مطالب مرتبط با کلیدواژه

محله


۱۲۱.

تحلیلی بر رضایت از کیفیت زندگی در مناطق مرکزی شهرها (نمونه موردی: تأثیرات متغیرهای فردی در کیفیت زندگی ساکنین محلات مرکزی شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رضایت مندی شهر اردبیل کیفیت زندگی متغیرهای فردی ساکنان محله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۵۰۸
اندازه گیری میزان رضایت از کیفیت زندگی پیچیده است و به بسیاری از عوامل بستگی دارد. همچنین، درک میزان رضایت از سوی هر شخص و در شرایط مختلف شخصی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و فیزیکی متفاوت است. درواقع، اضافه کردن ویژگی های شخصی به تجزیه و تحلیل ها قدرت پیش بینی را بالاتر می برد. بنابراین، هدف اصلی از تحقیق حاضر بررسی وضعیت کیفیت زندگی در محلات مرکزی شهر اردبیل و تبیین ویژگی های فردی تأثیرگذار در ادراک شهروندان از کیفیت زندگی (در چهار بُعد فرهنگی و اجتماعی، کالبدی، اقتصادی، و زیستی) در قالب دیدگاه مکتب جغرافیای رفتار فضایی است. روش پژوهش حاضر توصیفی و تحلیلی بر مبنای شیوه مطالعات میدانی است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه پژوهشگرساخته استفاده شده است. روایی پرسش نامه را متخصصان حوزه تخصصی و خبرگان تأیید کردند و پایایی آن نیز به وسیله آلفای کرونباخ انجام گرفت که میزان اعتبار آن 726 / 0 محاسبه شد. جامعه آماری تحقیق همه ساکنان بالای دوازده سال واقع در شش محله مرکزی شهر اردبیل (محلات شهری عالی قاپو یا دروازه، سرچشمه، طوی، گازران، اوچدکان، و پیرعبدالملک) است. حجم نمونه مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 384 نفر برآورد شد که هر یک از نمونه ها تصادفی انتخاب و مصاحبه شدند. نتایج حاصل از طریق نرم افزار SPSS تحلیل شد. میانگین رضایت مجموع شاخص های مورد بررسی (اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی، و کالبدی) عددی معادل 90 / 2 را نمایش می دهد که حاکی از رضایت نسبی از کیفیت زندگی کلی ساکنان در محلات است. همچنین، بر اساس یافته ها، متغیرهای مستقل جنسیت، سن، میزان تحصیلات، وضعیت سکونتی ساکنان، محل تولد و مدت سکونت ساکنان با مجموع سطح کیفیت زندگی معنادار است.
۱۲۲.

ارزیابی تأثیر فرم بر پایداری محله های شهری (مورد مطالعه: آمل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فرم محله پایداری آمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۷۱
محله ها از ارکان اصلی ساختار شهرها بوده و نقش مهمی در تحقق اهداف توسعه شهری پایدار دارند. ابعاد مسائل شهری در سطح محله ها به شکل واضح تری قابل درک است و فرم شهری به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر این ابعاد تاثیرگذارند، بنابراین شناخت الگوی کالبدی محله و دستیابی به فرم مطلوب از موضوعات اساسی در راستای نیل به توسعه پایدار شهری است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر فرم شهری بر پایداری محله های شهر آمل است. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی – تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها از طریق پر کردن پرسشنامه با حجم 400 عدد صورت گرفته است. برای سنجش فرم شهر ابتدا 12 شاخص مرتبط تعریف عملیاتی شده اند، سپس با کمک مدلSAW محله ها به سه فرم فشرده، میانی و پراکنده طبقه بندی و پرسشنامه های هر محله نیز با روش خوشه بندی تصادفی توزیع و تکمیل شده اند. نتایج نشان داد بین پایداری در فرم های مختلف تفاوت معناداری وجود دارد، و میزان پایداری در فرم فشرده بیش از فرم میانی و پراکنده است و محله شماره 10 پایدارترین و محله شماره 25 ناپایدارترین محله شهر می باشند. همچنین محله ها به لحاظ پایداری در 4 گروه همگن دسته بندی شده اند که طبق نتایج ، محله های واقع در گروه اول سطح پایین تری از پایداری برخوردارند و گروه چهارم که در بردارنده محله های فشرده هست، از پایداری بیشتری برخوردار هستند. همچنین از میان ابعاد پایداری بعد اجتماعی، از وضعیت نامطلوب و بعد کالبدی از وضعیت مطلوبی برخوردار بوده است.
۱۲۳.

