مطالب مرتبط با کلیدواژه

مدیریت پسماند


۲۱.

نقش راهبردی رسانه ها در تبیین نقش متغیرهای جغرافیای طبیعی - انسانی در مدیریت پسماند شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲-۳ (پیاپی ۳۹) 1025 - 1041

کلیدواژه‌ها: رسانه مدیریت پسماند مدل راهبرد تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۴۱
مدیریت پسماند، مدیریت اعمال شده بر پسماندهای تولیدی با فعالیت های انسان است و هدف آن متوقف ساختن یا کاهش اثرهای سوء آن ها بر سلامت انسان هاست، هدف اصلی که محقق در این پژوهش دنبال می کند این است که الگوی مناسب مدیریت پسماند در شهر تهران با تاکید بر نقش راهبردی رسانه چگونه باید باشد؟ و این الگو دارای چه مولفه ها و شاخص ها یی می باشد؟ پژوهش از نظر هدف، توسعه ای و کاربردی است ، به لحاظ ماهیت و روش آمیخته است ، که در دو مرحله کیفی و کمی انجام گرفت، نمونه آماری در بخش کیفی شامل خبرگان دانشگاهی و متخصصان پسماند به تعداد 21 نفر و در بخش کمی،شهروندان تهران با حجم نمونه 387 نفر تعیین گردید. برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روائی سوالات به تایید خبرگان رسید و برای تعیین پایایی از روش پایایی ترکیبی استفاده شد، برای تعیین کفایت نمونه ها از آزمون تناسب کایزر – مایر و بارتلت و جهت مطابقت سوالات با یکدیگر از آزمون چرخش واریماکس استفاده شد.همچنین برای تشخیص عامل های سازه مدل ازروش تحلیل عاملی اکتشافی و برای برازش الگو از مدل یابی معادلات ساختاری با نرم افزار SMART PLS انجام شد ، بر اساس مدل مفهومی پژوهش ، رسانه ها می توانند از طریق راهبرد آگاهی بخشی، فرهنگ سازی، آموزشی و اطلاع رسانی در اجرای فرآیند مدیریت پسماند موثر واقع شوند.
۲۲.

بررسی سیاست گزاری مدیریت پسماند در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش کن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 806 - 827

کلیدواژه‌ها: سیاست گزاری مدیریت پسماند مناطق روستایی بخش کن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۱۶۰
سیاست گزاری مدیریت پسماند، سیستمی است که جریان جمع آوری و روش های پردازش، بازیافت و دفع پسماند را در تعامل با یکدیگر سیاست گزاری و مدیریت می کند، به نحوی که اهداف محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی مطلوب در یک منطقه مشخص به دست آید. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مؤلفه های مؤثر بر سیاست گزاری مدیریت پسماند مناطق روستایی بخش کن در استان تهران می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی توسعه ای از نوع استراتژیک می باشد و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل 1590 نفر از سرپرستان خانواده های ساکن روستاهای بخش کن می باشد و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 202 نفر تعیین گردید. روش انجام این پژوهش بصورت پیمایشی و با مصاحبه نیمه ساختارمند با پاسخ دهندگان و تکمیل پرسشنامه ها از آنها است. برای تعیین روایی و جهت معتبر سازی محتوای پرسشنامه های تحقیق از تکنیک دلفی (نظرسنجی خبرگان) استفاده گردید. همچنین پایایی یا قابلیت اعتماد پرسشنامه از طریق آزمون مقایسه دو نسبت سنجیده شد. در این پژوهش جهت بررسی مدیریت پسماند در مناطق روستایی مورد مطالعه از سه مؤلفه رهبری توأم با نوآوری، بکارگیری صحیح منابع و برنامه-ریزی و ساماندهی استفاده شده و تأثیر آنها بر سیاستگزاری در این حوزه مطالعاتی بررسی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق با استفاده از آزمون کای اسکوئر نشان داد که سه مؤلفه رهبری توأم با نوآوری، بکارگیری صحیح منابع و برنامه-ریزی و ساماندهی با سیاستگزاری مدیریت پسماند رابطه معنی داری دارند.
۲۳.

تحلیل ابعاد مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 521 - 535

کلیدواژه‌ها: مشارکت شهروندان ابعاد مشارکت مدیریت پسماند مناطق شهری شهر زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۶۰
امروزه با افزایش جمعیت و در پی آن بالا رفتن مصرف، تولید پسماند در ابعاد گوناگون خانگی، شهری، صنعتی و بیمارستانی به سرعت گسترش یافته است و کاهش تولید پسماند امری ضروری است. یکی از بخش های اصلی مدیریت شهری، مدیریت پسماند شهری است، که در کلیه مراحل آن، یکی از کلیدهای موفقیت، آگاهی و مشارکت شهروندان می باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل ابعاد مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق شهری زاهدان، می باشد. تحقیق حاضر بر اساس هدف، یک تحقیق توسعه ای، بر حسب ماهیت، تلفیقی از روش های کیفی و کمی و بر حسب روش از نوع پیمایشی و نحوه اجراء توصیفی-تحلیلی می باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، توصیفی و استنباطی از محیط نرم افزار (SPSS) و مدل آراس خاکستری (ARAS-G) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر جمعیت شهروندان مناطق پنجگانه شهر زاهدان (672589 نفر) نفر می باشد، که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر تعیین شد. نتایج بررسی ارتباط بین متغیر های توصیفی (شغل، جنس، سن و تحصیلات) و پذیرش اجتماعی مدیریت پسماند نشان داد، زنان به مراتب بیشتر از مردان مدیریت پسماند را در شهر زاهدان پذیرش کردند. همچنین هر چه میزان تحصیلات بیشتر می شود میزان پذیرش مدیریت پسماند نیز افزایش می یابد. بیشترین میزان همبستگی در سن 26-35 سال و کمترین میزان همبستگی اسپیرمن در سن 46 و بالاتر می باشد. نتایج مدل (آراس خاکستری)، نشان داد، در میان مناطق پنجگانه شهر زاهدان، منطقه پنج با مقدار k (9324/0)، بالاترین رتبه را در مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند به خود اختصاص داده است.
۲۴.

