مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱۲۱.
۱۲۲.
۱۲۳.
۱۲۴.
۱۲۵.
۱۲۶.
۱۲۷.
۱۲۸.
۱۲۹.
۱۳۰.
۱۳۱.
۱۳۲.
۱۳۳.
۱۳۴.
۱۳۵.
۱۳۶.
۱۳۷.
۱۳۸.
۱۳۹.
۱۴۰.
زیست پذیری
حوزه های تخصصی:
امروزه، شهرها مکان اصلی کار و زندگی عمده بشر شده اند، به طوری که بیش از 50% از جمعیت 7 میلیارد نفری جهان در شهرها زندگی می کنند. از این رو، توجه به کیفیت زندگی، شرایط، امکانات و نیازهای ساکنان شهرها، مسئله ای حیاتی است. نظر به مشکلات متعدد شهرها، رویکردهای مختلفی برای ارتقا و بهبود شرایط زندگی در آنها پیشنهاد و مطرح شده است که زیست پذیری شهری یکی از آنها است. امروزه زیست پذیری در بیشتر کشورهای توسعه یافته به عنوان یک اصل راهنما در چارچوب گفتمان پایداری در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی شهری گسترش پیدا کرده است. هدف از این پژوهش شناخت و تعیین مؤلفه های زیست پذیری در شهربندرامام خمینی (ره) می باشد. به همین منظور در ابتدا 5 منطقه این شهر به نام های فاز 1، فاز 3، فاز 4، شهرک شهید دستغیب و شهرک صبانمان به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس با تحقیق در ادبیات تحقیق 7 شاخص زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، پزشکی و بهداشتی، کیفیت فضای سبز و زیرساخت های شهری انتخاب گردیدند و پرسش نامه ای به همین تهیه گردید و در بین این محلات توزیع گردید. سپس پرسش نامه ها به صورت جداگانه بررسی شدند. برای تجزیه و تحلیل، یافته های تحقیق از مدل سلسله مراتبی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که وضعیت کیفیت زندگی و زیست پذیری هر 5 منطقه در وضعیت مطلوبی نمی باشد. در بین 7 شاخص به کار رفته، زیرساخت های شهری بالاترین وزن و ملاحظات پزشکی و بهداشتی کمترین وزن را دارا می باشند. در بین مناطق مورد مطالعه نیز محله فاز 1 به نسبت سایر مناطق در وضعیت مطلوب تری برخوردار می باشد.
نقش مدیریت شهری بر زیست پذیری شهر (مطالعه موردی: شهر شهرکرد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
میزان زیست پذیری شهری و ارتقاء آن به هدف اصلی بسیاری از سیاست ها، برنامه ها و اقدامات مدیران شهری تبدیل شده و به عنوان شاخصی برای ارزیابی و نظارت بر عملکرد تصمیم گیران و مدیران مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف به شمار می رود که دارای مؤلفه های چندگانه ی اجتماعی، محیطی و اقتصادی می باشد. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش مدیریت شهری بر زیست پذیری شهری در شهرکرد می باشد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی است روش مورد استفاده در این تحقیق یک روش توصیفی – تحلیلی است. نتایج بیانگر آن است که مدیریت شهری بر زیست پذیری شهری، بعد اجتماعی، بعد اقتصادی و بعد زیست محیطی پایدار تاثیر دارد. بر این اساس مدیریت شهری بر شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر و بر شاخص زیست محیطی کمترین تاثیر را دارد. از طرفی با توجه به مقدار بسیار کم ضرایب مسیر به خصوص در زیست محیطی، نشان از آن دارد که مدیریت شهری در این زمینه اقدام کافی و مناسبی را انجام نداده است.
بررسی جایگاه مفهوم زیست پذیری شهری در طرح توسعه شهری (نمونه مطالعاتی: طرح جامع شهر زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۹
95 - 108
حوزه های تخصصی:
مروزه زیست پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه ی شهری و طراحی شهری بازتاب می دهد که در پیشینه ی برنامه ریزی شهری رواج پیدا کرده است . اجرای طرح های توسعه شهری، یکی از اقدامات اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری جهت زیست پذیر نمودن شهر برای ساکنین و تضمین کننده ادامه حیات شهر برای مدت طولانی می باشد. بنابرین هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت موجود شهر زنجان از نظر شاخص های زیست پذیری و نحوه عملکرد طرح های توسعه شهری در زیست پذیر کردن شهر زنجان می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر کمی توصیفی تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. نتایج - پژوهش بیانگر این امر می باشد که یافته های حاصل از تحلیل شاخص های ذهنی براساس توزیع پرسشنامه بین جامعه آماری نشان داد که، وضعیت زیست پذیری عینی و ذهنی تقریبا منطبق بر هم نیستند. طبق نتایج بدست آمده از تحلیل رگرسیونی، میزان ارتباط و همبستگی زیست پذیری با طرح های توسعه شهری 56122 است. با توجه به سطح معنی داری 56555 و پایین بودن آن از 5650 P< فرضیه صفر رد می شود و می توان گفت که رابطه دو متغیر زیست پذیری با طرح های توسعه شهری معنادار است. به عبارتی، اجرای طرح های توسعه شهری 37 درصد از زیست پذیری شهر زنجان را تبیین می کند. علاوه براین، بیشترین مقدار همبستگی اجرای طرح های توسعه شهری با شاخص اجتماعی 56310 و کمترین مقدار نیز متعلق به اقتصادی با 56117 است.
