ولع

هدف: ولع مصرف، هسته مرکزی پدیده اعتیاد را تشکیل می دهد. ولع مصرف عامل ادامه سوء مصرف مواد و همچنین بازگشت به اعتیاد پس از دوره های درمانی است. لذا بررسی عوامل ایجاد کننده ولع مصرف در جهت اتخاذ شرایطی برای دوری از آنها یا تضعیف آنها یکی از مهمترین نقاط مورد توجه در پژوهش های حیطه اعتیاد می باشد. در میان روش های القای ولع مصرف، مواجهه با علایم تصویری مرتبط با پدیده سوء مصرف مواد از مهمترین و تاثیر گذارترین راه ها به شمار می رود. شناسایی و بررسی این علایم و نشانه های تصویری که وابستگی بالایی به فرهنگ جامعه و روش های اختصاصی بومی سوء مصرف مواد دارند از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. در این مطالعه تلاش شده است این شاخص ها برای معتادین تزریقی هرویین ایرانی تعیین و اثرسنجی شوند. روش: در این مطالعه مقطعی پس از شناسایی ده عامل اصلی تصویری ایجاد کننده احتمالی ولع مصرف، برای هر عامل پنج تصویر در شرایط مختلف تهیه شد. 50 موقعیت حاصل به قید قرعه شماره گذاری شده و با نمایش تصادفی آنها از آزمودنی ها خواسته می شد برای هر تصویر بر اساس میزان تحریک کنندگی آن برای مصرف نمره ای از 0 تا 9 در نظر بگیرند. میزان تاثیرگذاری کلی تصاویر نیز بعد از اتمام نمایش کل تصاویر انجام شد. در این مطالعه 32 معتاد مرد تزریقی با میانگین سنی 34 سال و میانگین مدت اعتیاد تزریقی 6 سال قبل از ورود به دوره های درمانی با رضایت شخصی شرکت نمودند. یافته ها: تحلیل نتایج مشخص ساخت بالاترین تاثیرگذاری مربوط به خود هرویین (بسته بندی شده یا آماده)، سوزن تزریق و عمل تزریق می باشد. همچنین بررسی های آماری مشخص ساخت میزان کلی یا جزیی تاثیرپذیری از تصاویر با طول دوره اعتیاد ارتباط معنی داری ندارد. بررسی نتایج میزان تاثیرگذاری کلی تصاویر، نشانگر توانایی بالای این روش القای ولع در ایجاد تمایل به مصرف در حد «زیاد» بود. اما این تصاویر در ایجاد علایم جسمانی قطع مصرف مانند دل پیچه یا تعریق در حد «کم» عمل کردند. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشانگر کارآیی بالای تصاویر در القاء ولع مصرف می باشند. هر چقدر تصاویر ارتباط معنایی و زمانی بیشتری با لحظه اوج لذت در هنگام تزریق هرویین داشته باشند، توانایی بیشتری نیز در القای ولع مصرف خواهند داشت. در این میان اسکناس های هزار تومانی به عنوان واحد خرید هرویین نیز توانایی القای ولع مصرف قابل توجهی در این مطالعه از خود نشان دادند.

مقدمه: با توجه به شیوع سوءمصرف شیشه و لزوم درمان های مناسب برای آن، هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی تحریک با جریان مستقیم از روی جمجمه ی ناحیه ی پشتی-جانبی قشر پیش پیشانی بر کاهش میزان ولع مصرف در سوءمصرف کنندگان شیشه بود. روش کار: این مطالعه ی بالینی، در طی آذر 1393 تا تیر 1394 با جامعه ی آماری افراد مبتلا به حداقل یک سال سوءمصرف شیشه (بر اساس ملاک های تشخیصی چهارمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی و انجام آزمایش) مراجعه کننده به مرکز درمان اعتیاد مهرآوران و مرکز درمان پرهیزمدار مشهد، انجام شد. از طریق نمونه گیری هدف مند 21 نفر، انتخاب و به شیوه ی تصادفی در سه گروه برابر (تحریک آندی راست، تحریک آندی چپ و شم) قرار گرفتند. از پرسش نامه های مشخصات جمعیت شناختی، سنجش ولع پایه ی مصرف آمفتامین، آزمون تصویری سنجش ولع القایی مصرف شیشه استفاده شد. داده ها با کمک آمار توصیفی، تحلیل کوواریانس و نرم افزار SPSSنسخه ی 20 تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد تحریک با جریان مستقیم از روی جمجمه ی ناحیه ی پشتی-جانبی قشر پیش پیشانی تاثیر معنی داری در کاهش میزان ولع القایی مصرف کنندگان دارد (002/0=P). در حالی که تحریک این ناحیه به صورت آندی راست/کاتدی چپ در کاهش ولع مصرف تاثیر معنی داری داشت (001/0=P)، تحریک آندی چپ/کاتدی راست با کاهش معنی داری در میزان ولع، همراه نبود (397/0=P). بر خلاف ولع القایی، تحریک ناحیه ی پشتی-جانبی قشر پیش پیشانی چپ و راست در کاهش ولع پایه ی آزمودنی ها موثر بود (000/0=P). نتیجه گیری: بر اساس نتایج، به نظر می رسد می توان از تحریک با جریان مستقیم از روی جمجمه ی ناحیه ی پشتی-جانبی قشر پیش پیشانی راست و چپ به عنوان درمان موثر در کاهش ولع مصرف پایه و القایی شیشه در بیماران سوء مصرف کننده ی آن استفاده کرد.

