مطالب مرتبط با کلیدواژه

آل سعود


۱.

چالش های سیاسی – اجتماعی عربستان در پرتو بیداری اسلامی

کلیدواژه‌ها: خاورمیانه عربستان سعودی بیداری اسلامی آل سعود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۹۱
ساختار سیاسی اجتماعی و اقتصادی عربستان سعودی تحت حاکمیت رژیم آل سعود سال هاست که در مقابل خواسته های اصلاحی و شعار تغییر گروه های مختلف مذهبی، سیاسی و قومی مقاومت می کند. این ساختار که مبتنی بر نوعی حکومت پدرسالار و اقتدارگرا می باشد، پس از سال 1932 و با ترکیبی از آموزه های مذهبی وهابیت و قدرت آل سعود نضج گرفت و پیوند آل شیخ به عنوان رهبریت مذهبی و آل سعود به عنوان رهبریت سیاسی، ساختار کنونی را در عربستان به وجود آورد. این حکومت در طی 80 سال گذشته به واسطه ی درآمد سرشار نفتی خود و همچنین توجیهات مذهبی مبتنی بر وهابیسم و نیز هم پیمانی با غرب و آمریکا توانسته است خود را از گزند مخالفان برهاند. اما در ابتدای دهه دوم قرن بیست و یکم زلزله های سهمگینی تحت عنوان «بیداری اسلامی» در منطقه خاورمیانه به وقوع پیوست که به نظر می رسد پس لرزه های آن در عربستان هم قابل احساس است. انقلاب تونس، مصر و لیبی و از آن مهمتر خیزش مردم بحرین و یمن که همسایه ها و هم پیمانان نزدیک عربستان می باشند، گروه های معترض عربستان را برای تغییر، مصمم تر نموده است. نقش و اهمیت عربستان در تحولات منطقه و جهان عرب و تأثیرگذاری تحولات آن در اوضاع منطقه اهمیت تحولات داخلی این کشور را دوچندان می کند. سؤال اصلی تحقیق پیش رو این است که چالش اصلی آل سعود در پی خواسته های داخلی و در سایه تحولات سال 2011 تحت عنوان بهار عربی چه می تواند باشد و چه نتایجی را به بار خواهد آورد؟ این که مردم عربستان علی رغم تلاش دولت برای حفظ آرامش ازطریق درآمد نفتی و توجیهات مذهبی، ساختار کنونی را دیگر پاسخگوی نیازها و مطالبات سیاسی، اقتصادی و مذهبی خود نمی یابند و تحت تأثیر آموزه های اسلام و انقلاب های رخ داده در منطقه به دنبال شاکله ای جدید از نظام سیاسی هستند، فرضیه این تحقیق را در برمی گیرد.
۲.

وهابیت و محو آثار اسلامی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سلفی تکفیر محمد بن عبد الوهاب آل سعود استعمار آثار فرهنگی و تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۶۳۵
پایه های فکری جریان وهابیت، به وسیله ی «ابن تیمیه» پی ریزی و به دست «محمد بن عبد الوهاب»، به کمک سرویسهای جاسوسی استعمارگران، به ویژه انگلیس مستحکم گشت. زیرا استعمارگران در پی ایجاد درگیری درونی، میان جهان اسلام بودند. به همین منظور وهابیت و تکفیریها را به خدمت گرفتند، تا اهداف آنان را محقق سازد. اکنون این نوشته، به همین موضوع میپردازد. ابتدا شناخت پیشوای وهابیت، آل سعود، پیوند آن دو و ذکر بخشی از جنایاتشان و در دو فصل بعدی، به بحث و بررسی وهابیت عامل دست استعمار، که با محو و نابودی آثار اسلامی، خسارات فراوانی بر دنیای اسلام تحمیل کردهاند و در حال حاضر درجهت تأمین منافع اسرائیل و غرب گام برمیدارند.
۳.

شجره ملعونه درقرآن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیامبر (ص) رؤیا شجره ملعونه بنی امیه آل سعود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۳۸۳
چکیده براساس آیه 60 سوره مبارکه اسرا پدیده نامبارک «شجره ملعونه» درعالم رؤیا ازجانب خداوند به پیامبر (صل الله علیه وآله) نشان داده شده وآنرا مایه آزمایش برای بندگان معرفی کرده است، اکثر دیدگاهای مفسران شیعه وبرخی اهل سنت درتفسیر  رؤیا آنرا درخواب دیدن بنی امیه میدانند، بدیهی است که با پذیرفتن این نظریه  مشخص می شود که مصادیق بارزاین درخت نفرین شده همان سلسله سلاطین بنی امیه است که بنیان گذارآن شخص ابوسفیان بود که درنتیجه ضربات سنگین را برپیکره اسلام تزریق نمود اما براساس قرائن وقواعد اصحاب شجرنمی تواند منحصربه زمان ومکان باشد این پدیده شوم ممکن است درهربرهه از زمان ومکان خودنمائی کند وبا توجه به شرائط فعلی می تواند ثمرات به مراتب خطرناک تری داشته باشد نگارنده تلاش دارد درصفحات اندک برخی ازمهم ترین مصادیق وثمرات این جریان را به تحریر درآورد.  
۴.