تحلیل فضایی تأثیر سرمایه اجتماعی بر زیست پذیری محلات شهری، نمونه موردی: محلات شهر مراغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا سال هجدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۶۵
135 - 147
حوزه های تخصصی:
زیست پذیری شهری پیچیده و تحت تأثیر عوامل فراوانی است. برای سنجش آن با توجه به اهدف از رویکردهای مختلف استفاده می شود . هدف مطالعه تحلیل تأثیر سرمایه اجتماعی بر زیست پذیری محلات شهر مراغه می باشد. مطالعه حاضر متشکل از سه مرحله شامل: بررسی زیست پذیری محلات، بررسی سرمایه اجتماعی محلات و در نهایت سنجش میزان تأثیر گذاری شاخص های سرمایه اجتماعی بر میزان زیست پذیری محلات شهر می باشد. تعداد شاخص های زیست پذیری 15 مورد بوده است. شاخص های سرمایه اجتماعی در 5 شاخص اصلی و 39 زیر شاخص بوده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده است و جمع آوری اطلاعات پیمایشی بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات به صورت پرسشنامه بوده و حجم نمونه 383 مورد می باشد . برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره و رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نتایج رگرسیون وزنی جغرافیایی در مقایسه با رگرسیون چند متغیره با توجه به ماهیت داده های فضایی از اعتبار بهتری برخوردار است. ضریب تأثیر سرمایه اجتماعی در اکثر محله های شهر مراغه مثبت بوده است. نتایج نشان داد که 90 درصد زیست پذیری محلات شهر مراغه را شاخص سرمایه اجتماعی برآورد می کند، این نتایج نشان دهنده نقش مهم و تأثیر گذار سرمایه اجتماعی در زیست پذیری محلات شهری می باشد.
دوگانگی فضایی زیست پذیری در منطقه 7 کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا سال نوزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۱
43 - 61
حوزه های تخصصی:
ناهمگونی های فضایی در شهرها محصول مناسبات و روابط پیچیده اقتصادی و اجتماعی با محیط طبیعی هستند. وجود نابرابری های فضایی در شهرها و اهمیت و نقشی که این نابرابری ها در زیست پذیری و توسعه آن ها دارد، سبب شده که رویکرد پایداری در این فضاها بر مبنای دوگانگی فضایی زیست پذیری مورد توجه ویژه ای قرار بگیرد. هدف این پژوهش تبیین دوگانگی های فضایی شاخص های زیست پذیری در دو پهنه شرقی و غربی منطقه 7 شهرداری تهران بوده است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت کاربردی و به لحاظ روش مبتنی بر روشی توصیفی – تحلیلی است. داده های مورد تحلیل از پیمایش حاصل شده و نمونه آماری متشکل از ساکنان منطقه هفت بوده است و توزیع نمونه به صورت خوشه ای تصادفی است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه است. برای تحلیل داده های ناهمگونی فضایی و دوگانگی در فضا از مدل TOPSIS استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که محله نیلوفر با 0.967 امتیاز رتبه یک و محله عباس آباد با امتیاز 0.914 بیشترین امتیاز زیست پذیر بودن را به خود اختصاص دادند محله های هستند در قسمت شمالی منطقه قرار گرفتند در مقابل محله شاهد و نظام آباد به ترتیب با 0.082 و 0.220 کمترین امتیاز به خود اختصاص دادند و محلاتی هستند که ازنظر ساختار فضایی با تراکم جمعیتی بالا، مهاجرنشین و دارای شبکه معابر کم عرض می باشد و ازنظر ارزش اقتصادی و جمعیت بی کاری در شرایط مناسی قرار ندارند. در منطقه 7 شهر تهران تصمیم گیری های اقتصادی، تغییر در کاربری اراضی مسکونی و تبدیل آن به مراکز تجاری و اداری محله ها و مناطق سبب کاهش زیست پذیری و عدالت فضایی شده است که پیامد آن ظهور مشهود دو کانگی فضایی در این مناطق است و به تبع آن افت زیست پذیری به تدریج فشار خود را به مناطق مجاور وارد آورده و بر کل شهر تأثیرگذار بوده و درنهایت پایداری شهری تحقق نمی یابد.