هدف: با همه تلاش هایی که درزمینه ترک اعتیاد صورت می گیرد آمار فراوان عود مصرف مواد درنتیجه تجربه ولع پس از ترک مواد نگران کننده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر مصاحبه انگیزشی بر کاهش ولع و عود مصرف در بیماران تحت درمان با متادون بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. از تعداد 60 بیمار در مرکز درمانی ترک اعتیاد، تعداد 30 نفر انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه گمارده شدند. هر دو گروه پرسشنامه های ولع مصرف و عود (پیگیری شش ماهه) را تکمیل کردند. یافته ها: یافته ها نشان داد که فرضیه های پژوهش در مورد اثربخشی مصاحبه انگیزشی بر کاهش ولع و عود مصرف تائید شد و میان گروه آزمایش که مصاحبه انگیزشی و دارودرمانی دریافت کرده بودند و گروه گواه که تنها دارودرمانی متادون را دریافت کرده بودند تفاوت وجود داشت. نتیجه گیری: این یافته ها می تواند متخصصین را در جهت استفاده از درمان های روان شناختی در کنار دارودرمانی در زمینه ی اعتیاد یاری دهد.

هدف: افراد دارای وابستگی مصرف مواد محرک با عدم شناخت صحیح از عواطف و احساسات خویش در به کار بردن درست هیجان ها مشکل دارند و این مشکلات در تنظیم هیجان ها منجر به مصرف مواد می شوند. هدف این پژوهش، تعیین اثربخشی آموزش تنظیم هیجان مبتنی بر مدل گراس بر کاهش ولع و افسردگی پس از ترک در افراد وابسته به متامفتامین بود. روش : روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری افراد وابسته به متامفتامین مراجعه کننده به کلینیک ترک اعتیاد امید پویا در شهر تهران در سال 1395 بود. به روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و به صورت تصادفی 15 نفر درگروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش، آموزش تنظیم هیجان مبتنی بر مدل گراس را دریافت کردند و گروه گواه آموزش دریافت نکردند. داده ها با استفاده از پرسش نامه های سنجش ولع مصرف لحظه ای، و افسردگی (لاویبوند، 1995) به دست آمد. یافته ها : نتایج نشان داد که آموزش تنظیم هیجانی مبتنی بر مدل گراس بر کاهش ولع و افسردگی پس از ترک افراد وابسته به متامفتامین موثر است (0/01 p< ). نتیجه گیری : با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت دشواری در تنظیم هیجان ها یکی از مشکلات افراد وابسته به متامفتامین است و آموزش نحوه ابراز و مدیریت هیجانات به این افراد می تواند در کاهش ولع و افسردگی پس از ترک مواد مؤثر واقع شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی گروه درمانی شناختی– رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت بر کاهش ولع مصرف در معتادان در حال ترک افیونی صورت گرفت. روش: روش این پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل افراد وابسته به مواد افیونی مراجعه کننده به مرکز ترک اعتیاد وابسته به شبکه بهداشت و درمان شهرستان سرپل ذهاب در نیمه اول سال 1396 بود. به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 36 نفر با تشخیص وابستگی به مواد افیونی -بر پایه ی معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری نسخه پنجم، از افرادی که داوطلب دریافت خدمات درمانی و واجد معیارهای ورود بودند- انتخاب شدند. به صورت تصادفی (12 نفر گروه آزمایش اول، 12 نفر گروه آزمایش دوم و 12 نفر گروه گواه) تخصیص داده شدند. از مصاحبه ی بالینی ساختاریافته DSM-5 نسخه ی بالینی (SCID-5) ، مصاحبه ی بالینی ساختاریافته DSM-5 نسخه ی بالینی (SCID-5-PD) و پرسش نامه سنجش ولع هروئین برای جمع آوری داده ها استفاده شد. روش درمان ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در 8 جلسه 2 ساعته و روش درمان شناختی– رفتاری در 12 جلسه 90 دقیقه ای در گروه های آزمایش اجرا شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین اثربخشی گروه درمانی شناختی– رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت در کاهش ولع مصرف (به جز مولفه ی عدم کنترل بر مصرف) در معتادان افیونی تفاوت وجود ندارد، اما در مقایسه با گروه گواه این تفاوت معنادار است. نتیجه گیری: گروه درمانی شناختی– رفتاری و ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت از روش های درمانی تاثیر گذار بر کاهش ولع مصرف در معتادان افیونی می باشد.

