نوسان سود

مدیران مسئول تهیه صورت های مالی، از آگاهی بیشتری نسبت به عملیات و سیاست های گزارشگری مالی شرکت برخوردارند، به این ترتیب انتظار می رود مدیران، درک بهتری از پیامد های محافظه کاری سیستم حسابداری شرکت در سود های آتی نسبت به سایر مشارکت کنندگان در بازار داشته باشند و تا حدی پیش بینی هایشان را از بابت پیامدهای محافظه کاری تعدیل نمایند. پژوهش حاضر به مطالعه این موضوع می پردازد که آیا در پیش بینی سود مدیران به طور کامل پیامد های محافظه کاری حسابداری بر سود واقعی در نظر گرفته می شود یا خیر. همچنین دشواری پیش بینی سود ناشی از نوسان سود زیاد و چرخه عملیات طولانی، به عنوان یکی از دلایل احتمالی شکست مدیران در توجه کامل به پیامدهای محافظه کاری حسابداری مورد بررسی قرار می گیرد. در پژوهش جاری 86 شرکت در طی دوره زمانی 1390- 1386 بررسی شده و برای آزمون فرضیه های تحقیق نیز از رگرسیون معمولی با داده ترکیبی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد بین محافظه کاری و سویه ی پیش بینی سود مدیران، رابطه منفی معنی دار وجود دارد و در شرکت های دارای نوسان سود بیشتر و چرخه عملیات طولانی تر، این رابطه منفی، قوی تر است.

 هدف پژوهش حاضر بررسی واکنش حسابرسان به نوسان سود است، که به این منظور تأثیر نوسان سود بر تأخیر گزارش حسابرسی و حق الزحمه حسابرسی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شد. در این پژوهش برای آزمون فرضیه ها، اطلاعات مورد نیاز مرتبط با متغیرهای پژوهش از صورت های مالی 150 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی سال های 1390 تا 1399 جمع آوری گردید. برای آزمون دو فرضیه پژوهش از دو مدل رگرسیون چند متغیره با داده های تابلویی به روش اثرات تصادفی استفاده شد. یافته های حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش بیان گر آن است که در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نوسان سود بر تأخیر گزارش حسابرسی تأثیر مثبت معناداری دارد، همچنین یافته های پژوهش نشان داد که نوسان سود بر حق الزحمه حسابرسی نیز تأثیر مثبت معناداری دارد. نتایج پژوهش بیان گر آن است که در بورس اوراق بهادار تهران با افزایش نوسان سود، تأخیر گزارش حسابرسی افزایش پیدا می کند. در واقع با افزایش نوسان سود، ریسک ذاتی حسابرسی افزایش پیدا کرده و حسابرسان برای کاهش ریسک کلی، آزمون های محتوای بیشتری را اجرا خواهند کرد. اجرای آزمون های بیشتر توسط حسابرسان نیز، منجر به افزایش تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی می شود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش نوسان سود، حق الزحمه حسابرسی افزایش پیدا می کند. با توجه به اینکه نوسان سود، منجر به افزایش ریسک حسابرسی می شود، حسابرسان نیز باید تلاش بیشتر در فرایند رسیدگی های خود داشته باشند، به همین دلیل افزایش نوسان سود منجر به افزایش حق الزحمه خدمات حسابرسی می شود.

سود حسابداری بعنوان نتیجه عملکرد یک واحد تجاری، توجه عموم سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی را جلب نموده است. نوسان سود قابلیت پیش بینی آن را به طرز قابل توجهی کاهش داده و بر ریسک حسابرسی اثرگذار است. حسابرسان برای کاهش ریسک حسابرسی به یک سطح پایین قابل قبول، تلاش مضاعفی در راستای توجیه نوسانات انجام داده که مستلزم صرف زمان بیشتر از طرف تیم حسابرسی است. بنابراین هدف این پژوهش کاربردی، بررسی تاثیر نوسانات سود بر تاخیر گزارش حسابرسی است. به منظور نیل به این هدف، 1650 سال - شرکت (165 شرکت برای 10 سال) مشاهده جمع آوری شده به روش کتابخانه ای از گزارشات مالی سالیانه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی دوره زمانی 1399-1390 مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج برآورد رگرسیون های چندگانه حاکی از این است که بین نوسان سود و تاخیر در گزارش حسابرسی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین به دلیل اهمیت جزء تعهدی سود حسابداری، اقلام تعهدی سود حسابداری به سه قسمت تغییر در سرمایه در گردش غیرنقدی (اقلام تعهدی با قابلیت اتکای پایین)، تغییر در دارایی های عملیاتی غیرجاری (اقلام تعهدی با قابلیت اتکای متوسط) و تغییر در دارایی های مالی خالص (اقلام تعهدی با قابلیت اتکای بالا) تفکیک گردیده و تاثیر هریک بطور جداگانه بر تاخیر گزارش حسابرسی بررسی شده است. نتایج حاصل از بررسی، حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار بین هر سه متغیر فوق و تاخیر در گزارش حسابرسی می باشد که نشان می دهد با افزایش نوسان اقلام تعهدی (فارغ از قابلیت اتکای آنها)، تاخیر گزارش حسابرسی افزایش می یابد.