صوفیان سعودی: مصالحه میان وهابیان و متصوفه در حجاز (1925 1940)

نویسنده: مترجم:

کلیدواژه‌ها: دندراویه سنت ادریسی صوفیان سعودی وهابیان متصوفه حجاز آل سعود تصوف دولت سعودی فرقه احمدیه فرق صوفی عربستان سعودی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۵۶۷
دندراویه یکی از طریقت های برآمده از سنت ادریسی بود که پس از مرگ سرسلسله آن، احمد بن ادریس فاسی، در گونه های مختلف در جهان اسلام بسط یافت. نویسنده در مقاله حاضر به دنبال نشان دادن این مسئله است که گرچه دشمنی وهابیان با تصوف قادری امری غیر قابل انکار بوده، اما فِرَقی همچون دندراویه پس از فتح حجاز توسط آل سعود به حیات و اشاعه آموزه های خود ادامه داده اند. وی در پی پاسخ به این سؤال است که چرا تنها دندراویه توانست پس از تسلط دولت سعودی بر حجاز، به فعالیت خود ادامه دهد. یکی از مفاهیم مورد تأکید نویسنده در این مقاله آن است که درک از وهابیت بر مبنای سلسله وقایعی که منجر به فتح حجاز توسط نیروهای سعودی در دهه های 1920 و 1930 شد، با آنچه در ساحت اندیشه رخ داده کمی متفاوت است. وی قبل از نگاه دقیق به ویژگی های خاص فرقه احمدیه، به تبیین وضع تصوف در عربستان سعودی و نوع مواجهه عبدالعزیز با تصوف می پردازد. از این رو، نیم نگاهی به روابط مابین خاندان سعود و ساختار مذهبی وهابی دارد.
۵.

امکان سنجی تحقق حاکمیت جریان لیبرال-سکولار به جای حاکمیت آل سعود در عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۳۱۱
سه مولفه اقتصاد نفت پایه،بافت قبیله ای جامعه،دین یا همان مذهب وهابی در نیم قرن گذشته همواره قوام بخش مشروعیت دولت فعلی عربستان بوده است که با حمایت های بین المللی و منطقه ای و عدم حضور نیروهای تحول خواه تحکیم می شود.دگرگونی در هرکدام از این مولفه ها می تواند به صورت دیالکتیکی موجب تغییراتی در دولت و جامعه عربستان شود.سوال ما در این مقاله این است که آیا ساختار جامعه گانی و اقتصادی عربستان مستعد جای گزینی حاکمیت آل سعود با جریان سکولار-لیبرال است؟نظریه رانتیریسم متاخر با نقد نسل اول نظریه دولت رانتیر نشان می دهد که بر اثر فشار جامعه با دلایلی مانند،رشد جمعیت،رواج اسلام گرایی سیاسی،موج بیکاری،جهانی شدن،بلوغ دولتی و پیشرفت تکنولوژی و آزادی تجارت و سرمایه... جامعه به وضعیتی می رسد که دولت مجبور به تغییراتی می شود.از سوی دیگر اکثریت جوان تحصیل کرده عربستان که از طریق شبکه های اجتماعی و پیشرفت های تکنولوژیک با دنیای مدرن در ارتباط هستند دیگر همانند گذشته وابستگی هویتی و حمایتی به نظام قبیلگی را ندارند و مضاف بر این،همین نظام قبیله ای تضعیف شده نیز در ائتلاف شکننده ای با آل سعود به سر می برند.علاوه بر اینکه به دلایل مشابه نقش دین در جامعه عربستان کم-رنگ شده است،شیعیان(دوازده امامی،اسماعیلیه و زیدیه) سنی های غیر وهابی و جمعیت بزرگ خارجی های عربستان مشروعیت وهابیت را زیر سوال برده اند.در این مقاله با بررسی مولفه های سه گانه فوق الذکر در چارچوب نظری رانتیریسم متاخر نشان می دهیم که در کشور عربستان جریان سکولار-لیبرال می توانند جای گزین حاکمیت فعلی شوند و این مورد حمایت و قبول جامعه جهانی قرار خواهد گرفت.
۶.