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی مشاوره مبتنی بر نظریه چند وجهی لازاروس بر خودهای ممکن، منبع کنترل و کاهش ولع مصرف مواد در معتادان تحت دارو درمانی بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی با گروه گواه، پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری 2 ماهه و جامعه آماری شامل 83 مرد معتاد 20 تا 45 ساله تحت دارو درمانی در مرکز ترک اعتیاد یاران در منطقه 18 تهران بود. به روش نمونه گیری هدفمند از میان آن ها 30 نفر انتخاب و در گروه های 15 نفره آزمایش و گواه جایگزین شد. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های خودپنداره راجرز 1951، منبع کنترل راتر 1966 و ولع مصرف لحظه ای فرانکن، هندریکز و ون دن برنیک (2002) بود که در سه مرحله توسط هر دو گروه تکمیل شد و برنامه مشاوره مبتنی بر نظریه چند وجهی لازاروس (2008) نیز در 8 جلسه هفتگی90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا و داده ها با استفاده از تحلیل واریانس مختلط با اندازه گیری مکرر تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مشاوره مبتنی بر نظریه چند وجهی لازاروس بر خودهای ممکن (51/36 =F، 001/0 =P)، منبع کنترل (28/41 =F، 001/0 =P) و کاهش ولع مصرف مواد (68/40 =F، 001/0 =P) تأثیر داشته و این تأثیر در مرحله پیگیری نیز پایدار مانده است. نتیجه گیری: از آنجا که مشاوره مبتنی بر نظریه چند وجهی لازاروس می تواند با تغییر فرایند و محتوای شناخت ها و ارتقاء مهارت های شناختی، عاطفی و رفتاری بر خودهای ممکن، منبع کنترل و کاهش ولع مصرف مواد معتادان تأثیرگذار باشد؛ بنابراین می توان از این روش مشاوره ای که کم هزینه و کارامد است؛ در کنار دارو درمانی برای درمان پایدار معتادان استفاده کرد.

مقدمه: ولع مصرف در اعتیاد به مواد مخدر یک تظاهر رایج و به عنوان تمایل مبرم فوری و غیرقابل جبران برای تسلیم در برابر ماده می باشد. هدف از پژوهش بررسی اثربخشی تحریک الکتریکی مغز از روی جمجمه (tDCS) بر ولع مصرف انعطاف پذیری شناختی و انتزاع سوء مصرف کنندگان مواد افیونی بود. روش: طرح نیمه آزمایشی به همراه پیش آزمون و پس آزمون با پیگیری 2ماهه بود. جامعه آماری شامل وابستگان به مواد افیونی بود که نمونه 30 نفر مرد که با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش tDCS (15 نفر) و یک گروه شم (15 نفر) جای گرفتند. ابزارهای به کار رفته در این پژوهش پرسشنامه ولع معرف لحظه ای مواد فرانکن و همکاران و آزمون دسته بندی کارت های ویسکانسین بود که قبل از مداخله روی دو گروه انجام شد. روش درمان tDCS شامل (10جلسه 20دقیقه ای )باشدت 2 میلی امپر بود. داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: تحلیل بدست امده با استفاده از تحلیل کوواریانس نشان داد بین آزمودنی های دو گروه آزمایش و شم در پس آزمون و پیگیری، هر سه مولفه ولع مصرف و همچنین نمرات مولفه های آزمون ویسکانسین تفاوت معناداری وجود دارد. (P< 0/001). نتیجه گیری: tDCS تلویحات مهمی در زمینه کاهش سطح ولع مصرف و بهبود انعطاف پذیری شناختی اجرایی در افراد وابسته به مواد افیونی داشته و به عنوان روش درمانی موثر جهت استفاده درمانگران اعتیاد در کلینیک های درمانی توصیه می گردد.

پژوهش حاضر به منظور تعیین اثربخشی روایت درمانی بر میزان ولع، لغزش و عود در بیماران تحت درمان با متادون انجام گرفت. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل با مرحله پیگیری (یک ماهه) بود. جامعه آماری شامل کلیه بیمارانی بود که به مراکز درمان سوءمصرف مواد شهرستان گرمسار (سال 1400-1399) مراجعه کرده بودند، که از بین آنها 72 نفر مرد تحت درمان با متادون به روش نمونه گیری دردسترس به صورت تصادفی به 2 گروه آزمایش (36 نفر) و کنترل (36 نفر) تخصیص یافتند. درمان شامل 10 جسله روایت درمانی 90 دقیقه ای به صورت هفتگی بود. ابزارهای مورد استفاده شامل مقیاس پیش بینی عود (RPS) رایت و همکاران (1995) و آزمایش مورفین بود. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون خی دو استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که روایت درمانی باعث کاهش معنادار ولع (58/0)، احتمال لغزش (51/0) و عود (05/0 P< ) در بیماران تحت درمان با متادون شد. همچنین بین دو گروه در پس آزمون و پیگیری از لحاظ آماری تفاوت معناداری وجود داشت (05/0 P< ). از یافته های فوق می توان نتیجه گرفت که از روایت درمانی می توان برای بهبود میزان لغزش، ولع و عود در بیماران تحت درمان با متادون استفاده کرد.