محله محوری به عنوان یک واحد تصمیم گیری خرد برای آموزش ارتباطات و مشارکت شهروندان

کلیدواژه‌ها: محله تصمیم گیری آموزش مشارکت حقوق شهروندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۱۹۷
اصلی ترین هسته ی اولیه ی شهرها را محله های آنان تشکیل می دهند. تصمیم گیری در مورد محله ها امری می باشد که می بایستی حقوق شهروندی مردمان آن را نیز مدنظر قرار داد و تغییرات را به صورتی که مردم می خواهند اعمال نمود. امروزه دستیابی به اطلاعات نقاط مختلف می تواند نقش مهمی را در توسعه و رشد هرچه بهتر شهرها داشته باشد. رسانه ها به عنوان منابع آگاهی دهنده می باشند که در تنویر افکار عمومی، آگاهی بخشی به جامعه و رفع مشکلات و معضلات جامعه و مردم نقش بسزایی را دارند. کشورهای توسعه یافته با استفاده از رسانه ها مشکلات و معضلات جامعه را شناسایی و راهکارهای مناسبی به مدیران شهری ارائه می دهند.یک محله می تواند مکان اجتماع اقوام مختلف و با فرهنگ های گوناگون باشد که می توان از طریق آموزش یکسان آنها را به مشارکت و تصمیم گیری در محله ی خود تشویق نمود. در این مقاله سعی بر این است که با مبانی محله محوری و مشارکت با روش توصیفی به ارائه نتایج این مبحث در مورد محله ها و آموزش مشارکت به شهروندان خواهیم پرداخت. با توجه به مطالب ذکر شده می توان این نتیجه را حاصل کرد که در محله محوری در ابتدا می بایستی اعتماد، کارایی، مشارکت و عدالت را در مسئولین شهر رویت کرد که بتوان از آموزش برای شهروندان برای اداره ی محله ی خود و مشارکت در تصمیم گیری ها بهره جست. 
۱۲۴.

عملکرد کودکان در فعالیت های مشارکتی محیط زیستی؛ موردکاوی محلۀ سنبلستان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مشارکت عملکرد مشارکتی مشارکت کودکان محیط زیست محله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۲۰۵
مطابق ادعای ایده پردازان جامعۀ ایرانی، مشارکت اجتماعی از مهم ترین و تأثیرگذارترین مسائل مربوط به توسعۀ ایران است. اگر گام نخست نهادینه کردن مشارکت را تمرین آن بدانیم، باید بپذیریم که کودکان بهترین گروهی هستند که می توانند مشارکت را تمرین کنند و در خانواده و جامعه اشاعه دهند؛ ازاین رو، این پژوهش به مبحث مشارکت کودکان پرداخته و در فرایند پژوهشی اقدام پژوهانه، کنش های مشارکتی - غیرمشارکتی کودکان را در فعالیت های عملی بررسی کرده است. چارچوب مشارکت، محلۀ سنبلستان اصفهان و زمینۀ انتخاب شده برای مشارکت، محیط زیست محله است. داده های این پژوهش در چارچوب روش اقدام پژوهی ازطریق مشاهده و مصاحبه با 14 کودک دختر در خلال انجام 8 فعالیت علمی به دست آمد و ازطریق روش تحلیل مضمون تحلیل شد. یافته ها نشان می دهند این کودکان در 3 مرحلۀ ورود، اجرا و اتمام فعالیت عملی تمایل دارند در قالب یک جمع قرار بگیرند؛ ولی به صورت انفرادی عمل کنند. پژوهشگران این وضعیت را «جمع طلبی غیرمشارکتی» نام نهاده اند. معنادارنبودن مشارکت برای کودکان، نبود الگوهای مشارکتی در خانه و مدرسه، مرزبندی های پررنگ جنسیتی در خانواده ها و ناتوانی در قدرشناسی، بخشی از دلایلی اند که کودکان نمی توانند عملکرد مطلوبی در یک فعالیت مشارکتی داشته باشند؛ البته یافته های این پژوهش که در طول بیش از یک سال کار با کودکان به دست آمده اند، نشان می دهند استمرار در تمرین مشارکت، بسیاری از موانع بر سر راه کار مشارکتی مانند اصرار بر آشناگزینی، وجودنداشتن مسئولیت پذیری، ناتوانی در ارزیابی سهم و ... را تخفیف می دهد.
۱۲۵.

