نماز شب

در آیاتی از قرآن کریم، به مسئله نماز شب پرداخته شده است که عبارتند از: آیات 1-8 و 20 سوره مزمل و آیات 17و18 سوره ذاریات. این نوشتار به تفسیر این آیات می پردازد. از بررسی این آیات، این نتیجه حاصل می شود که نماز شب مستحب مؤکد است؛ زمان دقیق آن در آیات مشخص نشده است، اما روایات به آن اشاره کرده اند؛ تعداد رکعات نماز شب در قرآن ذکر نشده است، ولی روایات آن را 11رکعت دانسته اند؛ عظمت نماز شب به اندازه ای است که پیامبراکرم(ص) به وسیله آن آمادگی برای دریافت قول ثقیل (قرآن) را پیدا می کند؛ خداوند در آیات برای نماز شب تخفیفی قائل شده است، از این رو هرکس هرچقدر که توان داشته باشد می تواند به این فضیلت بپردازد.

شب ، زمان اصلی استراحت انسان است و بهترین فرصت برای خلوت با پروردگار و عبادت نیز به شمار می رود. اجرای دو برنامه استراحت و عبادت در یک بازه زمانی مشخص ، نیازمند زمان بندی است. پژوهش پیشِ رو درصدد استخراج «برنامه زمانی شب زنده داری» از میان روایات شیعه با تأکید بر منابع کهن است. به این منظور ، پس از جمع آوری روایات و دسته بندی آن با روش «تحلیل مضمونی» ، نگاه برخی از محدّثان متقدّم درباره زمان شب زنده داری نیز بررسی می شود. سپس برآیند نظرات آنها تبیین شده و «برنامه زمانی شب زنده داری» ارایه می گردد. بر اساس این طرح ، شب زنده داری از نیمه شب تا پایان آن پسندیده بوده و در سحرگاه از فضیلت بیشتری برخوردار است. این برنامه با دو معیار «اشتراک نظر قدما» و «تراکم روایات» ، اعتبارسنجی شده است.