سیره ی علوی

تتمیم مکارم اخلاق و به تعبیر دیگر، توسعه ی اخلاق از اهداف عالی دین اسلام است. و معیار حکومت اسلامی، همین توسعه ی اخلاق و حرکت به سوی تحقق آن است. این موضوع در سیره ی حکومتی پیامبر اکرم 6 و امام علی 7به طورآشکار دیده می شود. از بررسی تطبیقی سیره ی نبوی و علوی در توسعه ی اخلاق به دو مدل توسعه ی اخلاق می رسیم که بخش های مشابه و متفاوت دارد و نشان می دهدکه این مدل بر اساس مقتضیات زمان و مکان تحوّل پذیر است. در این مقاله ده محور از مدل توسعه ی اخلاق در سیره ی نبوی و نیز ده محور در سیره ی علوی تبیین شده است. مدل نبوی را می توانیم تأسیسی و مدل علوی را اصلاحی بنامیم و ما امروز در حکومت اسلامی ایران به هر دو نیاز داریم، البته با تأکید بر مدل علوی؛ در عین حال که باید تفاوت های مقتضی این زمان را نیز ملاحظه کرد. حکومت اسلامی ایران تنها با پرداختن به موضوع توسعه ی اخلاق می تواند در مسیر تحقق اهداف والا و انسانی اسلام حرکت کند و نمونه ای از حکومت و جامعه اسلامی را به دنیا عرضه نماید.

تحلیل سیره یِ حضرت امیر (ع) پس از رحلتِ رسول گرامی اسلام (ص)؛ نقطه ی عطفی در تاریخ اسلام به شمار می رود. بررسی مبانی و تبیینِ اصولِ حاکم بر اندیشه ی حکومتی و عادلانه ی امام علی (ع)؛ الگو و معیار خوبی جهت سنجشِ حکومت هایِ اسلامی در طول تاریخِ اسلام است. آن حضرت در طول زندگانیِ اجتماعی و سیاسیِ خویش با روش ها و شیوه های گوناگون؛ علاوه بر تبیین و نشرِ معارفِ نابِ اسلامی به اجرایِ عملیِ سیره یِ نبوّی (ص) و دستوراتِ دین مبینِ اسلام پرداختند. همچنین آن بزرگوار در مدت عمرِ کوتاهِ خلافتش با انجام اصلاحات مختلف اقتصادی، فرهنگی و مدیریتی با انواع انحرافات و تبعیض-هاییِ که در جامعه یِ اسلامی به وجود آمده بود، به مبارزه پرداختند. با توجه به اهمیّت موضوع، این مقاله در صدد است به طور کلی و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی موضوعِ «اصلاحات و رویکردهای سیاسی - اقتصادی در سیره یِ علوی» بپردازد.

مبارزه با فساد و تأمین عدالت، همواره یکی از دغدغه های اصلی تمامی جوامع بشری از گذشته تاکنون بوده است. چراکه برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی لازم است که فساد در جامعه از بین برود؛ فلذا این سؤال مطرح می شود که اجرای عدالت در حکومت امام علی (ع) چگونه باعث کاهش فساد می شد؟ نوشتار حاضر به روش توصیفی – تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای به سؤالات مذکور پاسخ داده و دستاوردهایی را به دنبال داشته است اینکه در سیره ی علوی مفهوم عدالت دارای جایگاه ویژه ای است به گونه ای که ایشان بر اجرای عدالت در تمامی ابعاد حکومت اسلامی تأکید کرده و آن را عامل بازدارنده از فساد قلمداد کرده اند و در صحنه ی زندگی اجتماعی حکومت زمان خود، آن را به بهترین نحو پیاده نموده اند. آنچه بعد از بررسی آرای مخالفان و موافقان و سیره ی امیرالمؤمنین به دست می آید، آن است که بین اجرای عدالت و کاهش فساد رابطه ای مستقیم وجود دارد. این نگاشته، مبتنی بر سیره امام علی (ع) چهار دلیل برای این نکته که اجرای عدالت باعث کاهش فساد می شود تبیین نموده است.