بستر فرهنگی و تفاوت های محله ایِ باروری در کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: باروری نابرابری فضایی وضعیت اقتصادی اجتماعی هنجار های فرهنگی محله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۱۷۸
امروزه ابعاد متفاوتی از رفتار های انسانی در بستر های متفاوت شهری مورد مطالعه قرار می گیرد. یکی از این ابعاد و مؤلفه ها، رفتار باروری است. رفتار باروری نه تنها بین شهر ها بلکه در درون یک شهر در بین محله ها و مناطق مختلف آن متفاوت است. هدف از این مقاله بررسی و تحلیل تفاوت های منطقه ای و محله ای باروری در کلان شهر تهران است. روش مطالعه تحلیل ثانویه داده های سرشماری 1390 و واحد تحلیل محله های شهر تهران است. نتایج بیانگر نقش بستر محله ای و فرهنگی در شکل گیری رفتار باروری است و تفاوت های معناداری در سطح باروری محله های مختلف شهر تهران(از 1/9 تا 3/4 فرزند) مشاهده شد. نتایج آزمون تحلیل چندمتغیری نشان داد رابطه منفی بین کیفیت و وضعیت اقتصادی اجتماعی محله با باروری وجود دارد. ترکیب اقتصادی اجتماعی محله ، با کنترل سایر متغیرها، همچنان تأثیر معناداری بر تفاوت ها و نوسانات محله ای باروری دارد. از این رو، رفتار های باروری نه تنها تحت تأثیر مشخصه های فردی است، بلکه به شدت از ساختار و وضعیت متفاوت محله ها و هنجار های فرهنگی آنها تأثیر می پذیرد.
۱۲۶.

مرز محله در بافت تاریخی شهرهای ایران، نمونه پژوهشی: محله علی قلی آقا، شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مرز محله بافت تاریخی عینیت ذهنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۱۶۵
مرز و محدوده محله ، از موضوعاتی هستند که در پژوهش های شهرسازی و طراحی شهری به طور گسترده به آنها پرداخته شده است. طبعاً در مطالعات متعددی نیز موضوع "مرز محله در بافت تاریخی شهرهای ایران" بررسی شده، اما مرور ادبیات موضوع نشان می دهد که همچنان ابهاماتی در این رابطه وجود دارند و از مهم ترین آنها، چگونگی مرز محله در این بافت ها است. به این مسئله، دو پاسخ متناقض داده شده است؛ دسته ای از مطالعات، برای محله های بافت تاریخی شهرهای ایران، مرز کاملاً مشخص قائل بوده، در حالی که دسته دیگر، مرز محله ها را در این بافت ها "مبهم" دانسته و معتقد هستند هر محله به صورت "تدریجی" به محله دیگری می رسد. هدف مقاله حاضر، "تشخیص" مرز محله در این بافت ها است. در این راستا، "محله علی قلی آقا" در بافت تاریخی شهر اصفهان، به عنوان نمونه پژوهشی انتخاب شده و از روش تحقیق کیفیِ "تحلیل محتوای عرفی" استفاده شده است. در این رابطه، مرز محله علی قلی آقا از سه طریق مورد بررسی قرار گرفته است؛ مرز تاریخی، مرز محله بر اساس مصاحبه خانه به خانه و مرز ذهنی ترسیم شده توسط ساکنان محله. در میان این سه طریق، مرز تاریخی که بر اساس ساختار تاریخی دسترسی و عناصر شاخص محله کشف شده، نشان دهنده نظمی پنهان در ساختار بافت است و روش بدیعی را برای کشف مرز عینی محله در بافت های تاریخی شهرهای ایران ارائه می نماید. جالب آنکه صحت دستاوردهای این روش، توسط دو مرز دیگر تأیید می شود. در نهایت، مقاله به این نتیجه رسیده است که بر اساس ساختار تاریخی، مرز کاملاً مشخص و عینی در بخشی از محله وجود دارد. این مرز غالباً در بن بست ها و دربندها است و از پشت به پشت خانه ها می گذرد. همچنین در مکان هایی که مرز مشخص و عینی وجود ندارد، می توان حدود محله را بر اساس این مرز تعیین نمود.
۱۲۷.

بنچ مارکینگ و کاربردهای آن در سازمان (مطالعه موردی: طراحی و تدوین مختصات محله سامان یافته در شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بنچ مارکینگ شهرداری تهران محله محله سامان یافته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۸
شهرداری تهران در پایین ترین سطح خود به چندین محله تقسیم می شود. برای اینکه شهرداری تهران بتواند خدمات مطلوبی به شهروندان ارائه کند، باید مختصات محله سامان یافته را طراحی کند. هدف این پژوهش ارائه راهکاری برای طراحی و تدوین مختصات محله سامان یافته در کلان شهر تهران با استفاده از سازوکار بنچ مارکینگ است. در پژوهش پیش رو، داده ها با اجرای مصاحبه هایی گردآوری شدند و به کمک روش دلفی و تحلیل محتوا به تجزیه وتحلیل داده های یادشده پرداخته شد. با بررسی یافته ها این نتایج به دست آمد: 1. برای طراحی و تدوین مختصات محله سامان یافته در شهر تهران، می توان از سازوکار بنچ مارکینگ استفاده کرد؛ 2. در طراحی محله سامان یافته باید ضمن تمرکز بر وظایف، بر فرایندهای انجام کار نیز توجه شود؛ 3. باید به شرکت هایی که این صنعت را پوشش می دهند، یعنی به شهرداری ها، توجه کرد و سازوکاری با عنوان «خواهرخواندگی» را، به بویژه خواهرخواندگی با شهرداری های بزرگ دنیا، مانند نیویورک، لندن، توکیو و... را در دستور کار قرار داد.
۱۲۸.