مدل سازی برنامه ریزی عدد صحیح در جمع آوری پسماندهای شهری «مطالعه موردی منطقه 2 شهرداری تهران ناحیه یک»(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال ششم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) 79 - 95

کلیدواژه‌ها: مدیریت پسماند مدیریت شهری برنامه ریزی شهری مسیریابی جمع آوری پسماند مدلسازی ریاضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۸۱
در این مقاله الگوریتمی طراحی می گردد تا با ارائه مسیرهای مناسب درون هر ناحیه شهرداری، هزینه های جمع آوری پسماند را به حداقل ممکن کاهش دهد. از آنجا که میزان مصرف سوخت رابطه مستقیمی با مسافت طی شده توسط ماشین های جمع آوری پسماند دارد، با حداقل کردن مسافت طی شده می توان هزینه های سوخت مصرفی را نیز کاهش داد. هم چنین با توجه به اینکه جمع آوری پسماند در صد عمده ای (حدود 50 الی 70 درصد) از مخارج کل یک سیستم مدیریت پسماند شهری را تشکیل می دهد ( علوی مقدم. م 1377، 59 )، در صد اندکی بهبود در عملکرد سیستم، موجب کاهش کل هزینه های مدیریت پسماند به میزان قابل ملاحظه ای می شود. مدل ریاضی این مساله از نوع برنامه ریزی عدد صحیح با سه نوع متغیر تصمیم گیری و چهار نوع محدودیت است که برای حل آن در زمان نسبتا” کوتاه یک روشی ابتکاری شامل سه الگوریتم پیشنهاد می گردد. در روش پیشنهادی، ابتدا کل محدوده مورد بررسی با استفاده از الگوریتم اول ( بخش بندی[1]) به بخش های کوچکتر تقسیم می گردد که هرناحیه از تعدادی مخزن تشکیل می شود و بین چهار خیابان محصور است.  هر نقطه واقع در مرز هر ناحیه می تواند یک نقطه شروع یا پایان بالقوه برای عملیات جمع آوری باشد. سپس با استفاده از الگوریتم دوم ( تولید مسیر) برای هر بخش کوتاه ترین مسیر بین هر زوج نقطه شروع و پایان تعیین می شود. در گام بعد الگوریتم ترکیب، بخش های همجوار مناسب را با توجه به ظرفیت و تعداد ماشین های جمع آوری موجود در هر ناحیه مشخص می کند بطوریکه کل مسافت طی شده در مجموع این بخش ها به حداقل برسد. در این روش ابتکاری موانع توپولوژیکی مانند بن بستها و بلوارها و همچنین مقررات ترافیکی مانند یک طرفه بودن به عنوان محدودیت لحاظ شده اند تا نتایج حاصل از این روش هر چه بیشتر به واقعیت نزدیک باشند. هم چنین به منظور حصول اطمینان از عملکرد الگوریتم در ابعاد واقعی، مورد کاوی این تحقیق برای سه ناحیه از شهرداری تهران انجام می شود و عملکرد الگوریتم از مقایسه میزان مسافت طی شده در حالت واقعی با میزان مسافت طی شده توسط الگوریتم پیشنهادی مورد بررسی قرار  می گیرد، که در نهایت برتری روش پیشنهادی در این مقاله رانسبت به روش بکار رفته در دنیای واقعی نشان می دهد
۲۵.

تأثیر عوامل اجتماعی اقتصادی در مشارکت شهروندان با تأکید برمدیریت پسماند خانگی. نمونه موردی شهر گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 149 - 158