ارزیابی وضعیت شاخص های زیست پذیری در شهر مهاباد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۱۳ و ۱۱۴
۱۶۶-۱۳۵
حوزه های تخصصی:
زیست پذیری، گفتمان مهم در توسعه شهری است و کیفیت زندگی شهروندان را مورد توجه قرار می دهد. بررسی زیست پذیری در یک قلمروی مکانی، شناخت و ادراک بهتری را از مسائل، آسیب ها و توان های بالقوه آن در اختیار مدیران شهری قرار می دهد. هدف این پژوهش، ارزیابی سطح زیست پذیری شهر مهاباد و نواحی آن است. نوع تحقیق کاربردی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، طرح های جامع و تفصیلی شهر، همچنین از طریق اسناد، مجلات، کتب مرتبط با موضوع و سازمان های مختلف جمع آوری گردیده است. جامعه آماری شامل کلیه ساکنان شهر مهاباد بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 384 نفر تعیین شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و GIS استفاده شده و در بخش آمار استنباطی آزمون های آماری T- test، تحلیل واریانس، مدل اراس(ARAS) و رگرسیون گام به گام به کاربرده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد؛ که شهر مهاباد به لحاظ شاخص اجتماعی در وضعیت متوسط به بالا، و به لحاظ شاخص های فیزیکی-کالبدی، زیست محیطی و اقتصادی در وضعیت متوسط به پایین و نامطلوب قرار دارد. نتایج حاصل از تکنیک ARAS نشان داد، تنها ناحیه یک، با اندکی اختلاف در سطح اول تربیت پذیری شهر مهاباد قرار دارد و دیگر نواحی تقریباً در یک پهنه قرار دارند.
تأثیر هویت مکانی بر زیست پذیری سکونت گاههای روستایی پیراشهری کلانشهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۹
69 - 90
حوزه های تخصصی:
مسئله تحقیق: هویت مکانی در سکونتگاههای روستایی پیراشهری مورد مطالعه از نظر ساکنان در چه وضعیتی قرار دارد؟ هویت مکانی به چه میزان بر زیست پذیری سکونتگاههای پیراشهری به ویژه در حاشیه کلانشهرها تأثیرگذار است؟ هدف تحقیق بررسی تأثیر هویت مکانی بر زیست پذیری روستاهای پیراشهری شهر مشهد می باشد. روش تحقیق: جامعه آماری پژوهش طبق آمار سرشماری 1395، روستاهای دهستان تبادکان شهرستان مشهد در بخش مرکزی شهرستان مشهد است که در پژوهش به دو محور سیمان و کلات تقسیم شده است. طبق فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسش نامه 169 خانوار به دست آمد. جهت تجزیه تحلیل داده ها از آزمون های، تی تک نمونه ای، پیرسون و معادلات ساختاری Smat PLS و برای رتبه بندی روستاها از روش تصمیم گیری چند معیاره ویکور استفاده شده است. بحث اصلی: یافته های پژوهش نشان می دهد میانگین هویت مکانی در بین روستاهای مورد مطالعه پایین است و ابعاد هویت مکانی در این پژوهش که شامل تمایز، تداوم، عزت نفس و خودکارآمدی بوده اند با متغیر زیست پذیری دارای رابطه معناداری بوده اند بدین صورت که هرچه هویت مکانی بالاتر زیست پذیری در بین روستاییان بالاتر باشد، متغیر تمایز به میزان 100/0 اثر مستقیم بر متغیر زیست پذیری دارد؛ بدین معنی که متغیر تمایز به میزان 10 درصد توانسته است اثر مستقیمی بر سازه زیست پذیری بگذارد؛ همچنین متغیر تداوم به میزان 297/0- اثرمستقیم و معکوس بر سازه زیست پذیری دارد؛ یعنی با افزایش در سازه تداوم به میزان یک واحد، شاهد کاهش در سازه زیست پذیری به میزان 297/0- خواهیم بود. متغیر عزت نفس نیز به میزان 318/0 و متغیر خودکارآمدی به میزان 621/0 اثرمستقیم بر سازه زیست پذیری دارد. همان طورکه مشاهده می شود متغیر خودکارآمدی به نسبت سایر متغیرها اثر مستقیم بیشتری به میزان 1/62 درصد بر سازه زیست پذیری اثر مستقیم دارد.
