گرادیان فشار نسبت به نقطه مرکزی می‌باشد.