کلیدواژه‌ها: مدیریت پسماند مشارکت پایگاه اجتماعی و اقتصادی گرگان AMOS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۱۹
امروزه یکی از مشکلات مهم زیست محیطی، تولید انبوه پسماندهای جامد شهری می باشد که با توجه به رشد روزافزون جمعیت، افزایش و تنوع محصولات و کالاهای مصرفی، روند صعودی مصرف گرایی در بین شهروندان شاهد تولید میلیون ها تن زباله در کشورمان هستیم، بنابراین سرانه پسماند خانگی در کشور ما و مطابق با آن در شهر گرگان نیز رو به افزایش می باشد، با توجه به ماهیت موضوع و شاخص های موردبررسی، روش پژوهش توصیفی – تحلیلی و ازنظر هدف و ماهیت کاربردی – توسعه ای می باشد. جامعه آماری این پژوهش سه ناحیه از مناطق سه گانه شهر گرگان می باشد که نواحی مورد مطالعه مشتمل بر جمعیتی حدود 165752 نفرو تعداد 48751 خانوار می باشند. روش نمونه گیری خوشه ای و حجم نمونه 382نفر از خانوارهای ساکن در مناطق شهر گرگان می باشند. در این پژوهش سعی شده است به بررسی عوامل مختلف در میزان مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند پرداخته شود، نتایج این تحقیق نشان می دهد که مشارکت شهروندان نواحی مختلف شهر گرگان در مدیریت پسماند خانگی تفاوت معناداری دارد و منطقه دو با دو منطقه سه و یک از نظر مشارکت مردمی در مدیریت پسماند متفاوت می باشند، همچنین بین متغیرهای پایگاه اجتماعی و اقتصادی و مدیریت پسماند خانگی رابطه وجود دارد، علاوه بر این جنسیت، سن و سطح سواد در میزان مشارکت نقش داشته است.
۲۶.

ارائه الگویی هوشمند برای مدیریت پسماند شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 19 - 30

کلیدواژه‌ها: مدیریت پسماند تولید پسماند الگوریتم کوانتومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵ تعداد دانلود : ۱۷۲
یکی از مهم ترین راهکارهای مدیریت مناسب پسماند که در حال حاضر به عنوان اولویت اول در مدیریت پسماند شهری در بسیاری از کشورها در کانون توجه قرار گرفته است، مدیریت هزینه ها و تفکیک و جدا سازی پسماند در جهت ایجاد درآمد است. تحقیق پیش رو با استفاده از آمار مربوط به جمعیت ساکن، تولید و تفکیک پسماند و به کمک الگوریتم کوانتومی، به ارائه الگویی برای مدیریت پسماند نواحی مختلف منطقه 4 تهران طی ماه های مختلف سال های 96 پرداخته است. ناحیه 7 با بیش از 182 هزار نفر و ناحیه 8 با بیش از 52 هزار نفر، به ترتیب پر جمعیت و کم جمعیت ترین ناحیه منطقه 4 به حساب می آیند. ناحیه 7 در سال 96 با تولید پسماند بیش از 4 تن بیشترین میزان تولید پسماند را در بین نواحی نه گانه منطقه 4 داشته است، به گونه ای که به تنهایی بیش از 3 برابر ناحیه 9 پسماند تولید کرده است. به طور میانگین می توان گفت در سال های 96 تقریبا 15/23% از کل پسماند منطقه 4 شهر تهران به صورت تفکیک جمع آوری شده است. در همین سال ناحیه 7 با 73/23% بهترین ناحیه و ناحیه 6 با 34/15 درصد کم کارترین ناحیه در این زمینه بوده است.
۲۷.

تحلیل فایده-هزینه مدیریت پسماندهای جامد شهری: مطالعه موردی شهر رباط کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و برنامه ریزی شهری دوره ۲ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 28 - 36

کلیدواژه‌ها: مدیریت پسماند ارزیابی مالی ارزیابی اقتصادی پسماند جامد شهری ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۹۱
امروزه توسعه اقتصادی، رشد جمعیت و شهرنشینی باعث شده است تا محیط زیست به شدت در معرض آسیب و تخریب قرار گیرد. در این ارتباط پسماندهای جامد شهری نقش قابل توجهی در تخریب دارد. عدم صرفه های اقتصادی ناشی از فرایند مدیریت پسماند مهمترین موضوعی است که باعث غفلت از هزینه کردن برای مدیریت آثار خارجی محیط زیستی می شود و لذا بررسی پایداری مالی این فرایند ضروری است. در این مقاله به ارزیابی مالی و اقتصادی سه مرحله از فرایند مدیریت پسماند شامل ذخیره سازی، جمع آوری و حمل و نقل برای شهر رباط کریم با استفاده از رویکرد تحلیل هزینه-فایده پرداخته می شود. نتایج نشان داد که در وضعیت فعلی با توجه به اینکه هزینه های انجام این طرح (هزینه های ثابت و متغیر) نسبت به درآمد حاصل از فروش پسماند، بسیار بیشتر است، این فرایند از دیدگاه سرمایه گذاران بخش خصوصی دارای توجیه پذیری مالی نمی باشد. بمنظور بررسی امکان توجیه پذیری مالی، سه سناریو شامل کاهش 15 درصدی هزینه های ثابت، افزایش 30 درصدی درآمد حاصل از فروش هرتن پسماند و لحاظ منافع غیرمستقیم کاهش هزینه های بهداشتی ناشی از عملکرد صحیح مدیریت پسماند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با لحاظ این تغییرات، نرخ بازده داخلی 40 درصد و نسبت فایده به هزینه حدود 20/1 و دوره بازگشت سرمایه 25/4 سال خواهد بود و فرایند مدیریت پسماند می تواند دارای توجیه پذیری مالی باشد. نتایج این مطالعه می تواند اطلاعات لازم برای تعیین مشوق های دولتی برای اقتصادی نمودن فرایند مدیریت پسماند توسط بخش خصوصی را فراهم نماید.
۲۸.

