یونس بن بکیر

یونس بن بکیر از موالیان شیعه در سیره نگارى است و با کسب دانش های مرسوم سدة های آغازین اسلامی همچون حدیث، فقه و سیره پیامبر اعظم(ص) موقعیت علمى خود را تثبیت کرد و توجه طالبان دانش را به سوی خود جلب نمود. وى با بهره گیرى از یافته هاى علمى و نقل احادیث نبوى از استادش ابن اسحاق و دیگران، کتابى در باب مغازى رسول خدا(ص) تألیف کرد. کتاب او در میان محدثان و سیره نگاران پس از او مورد استفاده قرار گرفت. در این مقاله به شخصیت و جایگاه علمی و مذهب وی و نیز قالب اصلی کتاب او که منبعی برای مؤلفان بعدی می باشد پرداخته شده است.

یونس بن بُکَیر (د. 199ق) و زیاد بن عبدالله بَکّائی(د.183ق) از شاگردان ابن اسحاق(د. 150ق) بودند و مغازی او را نوشتند. با وجود همسانی بیشتر گزاره های این دو کتاب، مغازی بکائی بیشتر مورد توجه قرار گرفت و شرح های گوناگون آن بر ماندگاری این کتاب، تأثیری بسزا گذاشت. این مقاله در صدد تبیین چرایی عدم توجه به مغازی یونس با وجود هم شاگردی بودن او با بکائی و داشتن شاگردی برجسته چون احمد بن جبار عطاردی (د. 270- 272ق) است. برای پاسخ به این پرسش افزون بر مقایسه سند، متن و شیوه نگارش اثر هر دو نویسنده، شخصیت و جایگاه علمی آنان با یکدیگر مقایسه می شود. بر اساس یافته های این پژوهش، راز ماندگاری مغازی بکائی را باید در فضای سیاسی و مذهبی نیمه دوم سده دوم هجری و برتری شاگرد بکائی بر شاگرد یونس جست وجو کرد.