اقلیت ها در جستجوی نظام خاص حقوق بشر؛ مطالعه موردی شیعیان عربستان سعودی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حقوق اقلیت ها نظام خاص حقوق بشر حق تعیین سرنوشت عربستان سعودی اقلیت شیعه آل سعود وهابیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۴۳۴
پژوهش حاضر ، در خصوص نظام خاص حقوق بشر ، شیعیان عربستان می باشد . حقوق بین الملل تعاریف مختلفی از واژه اقلیت داشته و شماری از حقوقدانان معتقدند که اقلیت ها علاوه بر بهره مندی از نظام عام حقوق بشر ، مشمول نظام خاص حقوق بشر به منظور حمایت بیشتر و به سبب آسیب پذیری آن ها در مقابل اکثریت حاکم، می باشند . پژوهش به دنبال اثبات این مسئله بوده ، که شیعیان عربستان با توجه به تعاریف و رویه های موجود بین المللی و علی رغم مخالفت دولت سعودی ، یک اقلیت مذهبی محسوب شده ، لذا دارای حقوق خاص در راستای حفظ موجودیت و هویتشان می باشند . یکی از اساسی ترین و بنیادی ترین حقوق جمعیت شیعیان عربستان ، حق تعیین سرنوشت آنها و ارزیابی ابعاد و محتوای آن بوده ، که این مقاله با روشی توصیفی - تحلیلی به واکاوی و ارزیابی آن پرداخته است.
۷.

مدیریت بین الملل اسلامی حج در اندیشه آل احمد(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: جلال آل احمد حج مدیریت بین المللی مدیریت اسلامی آل سعود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۴
«خسی در میقات»، سفرنامه حج جلال آل احمد، نویسنده معاصر ایرانی است. وی در این کتاب، به جز ثبت حالات روحانی و معنوی سفر مقدس حج، با نگاهی دقیق و محققانه به بررسی و کاوش در مناسبات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی سرزمین وحی پرداخته و دریافت های خویش را از مشاهده اوضاع عربستان به صورت سفرنامه تدوین کرده است. در این نوشتار که با روش توصیفی  تحلیلی سامان یافته، مشخص می شود که آل احمد با مشاهده نابسامانی های اداره امور حج، این مقوله را نتیجه سوء مدیریت نظام حاکم بر عربستان دانسته و در اندیشه وی، هرگونه  اصلاح و پیشرفت اداره حج، منوط به مدیریت بین المللی  اسلامی این مراسم می باشد. آل احمد، اداره امور حج با مدیریت دستگاه وهابیت و نظام سعودی را نوعی بدویت موتوریزه می داند که نه تنها ناظر به هیچ پیشرفت و سعادتی برای جامعه اسلامی نیست، بلکه آن را عاملی می داند جهت استیلای هر چه بیشتر نظام سلطه و کمپانی های استعماری غرب. او حج را فرصتی گرانبها جهت پیشرفت و تعالی امت اسلام و تحقق آرمان امت واحده اسلامی می داند که در سایه خلع ید خاندان آل سعود از اداره امور حج و مدیریت بین المللی  اسلامی امکان پذیر خواهد بود.
۸.

وهابیت در سفرنامه دومینگو بادیا ای لبلیچ (علی بیک عباسی) ، خاورشناس اسپانیایی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: خاورشناسی وهابیت سفرنامه علی بیک آل سعود تاریخ حجاز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۰۴
از سال های پایانی سده هجدهم میلادی همزمان با افزایش سفرهای خاورشناسان در شبه جزیره عربی، شکل گیری و رشد وهابیت و ظهور قدرت آل سعود زمینه تازه ای برای کنجکاوی آنان به وجود آورد. در این دوران، شبه جزیره عربی شاهد ورود چندین خاورشناس اروپایی بود که در آثار خود اطلاعاتی درباره این فرقه تازه تأسیس به مخاطبان اروپایی خود ارائه می کردند. مطالعه نگاشته های این خاورشناسان درباره وهابیت، از یک سو برای شناخت گفتمان خاورشناسی و رویکرد آن به پدیده های جوامع اسلامی و از سوی دیگر برای شناخت بیشتر جریان وهابیت مفید خواهد بود. در این نوشته، به معرفی کتاب «سفرنامه علی بیک» ) Travels of Ali Bey)، اثر خاورشناس اسپانیایی دومینگو بادیا ای لبلیچ Domingo Badia y Leblich و بازخوانی بخش هایی از آن، که به شرح تاریخ و عقیده وهابیت و توصیف وهابیان اختصاص دارد، پرداخته خواهد شد. سفرنامه او یکی از نخستین متن های موجود درباره وهابیت از دیدگاه یک اروپایی و شامل اطلاعاتی درباره زندگی و عقاید وهابیان، تاریخ سیاسی آل سعود در دوره نخست حکومت خود و شرایط سیاسی و اجتماعی حجاز در سال 1221 قمری/ 1807 میلادی است.
۹.

