خشونت ورزشی

مقاله حاضر، ورزش فوتبال را از بعد تاریخی در ایران مورد بررسی قرار می‌دهد. نویسنده بر اساس رویدادهای تاریخی این ورزش و "تجاری شدن" آن در ایران در پی بازسازی عوامل اصلی خشونت در ورزش فوتبال است

هدف از این پژوهش، ارائة انواع و میزان رفتارهای تهاجمی در استادیوم های ورزشی فوتبال و نیز بررسی ارتباط عوامل فردی تماشاگران، رفتار کلامی مدیران و کارکنان استادیوم، جبهه گیری و سوگیری رسانه های ورزشی، الگوبرداری از تماشاگران تیم های معروف جهانی، داوری بازی ها و روحیة خشونت طلبی تماشاگران با رفتارهای تهاجمی تماشاگران است. به این منظور از بین تماشاگران نُه بازی انتهایی و حساس برنامة لیگ برتر فوتبال کشور با شیوة نمونه گیری چند مرحله ای 727 پرسشنامة محقق ساخته در بین تماشاگران به صورت تصادفی تکمیل و تحلیل شد. تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه با روش گام به گام انجام شد. یافته های پژوهش بیانگر شیوع بیشتر رفتارهای تهاجمی کلامی مانند شعار علیه طرفداران و بازیکنان تیم رقیب و شیپور زدن در خیابان نسبت به رفتارهای تهاجمی فیزیکی بود. روحیة خشونت طلبی تماشاگران با ضریب بتای مثبت و حضور نیروی انتظامی با ضریب بتای منفی به طور معنی داری رفتار تهاجمی تماشاگران را تبیین کرد.

در سال های اخیر رشته های مختلف ورزشی به خصوص فوتبال از هدف ورزش برای سلامت جسم و گذران اوقات فراغت خارج شده و به جای آنکهمحلیباشندبرای انجام رقابت های عاری از خشونت؛گاهخود،دستخوشخشونتودرگیری هایپُر دامنهمی شوند. تاریخفوتبالمملو از صحنه های خشونت آمیزوتأثّرآوریاست کهبههیچ وجهباکارکردها و اهدافمتعالی این رشته ورزشیسنخیتی ندارد. در این راستا آمارهای موجود در زمینه شیوع این پدیده نابهنجار در فوتبال، حاکی از آن است که حقوق کیفری برای مقابله با این پدیده، با چالش هایی مواجه است که نمی تواند از تمام توان و ابزارهای خود جهت مقابله با خشونت در ورزش استفاده کند. بدین سان در پژوهش حاضر تلاش شده ضمن تفکیک میان انواع خشونت مجاز و غیرمجاز در ورزش فوتبال و بیان ویژگی های هریک، به طور خاص به موانع و مشکلات حقوق کیفری برای مقابله با انواع خشونت ورزشکاران در فوتبال پرداخته شود.

به طور کلی حضور تماشاگران در رقابت های ورزشی دارای پیامدهای مثبت و منفی زیادی می باشد. اوباشگری تماشاگران یکی از پیامدهای منفی تماشاگران در ورزش است که رشته ورزشی فوتبال به دلیل حجم بالای تماشاگرانش، زمینه مساعدی را برای بروز آن فراهم می کند. اگرچه اوباشگری تماشاگران بعضاً با عناوین مجرمانه ای نظیر منازعه، ایراد ضرب و جرح عمدی و تخریب اموال مطابقت دارد امّا بنا به دلایلی حقوق کیفری نمی تواند در مواجهه با اوباشگری تماشاگران از تمام ظرفیت و توان خود استفاده کند به طوری که عمدتاً با توسعه مسئولیت کیفری شخص حقوقی(باشگاه ها) و توسل بیش از حد به جزای نقدی سعی در مقابله با این پدیده دارد. نگارندگان در پژوهش حاضر ضمن تشریح کلیاتی از نحوه مقابله حقوق کیفری با اوباشگری تماشاگران در فوتبال، به طور خاص، مشخصات خاص تماشاگران فوتبال و نیز مشکلات برخورد با رفتار جمعی تماشاگران را به عنوان مهمترین چالش هایی که باعث شده حقوق کیفری نتواند از حداکثر ظرفیت خود برای مقابله با این پدیده استفاده کند، بررسی نموده است.