تحلیلی بر زیست پذیری شهری برای کودکان با رویکرد سناریونویسی (مطالعه موردی: منطقه3 شهرداری تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه، شهرها به مکان اصلی کار و زندگی بخش قابل توجهی از جمعیت تبدیل شده و همواره بر میزان این جمعیت افزوده می شود؛ بنابراین توجه به کیفیت زیستی و امکانات موردنیاز شهروندان و تلاش برای زیست پذیر نمودن شهرها امری ضروری است، زیستپذیری شهرها می تواند زمینه سازی برای توسعه پایدار شهری باشد، دربین شهروندان توجه به کودکان اهمیت زیادی دارد چون شهروندان آینده جامعه و عامل پیوند نسل گذشته و آینده محسوب می شوند. هدف تحقیق حاضر تبیین اهمیت تأمین زیست پذیری کودکان در شهر و نیز اهمیت حصول این شرایط در آینده و شناسایی نیروهای مؤثر بر روند آینده ی زیست پذیری کودکان است. تحقیق حاضر با کمک رویکرد آینده پژوهی به شناسایی پیشران های مؤثر در آینده ی زیست پذیری کودکان پرداخته و ابتدا با روش دلفی تعدادی متغیر مؤثر در آینده ی زیست پذیری شهری کودکان را شناسایی کردیم، سپس از میان آن ها 47 متغیر که توسط متخصصان بالاترین امتیاز را دریافت نمودند استخراج نمودیم و با روش تحلیل ساختاری و تشکیل ماتریس 47*47 و با نرم افزار MICMAC این متغیرها مورد ارزیابی قرارگرفته و 7 پیشران که نقش کلیدی در آینده کودکان دارند استخراج شده و با روش دلفی 27 سناریو برای پیشران ها نگاشته شده و در نرم افزار Scenariowizard تحلیل شد و 3 سناریوی قوی، 7 سناریوی باورکردنی و 309 سناریوی ضعیف استخراج گردید. نتایج نشان می دهد که از میان 7 سناریوی باورکردنی سناریوی دوم، سوم و پنجم وضعیتی مطلوب، سناریوی اول، چهارم و ششم ادامه روند موجود و سناریوی هفتم وضعیتی بحرانی را نشان می دهند درنهایت پیشنهاد هایی برای مقابله با سناریوهای بحرانی ارائه گردید
بررسی میزان اثرگذاری شاخص های زیست پذیری با استفاده از رویکرد حداقل مربعات جزئی مورد پژوهش: بخش مرکزی شهر بجنورد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه اغلب جمعیت دنیا در شهرها ساکن اند و شهری شدن به عنوان پدیده غالب اسکان زندگی بشر، همواره با روندی رو به رشد ادامه داشته است. اما در سال های اخیر، زندگی ساکنان شهر با مشکلات متعددی مواجه شده است. از این رو، متخصصان شهری در سراسر جهان در جستجوی راه حلی برای این وضعیت هستند. به گونه ای که نظریه ها، دیدگا ه ها، رویکردها و مد ل های متنوعی در این باره مطرح کرد ه اند. یکی از مهمترین این رویکردها، زیست پذیری است که عموما با شاخص ها و ابعاد مختلف مورد سنجش قرار می گیرد. پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطه بین شاخص های مختلف زیست پذیری و ماهیت آن و سنجش میزان اثرگذاری آن ها بر زیست پذیری، بخش مرکزی شهر بجنورد را به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب کرده است. تحقیق از نظر هدف کاربردی است و در گردآوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و میدانی بهره گیری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و نرم افزارهای مرتبط استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اگرچه بین اکثر شاخص های مورد مطالعه این تحقیق و زیست پذیری ارتباط معناداری وجود دارد؛ شاخص های مشارکت محلی، امکانات آموزشی و امکانات تفریحی و اوقات فراغت بیشترین تاثیر را بر زیست پذیری داشته اند. همچنین مشخص شد که بین متغیر مدت سکونت و هویت (01/0p-value = ) و مدت سکونت و مشارکت فردی (08/0p-value = ) نیز ارتباط معنادار آماری وجود دارد (در سطح اطمینان 90 درصد).
تبیین الگوی اکوشهری زیست پذیرکلانشهر تبریز با مدل فازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر به منظور ارزیابی الگوی اکو شهری زیست پذیر کلان شهر تبریز با استفاده از مدل فازی صورت گرفت. از لحاظ هدف کاربردی و از نظر نوع مطالعه، توصیفی- تحلیلی می باشد. داده های پژوهش با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری گردید. ضریب الفای کرونباخ برابر 819/0 می باشد که نشان از پایایی قوی دارد. جامعه آماری تحقیق شامل شهروندان بالای 18 سال شهر تبریز بود که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با لحاظ ضریب خطای 3 درصد به تعداد 1068عدد تعیین گردید. نمونه های تحقیق با در نظر گرفتن تراکم خانوار در هر یک از مناطق ده گانه تبریز به صورت تصادفی انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و LISREL مبتنی بر معادلات ساختاری و تحلیل چندمتغیره فازی در محیط GIS انجام گردید. طبق نتایج تحقیق کلان شهر تبریز در ابعاد اکوشهری دارای زیست پذیری متوسط می باشد و عدم تعادل در بین مناطق ده گانه مشهود است. نوآوری تحقیق ارائه الگوی اکوشهر زیست پذیر پایدار متکی بر مشارکت و همکاری مردم و مدیریت شهری برای زیست پذیر نمودن کلان شهر تبریز می باشد به طوری که بتواند برای سایر کلان شهرها به عنوان نقشه راه زیست پذیری مورد استفاده قرار گیرد.