شکل گیری اصل پیشگیری از تولید پسماند در تولید کالا در حقوق اتحادیه اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حقوقی بین المللی سال ۳۹ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۶ 137-164

کلیدواژه‌ها: اتحادیه اروپا اصل پیشگیری کاهش پسماند حقوق محیط زیست مدیریت پسماند منابع طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۵۷
اتحادیه اروپا در واکنش به مشکل انباشت پسماندها و کاهش شدید مواد خام برای تولید کالاها، مقررات مختلفی برای تشویق دولت های عضو به اتخاذ راهکارهای الزامی و تشویقی برای تبدیل پیشگیری از تولید پسماند به رکن نخست مدیریت پسماند تصویب کرده است. این مقاله به بررسی این مسئله می پردازد که پیشگیری از تولید پسماند در مرحله تولید کالا چه جایگاهی در مقررات اتحادیه اروپا داشته و رویکرد تقنینی اتحادیه نسبت به این مسئله چگونه بوده است. نتیجه آنکه این اتحادیه، پیشگیری از تولید پسماند را نه صرفاً به عنوان بخشی از تدابیر حفظ محیط زیست، بلکه بخشی از سیاست این اتحادیه برای حفظ منابع اولیه، رشد اقتصاد چرخه ای و بهره وری در تولید تلقی می کند. اقدامات این اتحادیه نشان از تحولی اساسی در حقوق تولید کالا، مدیریت پسماند و حفاظت از منابع طبیعی و تبدیل تدریجی پیشگیری از تولید پسماند به یکی از اصول حقوق محیط زیست دارد.
۲۹.

تحلیل نقش مشارکت در مدیریت پسماند مناطق پیراشهری زاهدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷) 107 - 126

کلیدواژه‌ها: مشارکت مناطق پیراشهری مدیریت پسماند زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۸
رشد شتابان جمعیت شهری و آلودگی های زیست محیطی، ازجمله مسائل حائز اهمیتی است که امروزه نظر بسیاری از مدیران و برنامه ریزان شهری را به خود معطوف کرده است. در این میان چگونگی جمع آوری و حمل زباله و بازیافت آن در مناطق پیراشهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است، لذا مشارکت مردمی در این زمینه می تواند آثار مثبت اقتصادی و زیست محیطی فراوانی به همراه داشته باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل نقش مشارکت در مدیریت پسماند مناطق پیراشهری شهر زاهدان می باشد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، پیمایشی است. داده های موردنیاز تحقیق به روش اسنادی - میدانی (پرسشنامه و مشاهده) گردآوری شده است. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل PUA استفاده شده است. نتایج رتبه بندی شاخص های، ابعاد مشارکت نشان داد: در بعد مشارکت در تصمیم گیری (مشارکت در ارائه برنامه های تفکیک زباله از مبدأ)، در بعد مشارکت ید ی (مشارکت در اطلاع رسانی معضلات زیست محیطی و حفظ محیط زیست) و در بعد مشارکت مالی (تحویل زباله های تفکیکی به صورت رایگان) در اولویت قرار دارند. نتایج مقادیر ضریب همبستگی پیرسون بین ابعاد مشارکت (تصمیم گیری، ید ی و مالی) و مدیریت پسماند مناطق پیراشهری، نشان داد که بین تمامی متغیر های مستقل (ابعاد مشارکت) با مدیریت پسماند مناطق پیراشهری زاهدان رابطه مثبت و معنی داری در سطح اطمینان ۹۹ درصد وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مشارکت در مدیریت پسماند در مناطق پیراشهری زاهدان مؤثر می باشد. درنهایت به منظور شناسایی عوامل مؤثر در مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق پیراشهری زاهدان از مدل PUA، استفاده گردید.
۳۰.

شناسایی و اولویت بندی چالش ها و راهکارهای عملی رفتار محیط زیستی گلخانه داران خیار دهستان طارند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۲۵) 119 - 137

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی نهاده های شیمیایی مدیریت پسماند گلخانه داران خیار مدیریت انرژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۲۰
مطالعه حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی چالش ها و راهکارهای رفتار محیط زیستی 120 گلخانه دار خیار دهستان طارند با بهره گیری از تکنیک دلفی در طی دو مرحله به اجرا درآمده است. یافته ها نشان داده است که استفاده بی رویه از نهاده های شیمیایی به عنوان مهم ترین چالش رفتار محیط زیستی گلخانه داران شناخته شده است و مواردی چون استفاده از پوشش های پلاستیکی یک بارمصرف؛ دفع غیربهداشتی و بازیافت نامناسب پسماند؛ و استفاده از گازوئیل برای گرمایش گلخانه به ترتیب در جایگاه های بعدی از این نظر قرار گرفتند. به علاوه نتایج نشان داده است که برای مقابله با این چالش ها، در ابتدا بایستی در جهت تبیین خطرات کاربرد نهاده های شیمیایی؛ معرفی نهاده های جایگزین سازگار با محیط زیست؛ آموزش و ترغیب به تفکیک، بازیافت و دفع بهداشتی پسماند؛ و آموزش و تشویق به استفاده از انرژی خورشیدی و دیگر انرژی های پاک گام برداشت. در گام بعدی، یعنی بعد از ارتقای سطح آگاهی محیط زیستی گلخانه داران، برای اجرایی شدن آموزش های ارائه شده بایستی مواردی چون حمایت های مالی و اعتباری؛ تسهیل دسترسی به نهاده ها، تجهیزات و فناوری های سازگار با محیط زیست؛ و وضع قوانین محیط زیستی در کانون توجه سیاستمداران و متولیان امر قرار گیرد.
۳۱.

