شاخص بی ثباتی

در دهه های اخیر این باور وجود دارد که سیاست توسعه صادرات تاثیر بیشتری بر رشد اقتصادی کشورها دارد. در ایران نیز اخیرا این سیاست به ویژه در مورد کالاهای غیر نفتی مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفته است. در این مطالعه با توجه به اهمیت صادرات محصولات کشاورزی در ارزآوری کشور و تاثیر آن بر رشد اقتصادی به بررسی شاخص بی ثباتی کل محصولات کشاورزی پرداخته شده است. سپس به بررسی تاثیر آنها بر رشد اقتصادی در طی سالهای 1367- 1390 پرداخته شده است. ابتدا تست ایستایی انجام شده و نتیجه شده که از روش ARDL برای تخمین آن استفاده گردد. بنابراین در بلندمدت شاخص بی ثباتی صادرات محصولات کشاورزی و نیروی کار شاغل در این بخش بر رشد اقتصادی تاثیر منفی داشته است و صادرات محصولات کشاورزی و انباشت سرمایه در این بخش بر رشد اقتصادی تاثیر مثبت داشته است.

در مطالعه پیشِ رو، با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری (VAR)، تأثیرات و پیامدهای بی ثباتی اقتصادی بر رشد اقتصادی در ایران در دوره 1392-1360 به کمک روش تحلیل مؤلفه های اساسی بررسی می شود. ابتدا به کمک روش تحلیل مؤلفه های اساسی، شاخصی برای بی ثباتی اقتصادی ساخته شد و سپس به اثرگذاری این شاخص بر رشد اقتصادی در بخش های عمده اقتصاد کلان در ایران پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که تنها در بخش کشاورزی اهمیت نیروی کار نسبت به سایر متغیرها بیشتر است اما در بخش های دیگر، سرمایه فیزیکی اهمیت بیشتری در تبیین رشد اقتصادی آن بخش داراست. در تمامی بخش های اقتصاد کلان، متغیر بی ثباتی اقتصادی اثری منفی بر رشد اقتصادی آن بخش دارد. سهم شاخص بی ثباتی اقتصادی در تجزیه واریانس چهاربخش اقتصاد کلان به ترتیب در بخش های صنایع و معادن، خدمات، کشاورزی و نفت و گاز از اهمیت بیشتری برخوردار است.

بازار سرمایه به خصوص بازار بورس و اوراق بهادار همانند سایر فعالیت های سرمایه گذاری دارای ریسک بوده و تحت تأثیر سرریز نوسانات و بی ثباتی ها از سایر بازارها می باشد. این أمر در مواجه با سایر متغیرهای کلان اقتصادی موجب ایجاد بی ثباتی در بازار بورس می گردد. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تلاطم شرطی، به بررسی عوامل موثر بر شاخص بی ثباتی در بخش صنعت فلزات اساسی بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شد. بدین منظور از داده های ماهانه فرودین ماه 1388 تا فروردین ماه 1399 استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش حاضر بیانگر این است که، نوسانات در بخش صنعت توسط عواملی نظیر مناقشات سیاسی و مشکلات بین المللی ایران ایجاد شده و بر اثر نوسانات بازارهای موازی نظیر نفت، طلا و ارز تقویت می شوند. براساس نتایج حاصل از پژوهش ، عوامل خارج از صنعت بورس به دلیل عدم توسعه یافتگی بازار بورس در ایران؛ تاثیر بیشتری از عوامل درون شرکتی در تلاطم و بی ثباتی بازار بورس دارند.از نقطه نظر تجزیه و تحلیل های انجام شده، مهمترین اثر و عامل ایجادکننده نوسانات، بخش تنش های سیاسی و روابط بین الملل در ایران می باشد که دارای اثرات غیرقابل کنترل بر بازارهای موازی در ایران می باشد و در نهایت اثر همه آنها در بازار بورس منعکس می گردد.