سنجش شاخص های بازآفرینی شهری و تاثیرآن بر کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی محله شریف آباد)

کلیدواژه‌ها: بازآفرینی شیراز محله اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۱۹۸
بازآفرینی شهری یک دید جامع و یکپارچه و کنشی است که منجر به حل مسائل شهری و بهبود پایای اقتصادی فیزیکی و محیطی یک محله در منطقه است.در این راستا هدف پژوهش مورد مطالعه سنجش شاخص های بازآفرینی شهری و تاثیرآن بر کیفیت زندگی شهروندان در محله شریف آباد واقع در شهر شیراز میباشد.روش تحقیق در این پژوهش از بعد هدف کاربردی و از بعد ماهیت خود توصیفی تحلیلی است.به منظور دیدگاه شهروندان نسبت به موضوع مورد مطالعه ابتدا پرسشنامه ای تهیه شده و سپس با تعیین حجم نمونه به تعداد 378 تحلیل پرسشنامه ها با روش های آزمون تی ،ضریب همبستگی و رگرسیون در نرم افزار spss انجام شد.نتایج پژوهش نشان میدهد بین متغیر های مستقل بازآفرینی شهری و کیفیت زندگی همبستگی مثبت و معناداروجود دارد و همچنین آزمون رگریسون چند متغیره نشان داد که شاخص های بازآفرینی شهری به میزان0/76 میتواند بروی کیفیت زندگی ساکنین تاثیر داشته باشد.در آخر پیشنهاداتی در راستای بهبودبازآفرینی در محله ارائه شد.
۱۲۹.

بررسی رابطه کیفیت زندگی با پراکندگی و فشردگی شهری در محله های شهر خرمدره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محله پراکندگی و فشردگی شهری کیفیت زندگی تحلیل عاملی آزمون t شهر خرمدره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۶۱
پراکنده رویی پدیده ای است که تأثیراتی بر کیفیت زندگی دارد. این پژوهش به بررسی رابطه بین کیفیت زندگی با پراکندگی و فشردگی شهری در شهر خرمدره می پردازد. برای انجام پژوهش از روش های قیاسی، اسنادی و نرم افزارهای GIS، SPSS، LISREL 8.5 و برای تحلیل داده ها از آزمون های من ویتنی، t و تحلیل عاملی استفاده شده است. محله های شهر خرمدره در دو حوزه پراکنده و فشرده دسته بندی شدند که چهار محله به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و حجم نمونه برای سنجش آن بر اساس فرمول کوکران 130 عدد محاسبه شد. نتایج نشان می دهد که کیفیت زندگی در حوزه پراکنده بالاتر از حوزه فشرده با اطمینان 95 درصد قرار دارد.      
۱۳۰.

مقایسه تطبیقی کیفیت سکونت د ر بافت های شهری (مطالعه موردی: شهر کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کیفیت محیط محله سکونت ضوابط همگنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۲۱۲
ساخت تحقیق از نوع کیفی، روش تحقیق از نوع تحلیلی – توصیفی و هدف کاربردی جهت ارتقا کیفیت محیط های مسکونی می باشد. با جمع بندی متون نظری و تکنیک تحلیل محتوا، مدل مفهومی تحقیق بر اساس مؤلفه کالبدی (معیارهای هم جواری، ضوابط ساخت، دسترسی و خدمات) مؤلفه اجتماعی (معیارهای اعتماد، مشارکت و تعاملات اجتماعی) مؤلفه فرهنگی (معیارهای علاقه به مسائل فرهنگی و تحصیلات) مؤلفه اقتصادی (معیارهای درآمد و مالکیت) و مؤلفه روانی- ذهنی (معیارهای پاکیزگی، هویت، امنیت، زیبایی و آرامش) تدوین شد. بر اساس شاخص های این مدل پرسشنامه ای با 98 سؤال تدوین، روایی پرسشنامه با بهره گیری از اساتید علوم اجتماعی و پایایی با روش آلفای کرونباخ تأیید شد. پرسشنامه در جامعه آماری 384 نفر (فرمول کوکران) به طور تصادفی – طبقه ای توزیع، نتایج به وسیله آزمون همبستگی پیرسون و مدل رگرسیون خطی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان از همبستگی زیاد بین متغیرهای مؤثر بر کیفیت سکونت دارد.
۱۳۱.