کاهش آسیب به محیط زیست در عملیات حفاری چاه های نفت

نویسنده:
منبع: پژوهش های مکانی - فضایی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 51 - 56

کلیدواژه‌ها: مدیریت پسماند محیط زیست نفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۸۵
در این مقاله ابتدا به اصول مدیریت پسماند در صنایع نفت (حفاری) پرداخته شده که به دو اصل کلی مطالعه و بررسی شرایط موجود و انجام عملیات مختلف بر پایه مطالعات صورت گرفته تقسیم می شود. در مرحله اول سه فاکتور مهم در عملیات حفاری که شامل سرچشمه، حجم و نوع پسماند می باشد، بررسی شده و با توجه به نتایج به دست آمده، نوع و چگونگی عملیات مدیریت پسماند انتخاب می گردد که خود به هفت مرحله تقسیم می شود: کاهش، جایگزین کردن، استفاده مجدد، بازسازی، بازیافت، تصفیه و دفن. در پایان با بررسی میزان پسماند تولیدی در حفاری یکی از چاه های جنوب کشور و با توجه به هزینه بالای سیالات حفاری این نتیجه حاصل گردید که با پیاده سازی مدیریت پسماند در قسمت سیالات حفاری نه تنها می توان بسیاری از هزینه ها را کاهش داد بلکه این کار می تواند در جلوگیری از آسیب های جبران ناپذیر به محیط زیست بسیار مفید باشد.
۳۲.

بررسی کیفیت مدیریت و سطح خطرزایی پسماندهای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان زابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۳۴ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۵۲ ۱۳۰-۱۱۵

کلیدواژه‌ها: مدیریت پسماند سطح خطرزایی روستا شهرستان زابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۱۵
یکی از معضلاتی که همراه با رشد سریع جمعیت و توسعه روستاها در کشورهای جهان سوم و بخصوص ایران شکل گرفته است، گسترش پسماندهای تولیدی در بخش های خانگی، کشاورزی، دامداری و مراکز آموزشی، بهداشتی و درمانی است. واگذاری مدیریت روستاها به دهیاران و به نوعی خود مردم، چالش ها و فرصت هایی را ایجاد کرده است. لذا محققان با روش توصیفی – تحلیلی و با بررسی کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و مصاحبه با اعضای شوراهای اسلامی، خبرگان محلی و دهیاران، به بررسی وضعیت مدیریت پسماندهای روستایی شهرستان زابل پرداخته اند. یافته-های تحقیق نشان می دهد که مدیریت پسماند در روستاهای اله آباد و کیخا متوسط و در بقیه روستاها ضعیف یا بسیار ضعیف می باشد. بنابراین با وضعیت کنونی مدیریت پسماندها، انتظار می رود که پسماندهای روستایی بر اساس نوع و مقدارشان در روستاهای مورد مطالعه دارای سطوح مختلفی از خطرزایی باشند. یافته های پژوهش نیز مؤید آن است که این سطح خطرزایی در 9/15 درصد از روستاهای مورد مطالعه زیاد می باشد. لذا پیشنهاد می گردد که مخاطرات دفع غیر بهداشتی پسماند ها به روستاییان آموزش داده شود و توجه به حفظ سلامت و زیبایی های محیط روستا فرهنگ-سازی شود. از طرف دیگر، با توجه به وزش بادهای 120 روزه سیستان در سطح منطقه، برای پیشگیری از آلوده شدن محیط روستا، مکان دفع زباله ها بایستی در جهت جنوب تا جنوب شرقی روستاها در نظر گرفته شود و با توجه به پراکندگی، تعدد و فواصل کم روستاهای شهرستان زابل از یکدیگر، مدیریت متمرکز پسماند به خصوص پسماندهای تولیدی مراکز بهداشتی و درمانی در سطح دهستان های این شهرستان کاملاً ضروری می باشد.
۳۳.

طراحی الگوی برنامه درسی یادگیری خدمات رسانی با تأکید بر اقتصاد سبز (مطالعه موردی: دانش آموزان دوره اول متوسطه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال یازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 119 - 136

کلیدواژه‌ها: یادگیری خدمات رسان اقتصاد سبز سواد اجتماعی مدیریت پسماند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۰
هدف پژوهش حاضر، تبیین طراحی الگوی برنامه درسی یادگیری خدمات رسانی با تأکید بر اقتصاد سبز برای دانش آموزان دوره اول متوسطه است. این پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی می باشد که با روش تحقیق کیفی-کمی انجام شده است. بر این اساس با مصاحبه خبرگان الگویی، برای یادگیری خدمات رسان با تأکید بر اقتصاد سبز استخراج شد؛ سپس از نظر معلمان علوم دوره اول متوسطه اعتبارسنجی شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده است. جامعه آماری پژوهش کلیه معلمان علوم دوره اول متوسطه شهر ساری که تعداد آنها 630 و با استفاده از جدول مورگان 238 معلم به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها در بخش کیفی از نرم افزار اطلس تی آی و در بخش کمی از نرم افزارهای اس پی اس اس و لیزرل استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد عنصر یادگیری خدمات رسان دارای مؤلفه های بازسازی اجتماعی، آموزش سواد اجتماعی و کنش اجتماعی و عنصر اقتصاد سبز دارای مؤلفه های حمل ونقل پایدار، انرژی تجدیدپذیر، سلامت محیطی، ساختمان های سبز، مدیریت آب، مدیریت پسماند است.
۳۴.

