تجارت همراه

پس از دوره اقتصادی صنعتی که همراه با تغییرات و تحولات بسیاری در زندگی بشر و نظام های بشری بود، هم اکنون مواجهه با دوره جدیدی از زندگی بشر تحت عنوان انقلاب الکترونیکی هستیم. یکی از مظاهر این انقلاب الکترونیکی، تجارت از طریق تلفن همراه می باشد. امروزه این سبک نوین از تجارت در بخش های وسیعی از جهان، بویژه کشورهای در حال توسعه مورد استفاده قرار می گیرد. حال مسئله اصلی و بنیادی آن است که چگونه می توان مدل توسعه چنین تجارتی را در ایران طراحی و تبیین نمود. به منظور حل این مسئله، تحقیق اکتشافی حاضر شکل گرفت و محقق، پس از وزن دهی به عوامل مستخرج از مبانی نظری و گویه سازی برای آن ها، توسط پانل صاحب نظرانِ دلفی ـ طی چهار مرحله ـ به ابعاد سه گانه (تکنولوژیکی، شخصیتی و اجتماعی) و دوازده مؤلفه نوظهور دست یافت. این مؤلفه ها، صورت-بندی مدل مفهومی توسعه تجارت از طریق تلفن همراه را رقم زدند. آزمون مدل مفهومی پیش-گفته، در جامعه مجازی ایرانیان با پرسشنامه طراحی شده و استفاده از نرم افزار آموس به انجام رسید. داده های جمع آوری شده با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بدین منظور ابتدا با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی روابط سازه های تحقیق مورد آزمون قرار گرفته سپس با استفاده از تحلیل مسیر فرضیات مورد آزمون قرار گرفته است. نهایتا این پژوهش با رویکرد آینده پژوهی و افزودن بُعد زمان به ابعاد سه گانه به پویایی مدل پرداخته است.

مدل های کسب و کار مورد استفاده در تجارت همراه در صورتی برای مشتریان دارای منافع خواهند بود که ارزش پیشنهادی موجود در ابزار همراه مانند استفاده از سرویس در هر مکان، آسایش، محلی سازی و شخصی سازی را به مشتریان خود در سرویس پیشنهادی ارائه نمایند. این پژوهش به دنبال آن است که به بررسی عوامل موثر در طراحی مدل کسب و کار تجارت همراه در حوزه واسط مشتری با استفاده از آنتولوژی مدل کسب و کار استروالدر بپردازد. به این صورت که ابتدا با استفاده از روش فرا تلفیق، عوامل موثر در طراحی مولفه های مدل کسب و کار تجارت همراه در حوزه های واسط مشتری و محصول استخراج می گردد. برای تائید و صحه گذاری عوامل شناسایی شده تحلیل واریانس درون گروهی، تحلیل هم بستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه مورد استفاده قرار می گیرد. یافته های این پژوهش نشان دهنده تاثیرگذاری مولفه های واسط مشتری روی محصول در مدل کسب و کار تجارت همراه است. نتایج این پژوهش برای بازیگران فعال در شبکه ارزش تجارت همراه از جمله بانک ها، اپراتورها، فراهم کنندگان سرویس های ارزش افزوده، قابل استفاده می باشد. بنابراین پژوهش حاضر می تواند در پیشبرد علم در حوزه طراحی مدل های کسب و کار سهم داشته باشد.