تحلیل اقتصادی ارتقاء زیست پذیری مجتمع های مسکونی انبوه با به کارگیری رهیافت مشارکت عمومی-خصوصی (محله بهار شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
افزایش مجتمع های مسکونی انبوه، افزون بر پاسخ به نیاز فعلی مسکن، مشکلی برای نوسازی در آینده ی شهرها می باشد. فرسودگی، افت زیست پذیری یک مجموعه مسکونی آپارتمانی (همچون محله بهار در جنوب شهر اصفهان) و اختلافات مالکیتی ناشی از آن، تهدیدهایی برای ورود سرمایه گذاران به منظور نوسازی می باشد. در این مقاله با هدف به کارگیری ظرفیت های رهیافت مشارکت عمومی-خصوصی به منظور ارتقاء زیست پذیری در مجموعه مسکونی انبوه محله بهار برپایه سودآوری برای بخش خصوصی، پشتیبانی بخش عمومی از ارزش ها و منافع بخش خصوصی، ایجاد فضای رقابتی و بیشینه نمودن منافع مشترک بخش های عمومی و خصوصی، یک پژوهش کاربردی دوگانه توصیفی-تحلیلی در دستورکار قرار گرفته است. با انجام تحلیل هایی چون تحلیل ذینفعان برپایه ماتریس قدرت-منفعت، تحلیل متون مدون و تحلیل نظرات ذینفعان کلیدی، گزینه های چهارگانه ساخت وساز در زمینه سرمایه گذاری برای ارتقاء زیست پذیری در مجتمع های انبوه مسکن در محله بهار اصفهان برپایه رهیافت مشارکت عمومی-خصوصی طراحی و با تحلیل ارزش خالص فعلی[1] و تحلیل نرخ بازده داخلی[2] میزان سودآوری هر یک از گزینه های پیشنهادی محاسبه شده است. یافته های برآمده از تحلیل تمایل توسعه گران بخش مسکن، برای اختیار هر یک از گزینه های سودآور برای ارتقاء زیست پذیری نشان می دهند تشکیل تعاونی (همکاری گروهی)، ارائه مستندات توسط هیأت مدیره مجتمع های مسکونی انبوه (شفافیت)، اعطای تراکم بیشتر از تراکم پیشنهادی از سوی کمیسیون ماده 5 (ارزش افزوده)، خروج همه مالکان از پروژه و خرید کلیه واحدهای مسکونی از مالکان مهم ترین شرایط سرمایه گذار بخش خصوصی برای ورود به فرایند مشارکت با بخش عمومی در راستای ارتقاء زیست پذیری مجتمع های مسکونی در محله بهار هستند. [1]. Net present value (NPV) [2]. Internal rate of return (IRR)
ارزیابی نقش میانجی هویت در مفهوم زیست پذیری با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شهر زیست پذیر از مفاهیم نوین و مؤثر در نظام های کنونی شهری است که به واسطه نقش مهم و اساسی که در تحول اندیشه ها و آرمان های جامعه معاصر دارد، جایگاهی بایسته پیدا کرده است. نظر به اهمیت ارتقاء و بهبود شرایط زیست در بخش مرکزی شهرها از یک سو و تاکید بر مباحث کیفی به جای توجه صرف به کمیت، هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش میانجی گرانه هویت در ارتباط بین زیست پذیری بخش مرکزی شهر بجنورد با برخی شاخص های منتخب و کلیدی این مفهوم است. برای دستیابی به این هدف، مبانی نظری تحقیق با استفاده از مطالعه کتابخانه ای و اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل با استفاده از ابزار پرسشنامه از 384 نفر از ساکنان بخش مرکزی شهر جمع آوری شد. به فراخور نیاز تحقیق از نرم افزارهای SPSS و Smart PLSبرای آماده سازی و پردازش داده ها استفاده شده است. یافته های پژوهش بیان کننده معنادار بودن نقش مهم و اثرگذار متغیر هویت و حس تعلق به مکان به عنوان میانجی بر سایر شاخص های مورد مطالعه این پژوهش؛ یعنی مشارکت اجتماعی، امنیت و آموزش در میزان زیست پذیری بخش مرکزی شهر بجنورد است. بنابراین، متغیر هویت و حس تعلق به مکان نه تنها عوامل مؤثر در زیست پذیری یک مکان هستند، بلکه در میزان تاثیرگذاری سایر عوامل و متغیرها نیز نقشی قابل توجه دارند، که این مساله بر اهمیت متغیر هویت و حس تعلق به مکان در مطالعات زیست پذیری می افزاید. لذا توجه ویژه به این مفاهیم نقشی اساسی در بهبود زیست پذیری شهری خواهد داشت.
ارزیابی سطح زیست پذیری در سکونتگاه های غیررسمی (مطالعه موردی: محله فلاحت، شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تبیین موضوع: سکونتگاه های غیررسمی به دلیل رشد دیمی با مشکلات متعددی روبه رو هستند به طوری که از سرانه های پایین خدماتی رنج می برند و فضایی برای گذران اوقات فراغت ندارند. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی ادراک ذهنی افراد از وضعیت تأمین نیازهای زیستی و به طورکلی سطوح زیست پذیری در محله فلاحت می باشد. این محله به دلیل کم برخوردار بودن، شرایط زندگی نابسامانی دارد. روش: روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد که به دو صورت اسنادی و برداشت میدانی به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است. مؤلفه های زیست پذیری در این پژوهش شامل مؤلفه های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و زیست محیطی می باشد. جامعه آماری این پژوهش اهالی محله فلاحت می باشد که طبق آمار پایگاه بهداشت در سال 1397، 15000 نفر جمعیت دارد. برای نمونه گیری از فرمول کوکران استفاده شده است که حجم نمونه 374 نفر به دست آمده به صورت تصادفی در محدوده پخش گردیده است. تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت کمی و از طریق روش های آماری (آزمون t تک نمونه ای و فریدمن) انجام گرفته است. روایی پرسشنامه توسط متخصصین و پایایی پرسشنامه از طریق آزمون آلفای کرونباخ با مقدار 0/732 تائید شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشانگر این است که در بعد اجتماعی سه شاخص ملاحظات و مراقبت های پزشکی و بهداشتی، امنیت فردی و اجتماعی و مشارکت و همبستگی، در بعد اقتصادی شاخص کالاهای مصرفی و در بعد کالبدی و زیست محیطی نیز شاخص های امکانات و خدمات زیربنایی، آلودگی و بهداشت محیطی، چشم انداز، فضای سبز و بایر دارای سطح متوسطی هستند. همچنین ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و زیست محیطی دارای رتبه بندی یکسانی می باشند. نتایج: نتایج پژوهش نشانگر این است که وضعیت زیست پذیری محله فلاحت ارومیه طبق سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و زیست محیطی در سطح متوسطی قرار دارد که این موضوع نیازمند اتخاذ راهکارهای توانمندسازی می باشد.
