مکى و مدنى

شناخت صحیح و دقیق آیات و سوره‏هاى مکى و مدنى از مهم‏ترین قرینه‏هاى لازم در تفسیر و تبیین وحى آسمانى و الهى قرآن به شمار است. با وجوداین ضرورت، مفسران و قرآن پژوهان در موارد متعددى از این توشه و زاد راه محرومند! گو اینکه عالمان تیزبین و ژرف‏اندیش قرآنى از تدارک و تأمین این توشه ضرورى دست نَشُسْته، خویش را درگیر امر نموده و در صدد بازیابى هر چه بیشتر و بهتر آن بر آمده و تلاش‏هاى قابل ارجى را سامان بخشیده‏اند. این مقاله به بررسى و تحلیل دیدگاه »سید قطب«، که یکیاز مبرزترین مفسران قرآن است، در شناخت آیات و سوره‏هاى مکى و مدنى و ضرورت اهمیت این شناخت پرداخته و بر آن شده تا کنجکاوى‏ها و موشکافى‏هاى این مفسر پر ارج را در این عرصه بنمایاند.

تحقیقات صورت گرفته بر تاریخ گذارى قرآن از سوى بلاشر نشان مى دهد که وى نیز همانند سایر خاورشناسان به روایات ترتیب نزول توجهى نداشته و براساس شاخص هاى سبک شناسى نظیر شاخص طول آیات و سور به طبقه بندى چهار دوره اى از سور قرآن براساس سه دوره مکى و یک دوره مدنى اقدام نموده است. پیش فرض او این است که با گذر رسالت، طول آیات و سور افزوده مى شده است. به طور طبیعى، این سؤال مهم جلب نظر مى کند که بلاشر با چه دلیل و توجیهى از این شاخص در تاریخ گذارى بهره برده و اصولاً اعتبار و کارایى علمى این روش تا چه اندازه است؟ این پژوهش با روش توصیفى به نقد و بررسى معیار طول در تاریخ گذارى قرآن با تأکید بر تحقیقات بلاشر پرداخته است؛ در نهایت، استثنائاتى در این بین شناسایى گردید که از میزان اعتبار شاخص طول در تاریخ گذارى کاست.