اربلی

ابن صبّاغ مالکی (784-855ه .ق)، از جمله ی نویسندگان سنّی سده ی نهم هجری قمری است که کتابی در زمینه ی زندگانی دوازده امام (ع)، با عنوان الفُصول المُهمَّه فی معرفة الائمه نوشته است. وی در تدوین این کتاب به طور گسترده از نوشته ی دانشمند شیعی سده ی هفتم هجری قمری، علی بن عیسی اربلی (م. 692 ه .ق) با عنوان، کشف الغُمَّه فی معرفة الائمه استفاده برده، اما در سراسر متن نوشته ی خودهیچ یادی از او نکرده است. دو احتمال در باره ی مقصود وی از به کارگیری این شیوه محتمل است: 1. پیش گیری از متهم شدن به تشیّع و از استناد افتادن کتاب، و یا حفظ اصالت کتاب، 2. متهم نشدن به رونویسی از کتابی دیگر. در این مقاله ضمن بررسی مآخذ مستقیم و غیر مستقیم مورد استفاده ی ابن صبّاغ، روشن خواهد شد که وی در استفاده از منابع شیعی پرهیزی نداشته و از این گونه منابع در کتاب خود بارها یاد کرده است؛ بنابر این، کتمان وی در یاد کردن از منبع اصلی خویش، به منظور القای اصالت نوشته ی خود به خواننده بوده است.

یکی از ناسازی های ظاهری در رفتار معصومین به ویژه پیامبر اسلام, و ائمه]  وجود دعاهایی است که در آنها از خداوند طلب بخشش می کنند. این استغفار در حالی است که معتقدیم معصومین از ابتدا تا آخر عمر، هیچ خطایی مرتکب نمی شوند. سئوالی که مطرح می شود این است که اگر معصومین] هیچ خطایی نمی کنند، چرا استغفار می نمایند و اگر خطاکارند، چرا ایشان را معصوم می دانید؟ مرحوم اربلی استغفار ائمه] را ناشی از پرداختن ایشان به امور شخصی و در نتیجه غفلت از خداوند می داند. پاسخ وی طرفداران بسیاری یافته است، تا جایی که در کتاب های درسی دانشگاهی نیز مطرح شده است. به نظر می رسد استغفار ائمه] دلایل دیگری دارد. در این مقاله ضمن نقد دیدگاه مرحوم اربلی به دیدگاه های اندیشمندان دیگر نیز اشاره شده و به توضیح و تبیین آنها پرداخته شده است.