کیفیت زندگی؛ گستره ای به مفهوم پیچیدگی
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۴ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵
165 - 183
حوزه های تخصصی:
شهرها مکان هایی هستند که امروزه اکثریت جمعیت جهان را در خود جای داده اند. رشد جمعیت، افزایش تقاضا و نیاز شهروندان در عرصه های کالبدی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و... موجب شده تا شهرهای امروزی روزبه روز بیشتر به سمت زوال حرکت کنند. ازاین رو این مکان انسان ساخت باید بتواند پاسخگوی خواسته های شهروندانش باشد تا کیفیت زندگی آنان را بهبود ببخشد و در پی آن خود نیز به توسعه ای پایدار دست پیدا کند. کیفیت زندگی امری است که تمامی ابعاد زیستی انسان ها را در برمی گیرد. در این راستا هدف پژوهش حاضر ارائه ی مفاهیمی از ابعاد و شاخص های اثرگذار بر کیفیت زندگی در جهت دستیابی به شناختی کامل تر از این مقوله ی گسترده می باشد. تحقیق پیش رو به لحاظ هدف از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی می باشد. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای مشتمل بر مقاله ها، کتب و اسناد صورت پذیرفت. نتایج حاکی از آن است که کیفیت زندگی با دو محیط عینی و ذهنی انسان ها به طور مستقیم در ارتباط بوده و بر رضایت و اهمیت این محیط ها برای شهروندان اثرگذار است. در این جهت شش شاخص؛ زیست پذیری، توسعه پایدار، سرمایه، رضایتمندی سکونتی، تاب آوری و مشارکت مردمی، ریشه های اصلی کیفیت زندگی شناخته شدند، که بر آن هم تأثیرگذار و هم تأثیرپذیر می باشند. بنابراین جهت دستیابی به کیفیتی مطلوب در شهر و بالطبع زندگی شهروندان، باید تمامی عوامل فوق در یک سایه و به طور هم زمان مدنظر قرار گیرند.
تحلیل معیارهای موثر بر وضعیت آینده دانش بومی روستاییان در زیست پذیری مناطق روستایی (مورد مطالعه: روستاهای منطقه ۱۹ تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه بهره گیری از دانش بومی در برنامه ریزی توسعه روستایی مورد توجه برنامه ریزان، مدیران و جامعه شناسان قرار گرفته است. به طوری که دانش بومی به عنوان منبع ارزشمندی برای فرآیند زیست پذیری روستایی محسوب می شود. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل معیارهای موثر بر وضعیت آینده دانش بومی روستاییان در زیست پذیری مناطق روستایی (مورد مطالعه: روستاهای منطقه ۱۹ تهران)، می باشد. تحقیق حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر ماهیت، کمی و به لحاظ هدف کاربردی-توسعه ای است. ابزار گردآوری اطلاعات (کتابخانه ای و میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) می باشد. با توجه به ماهیت این پژوهش، از روش تحلیل ساختاری با استفاده از نرم افزارMIC MAC بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 15 نفر از خبرگان و صاحب نظران و کارشناسان حوزه مطالعات دانش بومی و زیست پذیری روستایی در شهر تهران که با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در این راستا پس از برگزاری جلسات اولیه، تعداد 44 متغیر در قالب 4 بعد کلی به عنوان متغیرهای اولیه شناسایی شدند. در نهایت 9 عامل (توانمندسازی، افزایش درآمد و پس انداز، کارآفرینی و اشتغال زایی گروهی و خانوادگی در مشاغل کشاورزی و دامداری، استفاده از کودهای حیوانی در تولیدات کشاورزی به جای کودهای شیمیایی و کاهش هزینه ها، همکاری و مشارکت اجتماعی درون گروهی و بین گروهی در بین اهالی روستا (برداشت محصول و ...)، ایجاد روحیه استقلال و خودکفایی در تولیدات، مقاوم سازی مساکن روستایی، مشورت با همسایگان و افراد فامیل و بستگان، همکاری و مشارکت با بنیاد مسکن در تهیه و اجرای طرح های هادی و کاهش هدر رفت محصولات زارعی و کشاورزی) به عنوان معیارهای کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده دانش بومی روستاییان در زیست پذیری مناطق روستایی منطقه 19 تهران انتخاب شدند.