تحلیل و ارزیابی رابطه حکمروایی خوب شهری و کیفیت زندگی (مورد: محلات شهر سنندج)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حکمروایی خوب شهری کیفیت زندگی محله سنندج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۲۰۶
پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی، ضمن تاکید بر جنبه کاربردی آن به تحلیل و ارزیابی رابطه بین حکمروایی و کیفیت زندگی بپردازد. روش جمع آوری اطلاعات بر اساس فن پیمایشی و پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن توسط اساتید گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج و دانشگاه کردستان مورد تایید گرفته است و پایایی آن بر اساس روش آلفای کرونباخ در در دامنه 0.88 تا .094 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار استباطی (رگرسیون خطی و همبستگی و تحلیل عامل تاییدی) و معادلات ساختاری در liserel بهره گرفته است. نتایج پژوهش نشان داده است که از نظر آماری، یک همبستگی معنادار بین دو بعد وجود دارد و نتایج معادلات ساختاری نشان داد که میزان تاثیرات حکمروایی بر کیفیت زندگی برابر با 0.42 است که نشان دهنده تاثیرگذاری 42 درصد حکمروایی در تبیین کیفیت زندگی است. همچنین مقادیر بارهای عاملی نشان از تاثیرگذاری بالای شاخص ها و ابعاد در ایجاد روابط بین متغیرها دارد. این مورد به ویژه در ارتباط با ابعاد محیطی و آموزشی نمود بیشتری پیدا می کند و نتایج برازندگی 0.04 است که این بیانگر مطلوبیت مدل به کار گرفته در پژوهش است.
۱۳۲.

پدیدارشناسی مفهوم محله با تأکید بر محلات شهر شیراز در دوران قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منظر شهر سنتی منظر شهر معاصر محله شیراز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۲۰۵
ی و ادراک شهروندان از شهر روی داده است. اساس مدیریت شهری شهرهای سنتی و مداخله در آن اجتماع محور و مبتنی بر نظامی اجتماعی بود که پیروِ انتقال صورت گرفته جای آن را متخصصین و مدیران مبتنی بر قدرت/دانش در شهرهای معاصر گرفتند. محله به عنوان یکی از مهمترین ارکان شهر سنتی و اساس شکل گیری شهر تحت کل های کوچک، بستر مداخلات اجتماعی و حس تعلق به مکان را برای ساکنین ایجاد کرده و در واقع وطن هر فرد محسوب می شد. با توسعه های معاصر و تغییرات بنیادین در نظام سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، و گذار به جامعه مدرن، مفاهیم نوینی نظیر منطقه و ناحیه با تقسیمات تخصص محور به منظور مداخله در شهر جایگزین مفهوم محله شد و برساخت اجتماعی شهر تحت مفهومی برخواسته از زمینه با مشارکت مردمی جای خود را به برساخت سیاسی فضاهای شهری تحت نفوذ حکومت مرکزی داد. در حال حاضر پژوهشگران و مدیران در نظر و عمل به دنبال احیای مفاهیمی همچون محله هستند. هدف از این پژوهش بررسی منظر محلات شیراز در دوران گذار از شهر سنتی به شهر معاصر است. پژوهش در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که آیا شکل گیری فضاهای شهری در دوران قاجار مبتنی بر نظام محله ای، منجر به مرزبندی اجتماعی تحت عنوان محله بود؟ آیا تقسیمات محله در ادراک ساکنین و بازتولید فضا مؤثر بود؟ به منظور پاسخگویی به سؤال پژوهش با روش پژوهش اسنادی، نقطه عطف انتقال از شیراز سنتی به معاصر بررسی شده و با رویکردی پدیدارشناسانه، نمود ادراک شهروندان از شهر سنتی شیراز بر مبنای آثار به جای مانده از قبیل اسناد و اشعار، مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که منظر شهر سنتی و تجارب زیسته ساکنین تا اواخر دوران قاجار متفاوت از شیراز امروزی است که در پژوهش ها و اقدامات تخصصی، صرفاً به جنبه کالبدی بافت تاریخی شیراز توجه شده و تنها آثار تجسمی به جای مانده از مقیاس کلان شهری تا مقیاس خُرد هنرهای مستظرفه بدون توجه به تجارب زیسته ساکنین قدیم بررسی می شود. احیای مفاهیمی مردمی نظیر محله و حراست از بافت تاریخی در درجه اول مستلزم نگاهی پدیدارشناسانه به کالبد و معناست که پژوهشگر در فضایی مشابه مخاطب حلول کند و به طور عمیق با پدیده های شهر سنتی نظیر محله مواجه شود.
۱۳۳.