در این مقاله با بررسی گسترده تحقیقات انجام شده در زمینه نظم اجتماعی و خشونت در ورزش ومطالعه نظریه های گوناگون جامعه شناسی مرتبط با این دو پدیده اجتماعی مدل نظری حاصل از مجموعه این بررسی ها و مطالعات ارائه شده است . این مدل میتواند بعنوان یک مبنای علمی توسط روش های گوناگون کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گیرد . روش تحقیق مطالعه گسترده کتابخانه ای  است که هم در برگیرنده تحقیقات تجربی و هم شامل نظریه های اندیشمندان در این دو حوزه می باشد. مقصود از نظم اجتماعی در این مقاله منحصرا نظم انسجامی یا درونی است که افراد بدون اجبار و کنترل بیرونی به آن پایبند هستند و خشونت در ورزش نیز به خشونتهای کلامی و رفتاری و فیزیکی منحصر شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد عوامل تاثیر گذار بر خشونت در ورزش شامل احساس ناامنی . احساس بی عدالتی . کاهش مشارکت اجتماعی . خانواده گرایی و ضعف باورهای دینی و اخلاقی است . این عوامل در مجموع بر مولفه های خشونت در ورزش شامل تاثیرات منفی رسانه ها  حساسیت نسبت به نتایج مسابقات . اشتباهات داوران و رفتار تماشاچیان تاثیر گذاشته و آنها را تضعیف یا تقویت میکنند. مدل نظری تحقیق میتواند بعنوان یک الگو با تاکید بر شش متغیر مستقل همراه با متغیر های زمینه ای و مولفه هایی که از مطالعات پیشین در این زمینه استخراج شده است مورد آزمون قرار گیرد . آنچه حائز اهمیت است اینکه ترکیب عوامل مرتبط با افراد بعنوان تماشاچیان و میزان حساسیت آنها نسبت به نتیجه بازی با اشتباهات داوران و اثرات منفی رسانه های ورزشی به خشونت در ورزش می انجامد اما لزوما در تمامی موارد ادعای اثر گذاری همه آنها وجود ندارد بلکه در مواردی یک عامل نیز به تنهایی میتواند در ایجاد خشونت در ورزش موثر واقع شده و آنرا ایجاد نماید . از سوی دیگر نظم اجتماعی نیز خود تحت تاثیر عوامل شش گانه ذکر شده است و از طریق همین عوامل با خشونت در ورزش پیوند میخورد و در نهایت میتوان گفت بین این دو پدیده رابطه معناداری حاکم است به گونه ای که اگر در جامعه عوامل تقویت کننده نظم اجتماعی نقش خود را بخوبی ایفا کنند می توان انتظار داشت که ماهیت و میزان خشونت های ورزشی نیز تغییر کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش هیجان خواهی و هوش فرهنگی با میانجی گری آستانه تحمل در خشونت ورزشی در هواداران فوتبال انجام شد. روش پژوهش توصیفی-همبستگی بود. از بین کلیه هواداران تیم های سپیدرود رشت و نساجی مازندران در لیگ برتر 98-1397، 380 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. داده ها با پرسش نامه های هیجان خواهی زاکرمن، هوش فرهنگی، تحمل پریشانی و خشونت ورزشی جمع آوری شد و با روش های همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تحلیل گردید. نتایج نشان داد بین هیجان خواهی و خشونت ورزشی رابطه مثبت و بین هوش فرهنگی و آستانه تحمل با خشونت ورزشی رابطه منفی وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که آستانه تحمل در رابطه هیجان خواهی و هوش فرهنگی با خشونت ورزشی نقش میانجی دارد. بر اساس نتایج می توان گفت که خشونت ورزشی در هواداران فوتبال متأثر از عوامل روان شناختی چون هیجان خواهی بالای افراد و میزان هوش فرهنگی آنها است که از طریق میزان آستانه تحمل و تحریک پذیری آنها میانجی می گردد