تبیینی از تعطیلی حج از صفویه تا انقلاب اسلامی ایران(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: تعطیلی حج صفویان قاجاریه امنیت عثمانی آل سعود رقابت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۳۱۴
حج گزاری مسلمانان از اواخر حیات رسول الله9 آغاز گردیده و تا قرن سوم هجری، جز موارد بسیار معدود که بیشتر مربوط به حوادث طبیعی و غیر مترقبه بود، بی وقفه انجام شده است. از این زمان به بعد و با ضعف دستگاه خلافت عباسی و پدید آمدن کانون های متعدد قدرت در جهان اسلام، رقابت ها بر سر سیادت بر حرمین شریفین، به عنوان کانون های مشروعیت زا، شروع شد که گاه به تعطیلی حج مردمان قلمرو رقیب منجر گردید. در بازه زمانی 907 قمری که صفویه در ایران قدرت گرفت تا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران (سال 1399ق/ 1357ش) نیز بیشتر بنا به دلایل سیاسی و مذهبی، حج در برخی سال ها تعطیل شد. این نوشتار در صدد است تا پس از بررسی علل کلی تعطیلی حج، سال هایی را که ادای این فریضه الهی مدتی برای برخی مردمان سرزمین های اسلامی میسر نشده است، مطرح کند. پرسش اصلی مقاله این است که علل تعطیلی حج در بازه زمانی از صفویه تا انقلاب اسلامی چه بوده و چه سال هایی و چرا حج تعطیل شده است.
۱۰.

نخستین گزارش های غربیان از یورش آل سعود و وهابیان به کربلا (1216ق.)(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: آل سعود کربلا نویسندگان غربی وهابیت حکومت عثمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۰۱
حمله دولت آل سعود اول به کربلا در سال 1216ق./1802م. خطر وهابیان را برای دولت عثمانی آشکار کرد و غربیان را نیز به اندیشه شناخت این گروه انداخت. پس از این واقعه، چند کتاب درباره وهابیان در کشورهای اروپایی به قلم خاورشناسان و دیپلمات هایی که در کشورهای اسلامی حضور داشتند منتشر شد که شامل شرحی از این واقعه نیز بود. این مقاله گزارشی است از واقعه حمله به کربلا، به روایت نخستین منابع غربی که در نیمه نخست سده نوزدهم میلادی نوشته شده اند. در اینجا افزون بر گزارشی از شرح واقعه به قلم این نویسندگان، منظر آنان در تحلیل زمینه ها و پیامدهای این واقعه بازتاب یافته است. افزون بر برخی اطلاعات تازه که نویسندگان غربی درباره واقعه به دست داده اند، دیدگاه آنان در تحلیل سیاسی و اقتصادی این واقعه قابل توجه است. نقش زمینه ای ضعف امپراتوری عثمانی در این واقعه، انگیزه های اقتصادی وهابیان و تأثیر اقتصادی و سیاسی این حمله در توسعه قدرت آل سعود از جمله این موارد است.
۱۱.

فهرست اسناد پیوسته با بقیع در واحد اسناد پژوهشکده حج و زیارت(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بقیع تخریب بقیع (1344ق. = 1305) آل سعود وهابیت عربستان سعودی سند اسناد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۴۰۶
تخریب بقعه های بقیع در مدینه به دست سعودیان، در  8  شوال 1344ق. = 31/1/1305، یکی از مهم ترین اقدامات آل سعود در ابتدای سیطره دوم بر حجاز بود که بازتاب های زیادی در جوامع اسلامی داشت؛ هرچند بازتاب آن، به دلیل تخریب بقعه چهار امام شیعه، در بیان شیعیان، به مراتب بیشتر از اهل سنت بود. واحد اسناد پژوهشکده حج و زیارت، در راستای غنای هرچه بیشتر این مجموعه، اسناد مرتبط با بقیع را گردآوری کرده که فهرست اجمالی آن در سه قسمت، ارائه خواهد شد.
۱۲.