بررسى تطبیقى مفهوم و اصول به کار رفته در محله ایرانى و واحد همسایگى غربى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محله واحد همسایگى اصل مرکزیت اصل قلمرو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۸
هدف این بحث بررسى تطبیقى مفهوم و نقش محله در شهرنشینى ایرانى با واحد همسایگى در شهرسازى معاصر غرب است. ضرورت تحقیق به آن دلیل است که علیرغم اهمیت جایگاه محله و تاثیر آن در ساختار فضایى و اجتماعى شهرسازى سنتى ایران، در طرح هاى توسعه شهرى معاصر کشورمان از الگوى واحد همسایگى غربى استفاده مى شود. روش تحقیق مقایسه تطبیقى است که پس از تحلیل مفاهیم محله و واحد همسایگى، به بررسى دو اصل مرکزیت و قلمرو با استفاده از بررسى دو مطالعه موردى پرداخته شد. نتایج نشان دهنده آن است که: 1) تفاوت بنیادینى در پیدایش و شکل گیرى مفهوم محله در شهرنشینى ایرانى و واحد همسایگى غرب وجود دارد که مى توان اولى را قلمرویى اجتماعى براى سکونت و دومى را قلمرویى کالبدى براى برخى مفاهیم اجتماعى دانست؛ 2) محله سنتى ایرانى در زمینه اصول طراحى، کامل تر و داراى انعطاف پذیرى بیشترى نسبت به واحد همسایگى است.
۱۳۴.

بررسی نقش نفوذپذیری در ارتقاء کیفیت محیط محله (مطالعه موردی: محله نارمک تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نفوذپذیری کیفیت محیط محله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۲۲۹
پرداختن به ارتقاء کیفیت محیط، از مهمترین رسالت های شهرسازان است. مقاله ی حاضر بر نقش نفوذپذیری در ارتقاء کیفیت محیط در مقیاس محله تأکید دارد. جهت گیری های متناقضی در خصوص تأثیر نفوذپذیری بر کیفیت محیط دیده می شود؛ فلذا این پژوهش با بررسی ابعاد نفوذپذیری و واکاوی اثرات مثبت و منفیِ آن بر کیفیت محیط، درصدد پاسخگویی به این ابهام بوده است. نتایج حاکی از آن است که با اتخاذ دیدگاهی منعطف می توان ناهمسوئی ها را به حداقل کاهش داد؛ در این راستا می توان با محور قرار دادن توقعات موضوعی و موضعی به عنوان مبنای تغییرات نفوذ پذیری در جهت ارتقاء کیفیت محیط گام برداشت. این مهم با ارائه ی مدل روابط متقابل کیفیت محیط و نفوذپذیری به انجام رسیده است. آزمون این ارتباط در محله ی نارمک از طریق پرسش نامه و برداشت میدانی در قالب ارزیابی 51 سنجه و با به کارگیری تکنیک سوآت به راهبردهایی کلی شامل برقراری تعادل در «تردد سواره و پیاده»، «ارتباط و انزوای فضاها» و «تقاضای نفوذ به بافت» منتهی شده است.
۱۳۵.

تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهر اسلامی (محله)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عدالت اجتماعی شهر اسلامی محله تعادل و هماهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۴۹
     آرمان شهر اسلامی در پیروی از کلام پروردگار، سنت پیامبر و روایات معصومین به برقراری عینی عدالت و نیز قرار دادن مناسب هر چیز درجای خود و خلق فضاها با اندازه های مناسب اقدام می نماید. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی در پی دستیابی به هدف اصلی خود، یعنی تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهر اسلامی به ویژه محله می باشد. نتایج تحقیق پس از مطالعه منابع مختلف نشان می دهد که برای تجلی عدالت اجتماعی در ساختار شهری، توجه توأم به سه وجه شهروندان، کالبد شهر و مدیریت شهری ضروری است. محله به عنوان ساختار اصلی شهر اسلامی، می تواند با رعایت عدالت فردی و اجتماعی بین ساکنان محله و رعایت مفاهیم تعادل، هماهنگی و توازن در اجزاء و فضاهای محله و نیز رعایت حقوق قانونی افراد محله از خدمات و تسهیلات عمومی محلی توسط نظام مدیریت محله، زمینه های تحقق عدالت اجتماعی را در خود مهیا سازد. 
۱۳۶.

ساماندهی و باز زنده سازی مرکز محله در بافت تاریخی به منظور ارتقاء تعاملات اجتماعی (مطالعه موردی محله سنگ سیاه شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محله مرکز محله ویژگی های اجتماعی محله سنگ سیاه مدل SWOT