ارائه مدل کاربردی طراحی فضاهای شهری زیست پذیر شاد با رویکرد ارتقای کیفیت زندگی در محله تجریش
منبع:
پژوهش های معماری نوین دوره اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲
63 - 83
حوزه های تخصصی:
امروزه در اکثر کشورهای توسعه یافته زیست پذیری به عنوان یک اصل در چهارچوب پایداری موردبحث قرار می گیرد. همچنین استدلال می شود که ارزیابی زیست پذیری، می تواند با ارائه یک روش قابل توصیف، برای ارزیابی محیط های شهری و کیفیت آن ها، با رویکردهای گوناگون به اجرای برخی از برنامه های جدید شهری کمک کرد. ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﮑﯽ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺤﻮری ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻬﺮی ﺑﻮده که از اﻫﻤﯿﺖ ﻧﻈﺮی و عملی ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار است در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ باهدف ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ تحقق پذیری ﺷﻬﺮ ﺷﺎد و ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﮕﻮی دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ آن که دارای ماهیت توسعه ای-کاربردی است، تلاش بر این بود با تجزیه وتحلیل فضای مکانی یعنی محدوده تجریش و قرار دادن خط مشی برای ایجاد محیط های شاد به تدوین یک چهارچوب نظری جهت تبیین مفهوم شادی در محیط پرداخته و با معرفی و بازشناسی مؤلفه های سازنده آن مدلی ارائه گردد تا به واسطه از آن راهکارهایی با عنوان سیاست های طراحی استخراج شود. لذا پس از مرور شاخص های کیفیت و از طریق معیارهای برگزیده مرتبط با شادی، به بررسی شاخصه ها در چهار بعد تأثیرگذار پرداخته شده است که با تکیه بر فن تهران (فنون چشم انداز سازی) به صورت قرار دادن چکیده ای از مطالعات، در چهارچوب مفهومی پیشنهادی فن مذکور، ساماندهی شده و پس از سنجش وضعیت استخراج شده نتایج حاکی از آن بود که علاوه بر سه مرحله اصلی شناخت وضعیت موجود، شناخت آینده پیش رو، اتصال میان گذشته و آینده که در فرهنگ شهرسازی با عنوان زیست پذیری یاد می شود، فاز پنجم تحلیل با سه مؤلفه اصلی، هویت، ساختار و معنا به میان آمده که پاسخگو به سیاست های چهار بعد اصلی خواهد بود.
ارزیابی زیست پذیری شهرهای کوچک از دیدگاه شهروندان مطالعه موردی شهر کاشمر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱
243 - 267
حوزه های تخصصی:
با وقوع رشد سریع شهرنشینی و افزایش مشکلات ناشی از آن، ضرورت تلاشی همه جانبه برای نجات شهر و سالم سازی آن بیش ازپیش احساس می شود. در پاسخ به بحران های موجود در شهرها، نظریه ها و رویکردهای مختلفی برای خروج از این مشکلات مطرح شده که یکی از این نظریه ها رویکرد شهر زیست پذیر است. هدف از پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی زیست پذیری شهر کاشمر از دیدگاه شهروندان است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق را شهروندان شهر کاشمر تشکیل می دهند و بر مبنای روش کوکران، 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روایی پرسشنامه تحقیق، بر مبنای نظر اساتید و کارشناسان حوزه مدیریت شهری بررسی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در حد مطلوب (831/0) تشخیص داده شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که رابطه معناداری بین ویژگی های فردی (سن و جنس) و شاخص های زیست پذیری در این شهر وجود ندارد ولی ارتباط بین شاخص های زیست پذیری با سه متغیر دیگر (تحصیلات، شغل و وضعیت سکونت) در حد معنی دار است. مقایسه میانگین رتبه ها با استفاده از آزمون فریدمن نشان می دهد که بالاترین میانگین رتبه، به بعد اقتصادی اختصاص دارد و بدین معناست که شهر کاشمر در بعد اقتصادی از زیست پذیری بالاتری نسبت به سایر ابعاد اجتماعی و زیست محیطی برخوردار است. جهت رتبه بندی متغیرها در هریک از ابعاد، متغیر فرصت های شغلی موجود در بعد اقتصادی، متغیرهای حس هویت و تعلق مکانی در بعد اجتماعی و متغیر رضایتمندی از فضاهای عمومی در بعد زیست محیطی، بالاترین میانگین رتبه را به خود اختصاص داده اند.