اهداف مصرف مشکل ساز پورنوگرافی یکی از نگرانی های نوظهور بالینی است که باعث تخریب کارکردهای فرد می شود. بنابراین به کارگیری درمان های نوظهور رفتاری و تکنولوژیک ضروری است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای و درمان ترکیبی بر کاهش ولع و مصرف مشکل ساز پورنوگرافی بود. مواد و روش ها پژوهش حاضر، شبه آزمایشی از نوع طرح های تک آزمودنی A-B-A است. مرحله اول این طرح (A) خط پایه، مرحله دوم (B) مرحله مداخله و پس از اتمام مرحله مداخله، مرحله پیگیری (A) انجام می شود. جامعه آماری شامل کلیه مردان 18 تا 24 سال مراجعه کننده به کلینیک روان شناسی و مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1401 بود. نمونه شامل 9 مرد بود که به شیوه داوطلبانه و هدفمند از بین افراد دارای ملاک های ورود انتخاب شدند و با کمک نرم افزار تصادفی سازی و ساخت توالی تصادفی SAS و به روش اجرای پنهان سازی تخصیص تصادفی SNOSE در سه گروه آزمایش جای گذاری شدند. داده ها به روش ترسیم دیداری، درصد بهبودی، شاخص تغییر پایا و شاخص های کارایی بالینی تحلیل شدند. یافته ها باتوجه به نتایج به دست آمده، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به کاهش ولع و مصرف مشکل ساز پورنوگرافی به مقدار 26/2 با اندازه اثر 0/63 و به مقدار 27/05 با اندازه اثر 0/62 منجر شد. همچنین، مداخله تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای به کاهش ولع و مصرف مشکل ساز پورنوگرافی به مقدار 22/7 با اندازه اثر 0/56 و به مقدار 21/2 با اندازه اثر 0/53 منجر شد. درنهایت، درمان ترکیبی به کاهش ولع و مصرف مشکل ساز پورنوگرافی به مقدار 33/4 با اندازه اثر 0/72 و به مقدار 29/3 با اندازه اثر 0/67 منجر شد که همگی مداخلات در سطح 0/05 معنادار بود. نتیجه گیری به طورکلی می توان گفت درمان ترکیبی نسبت به درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای، به کاهش معنا دار بیشتر ولع مصرف و استفاده مشکل ساز از پورنوگرافی منجر شد. همچنین، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد نسبت به تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه ای به کاهش معنا دار بیشتر ولع مصرف و استفاده مشکل ساز از پورنوگرافی منجر شد.

اهداف شایع ترین ماده مخدر غیرقانونی در جهان، مصرف مشتقات گیاه شاهدانه و یا کانابینوئیدها است. ولع مصرف یکی از چالش های مهم درمانی در افراد وابسته به کانابیس می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین فعالیت های مغزی با ولع مصرف در بین افراد مبتلا به اختلال مصرف کانابیس انجام شد. مواد و روش ها مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی تحلیلی بود. جامعه آماری پژوهش بیماران مبتلا به اختلال مصرف کانابیس بودند. از 20 نفر از افراد دارای اختلال مصرف کانابیس، نوار مغزی در حالت استراحت ثبت شد و پس از آن با فرم کوتاه پرسش نامه سنجش وسوسه کانابیس، میزان وسوسه آن ها اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار متلب نسخه 2022 تحلیل شدند. یافته ها نتایج نشان داد بین ولع مصرف با توان نسبی در باند فرکانسی تتا در کانال هایی از نواحی لوب گیجگاهی و لوب پیشانی همبستگی منفی و معنی دار (05/P<0) و در باند فرکانسی بتا و گاما در کانال هایی از نواحی لوب گیجگاهی، لوب پیشانی، لوب پس سری و بخش مرکزی همبستگی مثبت و معنی داری (05/P<0) وجود دارد. نتیجه گیری رابطه معنی داری بین ولع مصرف و تغییرات فعالیت های مغزی نواحی مختلف مغز در افراد مبتلا به اختلال مصرف کانابیس وجود داشت. این نتایج نشان می دهد که در فرایند درمان لازم است به جنبه های عصبی زیستی اعتیاد به کانابیس توجه شود.