با پیدایش جامعه مدرن و افزایش گستره آن در مرزهای جهانی و به تبع آن در جامعه ایرانی، مصرف به عنوان دال مرکزی آن در کانون توجه فعالین صنعت قرار گرفته است. در این میان فرآیند پرداخت به عنوان قلب تجارت جهانی باعث شده است تا امروزه فن آوری ها و کسب وکارهای فراوانی پیرامون این مفهوم شکل گرفته و تلاش ها جهت تسهیل این فرآیند برای مصرف کنندگان روز به روز بیشتر شود. مصرف کنندگان ایرانی نیز پس از تجربه پذیرش فن آوری های مرتبط با پرداخت الکترونیک، اشتیاق فراوانی جهت بهره برداری از فن آوری های پرداخت همراه از خود نشان داده اند. افزایش رو به رشد ضرایبی همچون نفوذ موبایل و موبایل هوشمند و همچنین، اینترنت همراه باعث شده است تا اقبال مصرف کننده ایرانی به استفاده از این فن آوری ها بیش از پیش شود؛ بنابراین در این پژوهش، با استفاده از رویکرد کیفی و دانش ضمنی خبرگان ایرانی صنعت پرداخت همراه و همچنین مداقه بر وضعیت جهانی این صنعت، فرصت های کارآفرینانه این خدمات شناسایی شده و در انتها در چارچوبی کاربردی جهت بهره برداری فعالین این صنعت دسته بندی شده است. 

با افزایش نفوذ وسایل ارتباطی در جامعه ضرورت استفاده از تجارت همراه بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. با توجه به جدید بودن این حوزه پذیرش استفاده از آن توسط افراد با چالش های مختلفی روبرو بوده است. بنابراین لازم است تا عوامل تاثیر گذار بر پذیرش تجارت همراه شناسایی و اثرات آنها بر یکدیگر به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد. برای انجام پژوهش حاضر ابتدا عوامل موثر بر پذیرش با مطالعات کتابخانه ای شناسایی و با بررسی خبرگانی بومی سازی شده است و سپس با استفاده از روش نگاشت ادارکی فازی مورد تحلیل قرار گرفت. داده های مورد استفاده برای تحلیل توسط 15 نفر از کارشناسان حوزه تجارت همراه که 7 نفر از آنها در حوزه دانشگاهی و 8 نفر فعال در این صنعت بودن از طریق پرسشنامه آنلاین جمع آوری شد. نتایج نشان داد، شاخص های رضایتمندی مشتریان از عملکرد تجارت همراه، وفاداری مشتریان به استفاده از این فناوری، گسترش پوشش شبکه ای بی سیم توسط اپراتورهای تلفن همراه، افزایش اعتماد مشتریان به فروشندگان آنلاین، افزایش مهارت های مدیریتی در بکارگیری تجارت همراه، از اولویت بالاتری نسبت به دیگر مولفه ها در پذیرش تجارت همراه دارند. در نهایت، با توجه به نتایج بدست آمده توصیه های سیاستی جهت توسعه تجارت همراه به سازمان ها، دولت، اپراتورهای مخابراتی، ارایه دهنده خدمات مالی و توسعه دهندگان اپلیکیشن های تجارت همراه ارایه شد.

ظهور موبایل به دلیل ویژگی های خاص، فرصت های شغلی فناورانه ای را برای فعالان صنایع فناوری محور فرهم نموده است. جستجوی انجام شده در پایگاه داده مقالات داخلی و خارجی، نشان داد تاکنون تحقیقی جهت شناسایی، طبقه بندی و تحلیل مدل های کسب و کار موبایل انجام نشده و از این نظر این مقاله به نوبه ی خود دارای نوآوری است. در این پژوهش مفاهیم تجارت همراه و مدل کسب و کار بررسی گردید. پس از مطالعه مدل های کسب و کار حوزه ی موبایل در 28 عنوان مقاله و کتاب ، 92 مدل مختلف با استفاده از روش فرا ترکیب مورد مقایسه، تفسیر، ترجمه و ترکیب قرار گرفته اند. معیارهای طبقه بندی مدل ها نظر صاحب نظران ارائه دهنده نقش، حوزه ی کسب و کار، شرکای کسب و کار، میزان پویایی، نوع فعالیت، حوزه تمرکز، نسل های موبایل، شفافیت، نوع شبکه، نوع فعالیت اپراتور، بازاریابی و تبلیغات و سطح لایه است. در نهایت مدل ها بر اساس نوع محصول، این مدل ها در چهار حوزه ی مختلف کسب و کار موبایل شامل تولید محتوا، فناوری (سخت افزار،نرم افزار)، شبکه و ترکیبی تحلیل و طبقه بندی شدند.