مروری کوتاه بر دو تخریب بقاع بقیع(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: بقیع آل سعود هویدا صاحب الفصول بلیهد یوم الهدم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۳۰۳
در این مقاله ابتدا به ماجرای تخریب های اول بقیع و  بازسازی بقیع در فاصله دو تخریب و توصیف حرم ائمه مدفون  در بقیع در تعدادی از سفرنامه هایی که پیش از تخریب  دوم نگاشته شده است، پرداخته ایم و  پس از مرور تخریب دوم  بقیع، واکنش ایران به آن  به ویژه نقش خاندان هویدا در آن را بر اساس اسناد تاریخی، بررسی کرده ایم. روش این مقاله نقلی تاریخی و متکی به منابع کتابخانه ای است.
۱۳.

تخریب حرم بقیع و سایر اماکن مقدس حرمین به دست وهابیت در گزارش های «جنبش خلافتِ هندوستان»(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: جنبش خلافتِ هندوستان چهار هیئت اعزامی و گزارشِ آنها تخریب بقیع هدم بقیع یوم الهدم آل سعود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱ تعداد دانلود : ۲۳
در این پژوهش به بازخوانی گزارش های چهارگانه هیئت های اعزامی از سوی جنبش خلافت هندوستان به حجاز در فترت تخریب اماکن حرمین به ویژه حرم بقیع می پردازیم. جنبش خلافت هند، انجمنی بود که در دوره سلطه یافتن سعودیان در حجاز فعالیت های سیاسی چشمگیری داشت و از نخبگان علمی و فرهنگی هندوستان از مذاهب مختلف اهل سنت و اندکی از شیعیان تشکیل شده بود. هیئت های اعزامی جنبش خلافت به حجاز، در فواصل زمانی مختلفی پیش از تخریب ها و پس از آن در حجاز حضور داشتند و در این مدت علاوه بر مذاکره و تلاش دیپلوماتیک برای جلوگیری از تخریب ها و پس از آن برای بازسازی و جلوگیری از تخریب بیشتر، از مقامات تخریب شده نیز تصویربرداری کردند. این گزارش ها در سه بخش گزارش اقدامات، گزارش استدلال ها و گزارش های وضعیت حرم های مکه و مدینه و طائف است. گفتنی است که این هیئت خود نتوانست به طائف مسافرت کند از این رو گزارش های طائف براساس تاریخ شفاهی و گزارش شنیده شده از شاهدان عینی است.گزارش های موجود در این نوشتار از دست اول ترین و مستندترین گزارش های موجود درباره تخریب حرم بقیع است که از منابع اردو به فارسی برگردانده شده است. از سوی دیگر نمی توان نسبت به بی طرفی نویسندگان آن تردیدی داشت چرا که آنان بیشتر از اهل سنتی بودند با گرایش مثبت اولیه درباره سعودیان وارد حجاز شدند ولی با مواجهه با بدعهدی و رفتار وهابیان نگرش آنها دگرگون شد، از این رو می توان گزارش آنان را گزارشی قابل اعتماد و دقیق در این موضوع دانست.
۱۴.

تخریب اول بِقاع بقیع و تحولات جزیرة العرب با تأکید بر کتاب تقاریر نجد(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: تقاریر نجد بقیع آل سعود تخریب اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۲۱
بقیع به عنوان نماد هویت اسلامی و بخشی از حافظه تاریخی مسلمانان از این رو که مدفن چهار امام شیعه، همسران رسول خدا، تعداد بسیاری از صحابه، تابعین و اندیشوران است، اهمیت و جایگاه ویژه ای نزد مسلمانان و بویژه شیعیان دارد. در قرون گذشته بسیاری از قبور افراد شاخص مدفون در بقیع، دارای بقعه بوده است که با تسلط آل سعود بر مدینه منوره، آنان در سال 1220ق. با این استدلال که بناء بر قبور بدعت محسوب می شود به تخریب این بناها پرداختند. ویرانی آنها بدون توجه به اهمیت دینی و تاریخی این بناها، انجام شد، اقدام نسنجیده ای که خشم بسیاری از مسلمانان را برانگیخت و همراه عواملی دیگر، زمینه سقوط دوره اول حکومت آل سعود را در سال 1228ق. مهیا ساخت. چنین اقدام دردناکی در آثاری چون کتاب"تقاریر نجد" و بر مبنای گزارش های دولتمردان عثمانی بازتاب اجمالی یافته است البته در این اثر به بسترها و زمینه های داخلی و خارجی ظهور وهابیت و تفاهم آل سعود – وهابی براساس اسناد عثمانی، انعکاس مناسبی یافته که می تواند به فهم بهتر اقدامات آنان یاری رساند. مقاله حاضر متکفل پرداختن به موضوع تخریب بِقاع بقیع در دوره نخست حکومت آل سعود، علل، چگونگی و پیامدهای آن با تأکید بر اثر یاد شده است.