کاهش تولید پسماند در حقوق محیط زیست ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوقی دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 263 - 296

کلیدواژه‌ها: کاهش پسماند مدیریت پسماند حقوق محیط زیست اصل پیشگیری تولید پایدار منابع طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۷۰
یکی از راهبردهای اصلی در مدیریت پسماند، کاهش تولید این مواد زیانبار در جریان تولید و مصرف کالاها است که برای این منظور اتخاذ سازکارهای مختلف از جمله تدابیر حقوقی برای به حداقل رساندن تولید این مواد در سه مرحله تولید، عرضه و مصرف کالا لازم می نماید. این مقاله به روش توصیفی، تحلیلی و آسیب شناسی حقوقی و با هدف شاخت خلاءهای قانونی در کاهش تولید پسماند به بررسی این مسأله می پردازد که آیا در حقوق محیط زیست و حقوق کالا در ایران با توجه به جدی بودن معضل تولید و انباشت پسماندها، سازکارهای مقتضی برای پیشگیری از تولید پسماند و در نتیجه حفاظت محیط زیست و صیانت از منابع طبیعی اتخاذ شده است یا نه و اینکه چالشهای موجود کدام است؟ این مقاله با ارائه یک مبنای نظری و ارائه الگویی برای مقررات گذاری برای کاهش تولید پسماند در سه مرحله، سرانجام نتیجه می گیرد که سازکارهای مقتضی برای به حداقل رساندن تولید پسماند در قانون مدیریت پسماندها و قوانین مرتبط دیگر ارائه نشده و لازم است تا با اصلاح این قوانین تدابیر مناسب برای الزام، تسهیل و تشویق کاهش تولید پسماند اتخاذ شود.
۳۵.

مدیریت پسماند ویژه، راهکاری جهت حفظ طبیعت و محیط زیست شهری

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۶ تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۵ 88 - 101
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
یکی از مشکلات بسیار حاد محیط زیستی کشور، مدیریت نامناسب بر پسماندهای ویژه صنعتی در مناطق شهری است. عدم مدیریت بر پسماندهای ویژه خطرات زیادی را با توجه به ویژگی های احتراق، واکنش پذیری، خورندگی و سمیت بر سلامتی انسان و طبیعت وارد می نماید. برای کاهش هزینه های محیط زیستی ناشی از نبود مدیریت بر این نوع پسماند، نیاز به داشتن قوانین جامع است تا با اجرای آن این هزینه ها به حداقل برسد. در این مطالعه، برای رفع این چالش با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی- اجتماعی کشور، برای ایجاد تعهد دفع توسط تولید کنندگان، زمینه برای تدوین قوانین مناسب فراهم شده است. هدف از بازنگری و تدوین مقررات اختصاصی برای پسماند ویژه، کاهش خسارت های شدید ناشی از دفع غیر قانونی آلاینده ها به محیط زیست شهری، پر کردن خلاءهای قانونی موجود در کشور برای حفظ طبیعت و محیط زیست است. همچنین در این مطالعه پس از نقد قانون و آیین نامه اجرایی مدیریت پسماند کشور و مقایسه آن با برخی از قوانین کشورهای پیشرفته، محورهای مورد نیاز برای وضع قانون تخصصی برای دفع تعیین شده است. براین اساس، قانون تخصصی تدوین شده شامل 23 ماده و 19 تبصره و آیین نامه اجرایی دفع شامل 87 ماده و 64 تبصره با مقررات جاری مقایسه شده است. از مزایای این مقررات ایجاد صندوق محیط زیستی، ارزیابی مقدماتی محیط زیستی، بررسی محیط زیستی و در نظر گرفتن دیدگاه های شهروندان برای تصمیم گیری جهت انجام واکنش اضطراری یا عملیات اصلاحی است.
۳۶.

تبیین عوامل موثر بر موفقیت برنامه ریزی راهبردی در مدیریت پسماند با استفاده از رویکرد نقشه شناختی فازی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۲۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۰ ۵۲-۴۱

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی راهبردی مدیریت پسماند نقشه شناختی فازی FCMapper Pajek