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۱۵۷
    محله ها و بافت های تاریخی هویت بخش و هویت سازند. این کالبد تاریخی کهن با وجود قابلیت های بالقوه و سرمایه های گرانقدر، با چالش های بسیاری روبروست که عدم پیش بینی تمهیدات لازم، موجب آسیب های جبران ناپذیر و اتلاف سرمایه های فرهنگی منحصر به فرد می شود. محله همیشه و در هر شرایط در ارتباط پویا با اطراف خود بوده، این روند در حال حاضر کم رنگ شده است و ارزش های درونی محله، که همان ارتباطات انسانی ناشی از تعاملات فضایی و انسانی در یک مکان خاص بودند، به سمت زوال ونابودی پیش می روند. در این پژوهش سعی بر آن شده است که با مطالعات کتابخانه ای و میدانی و روش مصاحبه و مشاهده و استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از مدل استراتژیک swot به شناخت مفهوم مرکز محله پرداخته شود تا با تجزیه و تحلیل وضعیت موجود و شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدات و با واکاوی کارکرد نقش مرکز محله در شهرها، راهبردهای طراحی یک مرکز محله فعال و سرزنده را در یک نمونه دارای ارزش های تاریخی- فرهنگی ارائه شود. این مقاله به طرح موضوع مرکز محله در محله سنگ سیاه شیراز پرداخته است. دستاورد این تحقیق راهبردهای است که به طور عمده متوجه ارتقا کیفیت های بصری، خوانایی، ایمنی و امنیت و مشارکت گروه های خلاق، پویایی و سرزندگی محله عرضه می شود. 
۱۳۷.

مدیریت شهری محله محور با رویکرد برنامه ریزی مشارکتی (نمونه: محله های شهری منطقه 1 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محله برنامه ریزی محله محور برنامه ریزی مشارکتی مدیریت محله های شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۴۵
    از اواسط دهه ۱۹۸۰ میلادی تاکنون توجه عمده مدیریت شهری بر ظرفیت سازی محلی، تقویت رویکرد نهادی- سازمانی و در نهایت حرکت از نوعی مدیریت متمرکز به مدیریت محلی معطوف شده است. بنابراین لزوم "استفاده از ظرفیت های محله ای" و "بازتعریف نقش شهروندان و کنشگران مدیریت شهری" در سطح محله های شهری وهم چنین شناخت مفهوم "برنامه ریزی مشارکتی" و کارکردهای آن در سطح محلی ضروری بوده و به شکل گیری و اجرای الگوی جدید از مدیریت شهری در سطح محلات به عنوان مدیریت محله محور کمک کرده است. این مقاله درصددپاسخگویی به این سؤال است که آیا مشارکت مردم درمدیریت بهینه وپایدار محله های شهری تاثیرگذار است؟ به عبارت دیگر، آیابرای داشتن مدیریت شهری محله محور پایدار به مشارکت و همفکری مردم (شهروندان) نیاز است؟ برای پاسخگویی به این سؤال، ازروش های جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای (اسنادی) و میدانی (پیمایشی) استفاده شده است که در روش کتابخانه ای با استفاده از فیش تحقیق و در روش میدانی با استفاده ازابزار پرسشنامه و درقالب طیف لیکرت، اطلاعات موردنیاز گردآوری شده است، جامعه آماری این تحقیق براساس فرمول کوکران، 383 شهروند ساکن در محله های زعفرانیه، ولنجک، دزاشیب، گلابدره و امامزاده قاسم هستند که بصورت تصادفی انتخاب شدند، اطلاعات میدانی گردآوری شده پس از تلخیص و طبقه بندی و کدگذاری وارد نرم افزار SPSS شده و سپس با استفاده از آمار توصیفی (میانگین، واریانس، انحراف معیار) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، آزمون T تک نمونه ای) به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته وبه سؤال تحقیق پاسخ داده می شود. نتایج حاصل ازمشاهدات میدانی و آزمون های آماری نشان می دهد که بین میزان مشارکت مردم و مدیریت محله های شهری رابطه وجود دارد و با دخالت دادن مردم در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها، مدیریت مطلوب وپایدار محله های شهری محقق خواهد شد.
۱۳۸.

سنجش پایداری محلات شهری با تاکید بر رویکرد محلات پایدار شهری (SUN) (مورد مطالعه: شهر میاندوآب)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عه پایدار محله روش های تصمیم گیری چند معیاره میاندوآب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۴۵
با مطرح شدن محله به عنوان سلول زندگی شهری تحقق توسعه پایدار نیز تنها در قالب توسعه محله ای و در مقیاس محلی و در ادامه تفکر جهانی بیاندیش و محلی عمل کن دنبال شد. با توجه به اینکه در حال حاضر بیش از 60 درصد مردم جهان در شهرها زندگی می کنند. نحوه ی توسعه محلات و در مقیاس کلان پیشرفت و پایداری توسعه در شهرها می تواند موفقیت یا شکست جامعه را در برابر حل مشکلات اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و کالبدی و غیره تعیین نماید. این پژوهش با هدف بررسی توسعه پایدار شهری در محلات سی یک گانه شهر میاندوآب که یکی از شهرهای میانه اندام کشور می باشد با استفاده از 70 شاخص توسعه پایدار می پردازد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن نیز تحلیلی- مقایسه ای می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از مجموعه روش های تصمیم گیری چند معیاره (MADM) استفاده شده است. طبق نتایج بدست آمده از روش های تجزیه و تحلیل در رتبه بندی نهایی محلات ساحلی، زرندی و امامزاده عباس به ترتیب در جایگاه اول تا سوم قرار گرفته اند. برای روشن تر شدن وضعیت محلات شهری در سه طیف با وضعیت مطلوب، نیمه مطلوب و نامطلوب رتبه بندی شدند که در این طیف بندی مجموعاً هشت محله در جایگاه مطلوب از لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه قرار گرفته اند که بیشتر متأثر از موقعیت ممتاز آن ها در سطح شهر می باشد. در مقابل ده محله در طیف سوم با وضعیت نامطلوب قرار دارند. که بیشتر متأثر از ریشه روستایی بودن آنها که به مرور زمان به محدوده شهر ملحق شده اند در نهایت پیشنهاداتی جهت بهبود توسعه پایدار محله ای ارائه شده است .
۱۳۹.