ارزیابی تطبیقی قابلیت زیست پذیری پایدار محلات شهری (مورد پژوهی: محلات کارکنان شرکت نفت و سادات شهر دوگنبدان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه کلام سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲
161 - 185
حوزه های تخصصی:
امروزه، زیست پذیری شهری و ارتقاء آن، به هدف اصلی بسیاری از سیاست ها، برنامه ها و اقدامات مدیران شهری تبدیل شده و به عنوان شاخصی برای ارزیابی و نظارت بر عملکرد تصمیم گیران و مدیران مورد استفاده قرار می گیرد. رویکرد زیست پذیری را می توان برآمده از افزایش آگاهی نسبت به الگوهای ناپایدار زندگی شهری دانست که در درازمدت موجب کاهش توان منابع محیطی شده و شرایط زندگی شهری را سخت می کند. این پژوهش با هدف آسیب شناسی مهم ترین دلایل افت کیفیت زیست شهری در محلات شهر دوگنبدان با تأکید بر محلات کارکنان شرکت نفت و سادات با روش توصیفی تحلیلی به شکل استنادی و پیمایشی و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS انجام گرفت. به منظور برآورد حجم نمونه پرسشنامه از فرمول کوکران و برای روایی از فرمول آلفای کرونباخ و برای تکمیل آن از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد جامعه آماری شامل سرپرست خانوار، مالکان، سرمایه گذاران، مسئولین و مدیران شهری دوگنبدان بوده و به تعداد 200 نفر مورد پرسش قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد در تمامی مؤلفه های زیست پذیری وضعیت حاکم بر محلات شهر دوگنبدان نامطلوب است؛ به ویژه زمانی که، همین مؤلفه ها در سطح یک محله ی نسبتاً برخوردار و یک محله ی دارای بافت فرسوده و قدیمی بررسی شد؛ ملاحظه گردید که، این شکاف و ناپایداری در بین محلات در حال تشدید شدن می باشد. از سوی دیگر، یافته های تحقیق، تأییدکننده ی این مطلب است که امروزه، محلات شهر دوگنبدان در مسیر پایداری قرار ندارند.
ارزیابی اثرات حکمروایی خوب روستایی بر زیست پذیری روستاهای گردشگرپذیر مطالعه موردی روستای تمندان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه کلام سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱
239 - 258
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثرات حکمروایی خوب روستایی بر زیست پذیری روستاهای گردشگرپذیر تمندان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را تمام مردم روستای تمندان که بر طبق سرشماری سال 1395، 272 نفر است تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 160 پرسشنامه به صورت تصادفی ساده تکمیل شده است. جهت روایی پرسشنامه از نظرات اساتید و کارشناسان مربوطه استفاده شده است. همچنین جهت بدست آوردن پایایی پرسنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. مقدار آلفای کرونباخ بدست آمده برای شاخص های حکمروایی برابر 84/0 و برای شاخص های زیست-پذیری 81/0 بدست آمده است.برای تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تحلیل رگرسیون چندمتغیره، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است.نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت حکمروایی خوب روستایی با میانگین 884/2 در روستای تمندان پایین تر از حد مطلوب و وضعیت زیست پذیری با میانگین 100/3 بالا تر از حد مطلوب ارزیابی شده است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین شاخص های حکمروایی و زیست پذیری ارتباط قوی و معناداری برقرار است شاخص برابری با ضریب همبستگی 676/0 بیشترین رابطه و همبستگی را با زیست پذیری و شاخص آگاهی اجتماعی با ضریب همبستگی 556/0 کمترین رابطه و همبستگی با زیست پذیری را دارد.همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حکمروایی بیشترین تاثیر را با ضریب بتای 365/0 برمتغیر اجتماعی دارد و کمترین تاثیر را با ضریب بتای 132/0 بر متغیر زیست محیطی دارد.
تبیین نقش تحولات کالبدی بر زیست پذیری سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان لاهیجان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سکونتگاههای روستایی به عنوان یکی از فضاهای جغرافیایی موجود، در دهه های اخیر شاهد تحولات بسیاری بوده است. منشا این تحولات را می توان در ابعاد مختلف جست که در میان این ابعاد بعد کالبدی به دلیل ملموس بودن بیشتر از سایر ابعاد توسط ساکنان درک می شود. در حال حاضر تحول و تغییر در سکونتگاههای انسانی، یکی از موضوعات مورد بحث در علم جغرافیاست. این بحث دارای ابعاد متنوع و پیچیده ایست که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر کیفیت زندگی ساکنان، سطح رفاه و ماندگاری در محیط روستا اثر گذار بوده که همان نتایج مطلوب زیست پذیری است. به همین علت تحقیق حاضر درصدد بررسی نقش تحولات کالبدی بر زیست پذیری سکونتگاههای روستایی می باشد. هدف تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی و محدوده مورد مطالعه سکونتگاههای روستایی در شهرستان لاهیجان(23 روستا)می باشد. اطلاعات مورد نیاز به شیوه اسنادی(سرشماری عمومی نفوس و مسکن، طرح هادی و بازنگری آن) و میدانی(دهیاران و سرپرستان خانوار) جمع آوری شده که پس از طی مراحل شاخص سازی تلفیق و تدقیق شده است. جهت سنجش تحولات کالبدی از 5 مولفه مسکن، تحولات حمل و نقل، تحولات خدمات عمومی، تحولات گردشگری، تحولات تغییر کاربری اراضی و 71 متغیر و جهت سنجش زیست پذیری از 141 متغیر و تکنیک تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج نشان می دهد به ترتیب تحولات خدمات عمومی ، تحولات تغییر کاربری اراضی، تحولات گردشگری، تحولات حمل و نقل و تحولات مسکن موثرترین تا کم اثرترین عامل ها بر زیست پذیری در محدوده مورد مطالعه بوده اند.