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۲۴۷
بهبود سیستم مدیریت پسماند، مستلزم تلاش همه جانبه برای افزایش آگاهی و مشارکت عمومی، ایجاد تخصص و سرمایه گذاری در زیرساخت ها و همچنین ارتقاء سیستم های مدیریتی در شهرداری ها به عنوان متولی امر مدیریت پسماند است. از این رو تحقیق حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر موفقیت برنامه ریزی راهبردی مدیریت پسماند در منطقه 12 شهر تهران انجام شده است. داده های مورد نیاز، با استفاده از 46 پرسشنامه محقق ساخته، از خبرگان، مدیران و کارکنان سازمان مدیریت پسماند شهرداری منطقه 12 تهران، گردآوری شد. نتایج حاصل از پرسشنامه با استفاده از نرم افزار FCMapper و نرم افزار Pajek تحلیل و نقشه شناختی فازی تهیه گردید. عامل های اطلاع رسانی به موقع به شهروندان (C31)، در نظر گرفتن تمهیدات لازم جهت تهیه تجهیزات(C27)، بررسی ارتباطات شبکه ای جهت جلوگیری از اختلال در ارتباط بین سازمانی و برون سازمانی(C29)، سرمایه گذاری داخلی و بین المللی در زیرساخت های ارتباطی (C33) و خوشنودی از موفقیت سازمان(C20) پنج عامل مهم از نظر مرکزیت هستند. همچنین نتایج نشان داد، عوامل ارتباطی (با میانگین رتبه ای ۸.۴۷) و آموزش و توسعه راهبردی نیروی انسانی (با میانگین رتبه ای ۸.۲۱) بیشترین تاثیر را در بین عوامل موثر بر موفقیت برنامه ریزی استراتژیک در مدیریت پسماند دارند. در نتیجه مدل مدیریت پسماند بیشترین اعتبار را از این عوامل به دست می آورد. لذا پیشنهاد می گردد به مولفه های این عوامل توجه بیشتر گردد. همچنین استفاده از نیروی انسانی متخصص و به روز کردن دانش آنها با استفاده از آموزش های مناسب و کاربردی، توسعه زمینه مشارکت و تعامل بین سازمان مدیریت پسماند و شهروندان ضروری به نظر می رسد.
۳۷.

مقایسه عملکرد تاسیسات تصفیه مکانیکی بیولوژیکی پسماندهای شهری در ایران و اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۲۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۰ ۱۰۹-۹۵

کلیدواژه‌ها: تصفیه مکانیکی بیولوژیکی مدیریت پسماند کمپوست کارخانه جداسازی پسماند تبدیل پسماند به انرژی تفکیک پسماند آنالیز جریان مواد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۲۷
تصفیه مکانیکی بیولوژیکی یک روش مدیریت پسماند است که در خیلی از کشورهای جهان توسعه یافته است، که ترکیبی از جداسازی مواد قابل بازیافت (فلزات، کاغذ، پلاستیک، شیشه)، تولید کمپوست / هضم پسماندهای سبز/ ضایعات مواد غذایی و در برخی موارد تولید مواد سوختی است. کشورهای مختلف از رویکردهای متفاوتی برای بازیابی مواد و انرژی از پسماندهای جامد شهری مخلوط استفاده می کنند. این مراکز با توجه به ترکیب مواد اولیه، شرایط عملیاتی، هزینه سرمایه گذاری، ثبات مالی و اثرات زیست محیطی متفاوت هستند. محصول کمپوست اکثر تأسیسات با استانداردهای کشاورزی مطابقت نداشته و بنابراین به عنوان خروجی شبه کمپوست طبقه بندی شده و به عنوان پوشش روزانه در محل های دفن زباله استفاده می شوند. بهترین روش کمپوست سازی استفاده از پسماندهای تفکیک شده در مبدا و مواد آلی (فضای سبز و سایر زباله های سبز) و تولید کمپوست قابل فروش و استفاده می باشند. مراکز تصفیه مکانیکی بیولوژیکی که در آنها بازیابی مواد سوختی انجام نمی شود، نرخ انحراف دفن زباله و همچنین هزینه های سرمایه و عملیات کمتری است. در این بررسی به این نتیجه رسیدیم که یک کارخانه تصفیه مکانیکی بیولوژیکی باید دارای یک خط پوشش بسیار کارآمد جداسازی و بازیابی مواد باشد. همچنین علاوه بر محصولات بازیافتی، باید جریانی برای بازیابی مواد سوختی برای ارسال به نیروگاه یا کارخانه سیمان درآن وجود داشته باشد که در نتیجه باعث افزایش درآمد و انحراف از دفن و به حداکثر رساندن صرفه جویی در گازهای گلخانه ای شود.
۳۸.

ارایه الگوی بهینه مدیریت پسماند با تاکید بر نگرش سیستمی مورد مطالعه:پسماندهای عادی جزیره کیش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۲۰ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۳ ۱۳۶-۱۲۱

کلیدواژه‌ها: مدیریت پسماند مدل پویای سیستمی فناوری های دفع جزیره کیش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۱۰۶
رشد جمعیت و تغییر الگوی مصرف، موجب تولید روزافزون پسماندها و بروز آلودگی های زیست محیطی شده است. این موضوع به ویژه در جزیره کیش، با توجه به ویژگی های خاص جغرافیایی و گردشگری و دفن 60 درصدی پسماند های عادی، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و مدیریت اجرایی پسماند را با چالش جدی مواجه نموده است. در این راستا در این پژوهش با هدف ارایه سناریوی مناسب دفع پسماندها با رویکرد حداکثر تفکیک از مبداء و کاهش حداکثری دفن پسماندها، با استفاده از روش مدل پویای سیستمی، کلیه متغیرهای تاثیر گذار بر مدیریت پسماند شناسایی و روابط علی و معلولی بین آنها ترسیم، مدل سازی شده است. سپس با بهره گیری از نظرات خبرگان، کارشناسان و مدیران، 6 سناریو برای مدیریت اصولی پسماندها، با در نظر گرفتن شرایط واقعی و با افق 10ساله بر روی مدل پیاده سازی و با استفاده از نرم افزار ونسیم شبیه سازی و مقایسه شد. بر اساس پیش بینی های مدل، سناریو تلفیقی: ایجاد تاسیسات بازیابی مواد، هاضم،ریجکت سوز، واحد جداسازی پسماند خشک تفکیک از مبداء و پسماند حجیم و دفن حداقلی به عنوان سناریو برتر با رویکرد کاهش حداکثری دفن پسماند و امکان استفاده از محل دفن فعلی تا سال 1413 معرفی گردید.
۳۹.