تحلیل شاخص های حکمروایی خوب در باز آفرینی شهری از منظر ساکنان محله (مطالعه موردی: محله تجریش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شاخص حکمروایی خوب بازآفرینی شهری محله تجریش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۱۵۳
بسیاری از شهرهای کشور با مشکل بافت فرسوده روبرو هستند. از این رو برای حل مشکل و بازآفرینی بافت های فرسوده رویکردهایی مورد استفاده قرار گرفتند، که صرفا کالبدی بوده و ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و فضایی کمتر در نظر گرفته شده است. از رویکردهای جدید که به فعالیت کنشگران اجتماعی در فرآیند بازآفرینی اشاره دارد، رویکرد حکمروایی خوب شهری است. با تاکید بر این نگرش، در این تحقیق سعی شده است تا سطح شاخص های حکمروایی خوب شهری، در فرآیند بازآفرینی محله تجریش مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. همچنین اطلاعات حاصل از پرسشنامه ها در محیط نرم افزاری SPSS با روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون های T تک نمونه ای و فریدمن) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان می دهد، وضعیت حکمروایی خوب در فرآیند بازافرینی تجریش نامطلوب قرار دارد و بیشترین میانگین را شاخص های مسئولیت پذیری و کارآمدی و شاخص های قانونمداری و چشم انداز استراتژیک با کمترین میانگین در پایین ترین رتبه قرار گرفته اند.
۱۴۰.

تحلیلی بر عوامل و فرایندهای کلان اقتصادی، زیست محیطی و مدیریتی موثر بر زیست پذیری شهری (مورد پژوهش: محله های منطقه 12 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زیست پذیری عوامل خرد و کلان محله منطقه 12 شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۳
توسعه روزافزون جمعیت شهری و کاهش کیفیت شرایط زیست در شهرها از یک سو و جایگزینی رویکردهای کیفی به جای توجه به استانداردهای کمی از سوی دیگر باعث طرح و رونق یافتن موضوعاتی نظیر زیست پذیری شهری شده است که در مقیاس ها، قلمروها و ابعاد مختلف قابل بررسی است. بر خلاف روش معمول مطالعات در زمینه زیست پذیری که آن را حاصل شرایط و وضعیت کنونی یک مکان می داند، ایده پژوهش حاضر بر اساس قبول زیست پذیری به عنوان پدیده ای تبعی و منتج از ماهیت عواملی است که تحولات شهر و شهرنشینی را شکل می دهند. از این رو نظر به محدوده مکانی مورد مطالعه که منطقه12 شهر تهران می باشد شناخت و درک زیست پذیری بخش مرکزی شهر تهران منوط به بازشناسی عوامل و فرایندهای تحول نظام شهری تهران در کلیت خود و دگرگونی های بخش مرکزی این شهر به طور خاص است. نتیجه تحقیق که بر پایه مطالعات کتابخانه ای و میدانی (تکمیل پرسشنامه به روش نمونه گیری گلوله برفی از اساتید برجسته دانشگاهی و کارشناسان متخصص و منتخب شهرداری منطقه 12 شهر تهران) و آزمون فریدمن برای سنجش میزان اثرگذاری گویه ها انجام شده است نشان می دهد عوامل کلان همچون بسط روابط سرمایه داری، ورود ایران به تقسیم کار جهانی، اقتصاد مبتنی بر نفت، صنعتگرایی، مدرنیزم، تصمیمات، قوانین و طرح های شهری، تحولات جمعیتی و عوامل محیطی ، برخی از مهم ترین عوامل شکل دهنده به تحولات شهر و شهرنشینی تهران و بالتبع وضعیت زیست پذیری بخش مرکزی و منطقه 12 آن است. از این رو وضعیت زیست پذیری یک مکان را می توان به عواملی فراتر از عوامل خرد محلی نسبت داد.