. تبیین الگوی زیست پذیری شهری با تأکید برمدیریت پسماند جامد شهری (مطالعه موردی اسلامشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری دوره ۱۰ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 141 - 165

کلیدواژه‌ها: زیست پذیری مدیریت پسماند پایداری معادلات ساختاری اسلامشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۸۰
امروزه، اهمیت زیست پذیری ناشی از افزایش آگاهی نسبت به الگوهای ناپایدار زندگی و مصرف شهری است که نه سالم هستند و نه پایدار و در درازمدت موجب کاهش کیفیت زیست محیط شهری نیز خواهند شد. یکی از عوامل تأثیرگذار بر زیست پذیری شهری، مدیریت پسماند جامد شهری است که علاوه بر مزایای اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی برای جوامع شهری، به عنوان یکی از مؤلفه های محیطی جهت دستیابی به توسعه پایدار شناخته شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی زیست پذیری شهری با تأکید بر مدیریت پسماند جامد شهری در شهر اسلامشهر انجام گرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی همبستگی می باشد که با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری بخش کمی، شهروندان شهر اسلامشهر بودند که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر تعیین و از طریق نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلی این تحقیق پرسشنامه محقق ساخت بوده و به منظور بررسی تاثیر متغیر مدیریت پسماند بر زیست پذیری شهری، از رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته ها نشان داد مدیریت پسماند جامد شهری با ضریب مسیر 693/0 بر بعد اقتصادی زیست پذیری، با ضریب مسیر 598/0 بر بعد اجتماعی و فرهنگی زیست پذیری و با ضریب مسیر 642/0 بر بعد زیست محیطی زیست پذیری تأثیر مثبت و معناداری دارد و بهبود مدیریت پسماند جامد شهری منجر به بهبود زیست پذیری شهری در اسلامشهر می شود. در انتها با توجه به نتایج تحقیق، فرهنگسازی برای مشارکت شهروندان در کاهش و تفکیک پسماند و نیز مشارکت بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در بازیافت پسماند توصیه می شود.
۴۰.

تبیین کاربست مدیریت سبز در استانداری و واحدهای تابعه در استان ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت توسعه سبز سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 1 - 15

کلیدواژه‌ها: مدیریت سبز مدیریت انرژی مدیریت آب مدیریت پسماند مدیریت تدارکات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۵۳
به کارگیری مدیریت سبز در سازمان های دولتی علاوه بر اینکه سبب الگوسازی برای سایر بخش ها می شود، کاهش مصرف انرژی و تولید پسماندهای کمتر و حرکت در راستای توسعه پایدار را فراهم می آورد. این پژوهش با هدف تبیین کاربست مدیریت سبز در استانداری ایلام و واحدهای تابعه انجام شده است. روش شناسی پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل استانداری ایلام و 11 واحد سازمانی زیرمجموعه آن بوده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای بود که بر اساس "فهرست دفتر کار سبز" و مبتنی بر ماده 38 برنامه ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور در 9 بند مدیریت انرژی، آب، پسماند، خرید، تدارکات، کاغذ، حمل و نقل، صدا و هوا تدوین شد. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه بر اساس پانل متخصصان و پایایی پرسشنامه با روش باز آزمایی تأیید شد. بررسی وضعیت کلی هر یک از فهرست های مدیریت سبز در واحدهای سازمانی تابعه استانداری ایلام نشان داد که وضعیت مؤلفه های مدیریت تدارکات، کاغذ و هوا در بالاترین سطح مدیریت سبز (سطح عالی) و مؤلفه های انرژی، پسماند، آب، حمل و نقل، صدا و خرید در سطح خوب مدیریت سبز قرار دارد. بررسی وضعیت کلی مدیریت سبز در واحدهای سازمانی زیرمجموعه استانداری ایلام نیز نشان داد که فرمانداری های ملکشاهی، آبدانان و ایلام در بالاترین وضعیت مدیریت سبز قرار گرفته است. از آنجا که استانداری ایلام در سطح استان و فرمانداری ها در سطح شهرستان از جایگاه حکمرانی برخوردار هستند و نحوه برخورد آنها با مؤلفه های مدیریت سبز، می تواند برای سایر سازمان ها و دستگاه های اجرایی، مورد الگو قرار گیرد، پیشنهاد می شود با در نظر گرفتن نتایج این پژوهش، برنامه ریزی لازم برای استقرار بهینه مدیریت سبز در همه واحدهای تابعه استانداری به عمل آید.