برنامه رادیویی

اخلاق، مهم ترین حوزه در فرهنگ اسلامی است و رادیو معارف رسانه ای است که رسالت خود را ترویج معارف، به ویژه مکارم اخلاقی قرار داده است. این تحقیق، با رویکردی توصیفی– تحلیلی، با هدف بررسی میزان انطباق محتوایی برنامه های اخلاقی رادیو معارف با الگوی اخلاق اسلامی به تحلیل محتوای نمونه ای که با روش طبقه ای و منظم از برنامه های این شبکه انتخاب شده، می پردازد. این تحقیق در چارچوب الگوی اخلاق اسلامی که از کتاب جامع السعادات استخراج شده، انجام گرفته و مطالعة خود را بر اساس نمونه ای که با روش طبقه بندی سیستماتیک انتخاب شده، قرار داده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که این برنامه ها در بیشتر موارد دارای انطباق کامل با الگوی اخلاق اسلامی نیستند؛ به این معنا که بسیاری از ابعاد، خرده ابعاد و مؤلفه های مباحث اخلاق اسلامی، در این برنامه ها بیان نشده اند. همچنین مباحث بسیاری خارج از الگوی اخلاق اسلامی در این برنامه ها مطرح می شوند که این به کم وزن شدن سهم اجزای اصلی الگو در برنامه ها انجامیده است.

بررسی زبان شناختی برنامه های رادیویی و انتخاب گونه زبانی مناسب برای هر برنامه، با توجه به گونة زبانی مخاطب هدف هر برنامه، هویت، کارکرد و مأموریت شبکه ها، مسئله ای مهم در مطالعة رابطة زبان و رسانة رادیو است. این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی و با استناد به نظریه کنش های گفتاری/ سخن (جان آستین) و ویژگی های گونة زبان گفتاری (یول و براون)، به عنوان چارچوب نظری تحقیق انجام شده است. پس از تجزیه وتحلیل بیست برنامه صبحگاهی انتخابی (10 برنامه از رادیو جوان و 10 برنامه از رادیو ایران) مشخص شد که زبان برنامه های صبحگاهی رادیو جوان از ویژگی هایی نظیر کاربرد اصطلاحات و واژگان مصطلح در زبان جوانان، استفاده کردن از زبان مخفی و واژگان مخفف، داشتن صراحت و جسارت در کلام و بهره گیری از جملات کوتاه و پرشتاب با توجه به مخاطب هدف برخوردار هستند. گونه زبانی برنامه های صبحگاهی رادیو ایران دارای ویژگی هایی نظیر توجه به مخاطب هدف و بی نشانی نسبی گونة زبانی برنامه ها، نزدیک بودن به زبان معیار، بکار نبردن واژگان مخفف و زبان مخفی و در مواردی استفاده از واژگان مصطلح در زبان جوانان است. همچنین مشخص شد که مقولة جنسیت در گزینش سبک گفتاری گویندگان مانند وجود اطناب، قطع کلام مخاطب و نوبت گیری در کلام گویندگان مرد مؤثر است.

موسیقی یکی از عناصری است که در برنامه رادیویی به جهت تاَثیرگذاری ، ایجاد ارتباط ، تنوع ، زیبایی و انتقال پیام به کار می رود. اما این امر زمانی می تواند به نتایج مطلوب دست پیدا کند که موسیقی نه تنها متناسب با برنامه که متناسب با زمان پخش آن انتخاب شود. انتخاب موسیقی برنامه های رادیویی یکی از مناقشه برانگیزترین موضوعات در رادیوست. در عین حال توجه به ریتم شبانه روزی بدن شنونده ی رادیو نشان می دهد که نیاز های او در 24 ساعت شبانه روز متغیر و در افراد عادی قابل شناسایی است. این مقاله ضمن معرفی مهم ترین نیاز ها به تطبیق آن با انتخاب موسیقی برنامه رادیویی می پردازد و الگویی را برای کاربرد موسیقی رادیو در شبانه روز ارائه می دهد.یافته های این تحقیق که با کمک مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و مصاحبه ی عمیق بدست آمده است می تواند راهنمای برنامه سازان و موجب جلب و جذب بیشتر شنوندگانی باشد که تا زمانی همراه رادیو باقی می مانند که به نیاز آن ها پاسخ داده شود.

رادیو به عنوان اصلی ترین رسانه خودرو می تواند با اطلاع رسانی ترافیکی و گردشگری، برنامه های سرگرم کننده و آموزشی، علاوه بر توسعه گردشگری، در فرهنگ سازی و کاهش سوانح جاده ای ایفای نقش کند. پژوهش حاضر با هدف گونه شناسی رادیو جاده، دستیابی به شیوه های مطلوب تولید برنامه و شناخت ظرفیت رسانه های نوین برای راه اندازی رادیو جاده در ایران انجام شده است. این پژوهش، بر مبنای نظریه استفاده و رضامندی، همچنین قابلیت های محیطی، با روش مطالعه موردی انجام پذیرفته است. حجم نمونه را که به صورت هدفمند انتخاب شده، 7 نمونه رادیو جاده در مناطق مختلف جهان (امریکا، روسیه، افریقای جنوبی، امارات متحده عربی و کانادا) در برمی گیرد که بر اساس مقوله های مستخرج از مطالعات اسنادی و مبانی نظری مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که رادیو جاده، دارای انواع موسیقایی، آموزشی، مجله ای و چندرسانه ای است و طراحی مطلوب برنامه رادیویی، قابلیت های محیطی جاده (جغرافیا، طبیعت، جاذبه های طبیعی، رویدادهای فرهنگی و اجتماعی، اماکن تفریحی) و وضعیت ترافیکی و زیست محیطی در این زمینه بسیار حایز اهمیت است. فناوری های نوین رسانه ای امکان ارائه خدمات مکان محور را فراهم ساخته اند و به همین سبب، راه اندازی رادیو جاده در ایران در راه های اصلی کشور با توجه به ظرفیت رادیوهای استانی و با بهره گیری از ظرفیت برنامه های کاربردی گوشی هوشمند امکان پذیر است.

رادیو بعنوان رسانه ای جمعی که خصوصیات منحصربفردی نسبت به دیگر رسانهها دارد، می تواند همانند یک مرکز قدرتمند فرهنگی-اجتماعی؛ عمل کند. دراین میان زبان و ادبیات کهن فارسی گسترده ترین افق فرهنگی-اجتماعی است که در خلال گزارش های آن می توان مؤلفه های اصلی هویت را بازشناخت. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که کاربرد ظرفیت های هویتی ادبیات کهن در برنامه های رادیویی به چه صورت است؟ برای رسیدن به این مقصود از روش داده بنیاد استفاده شده است. باتوجه به یافته های پژوهش، پنج مرحله برای کاربرد بهینه از عناصر هویتی ادبیات کهن در برنامه های رادیویی شناسایی شد که عبارتنداز: شناخت ظرفیت های ادبیات کهن، شناسایی ظرفیت های رسانه رادیو جهت بهره گیری از ادبیات کهن، شیوه های بهره گیری از ادبیات کهن در برنامه های رادیویی، آماده سازی عوامل انسانی و ارائه راهکارهای مدیریتی. نتایج حاکی از آن است که برای بهبود عملکرد رسانه رادیو جهت ترویج هویت اجتماعی اسلامی-ایرانی، توجه هرچه بیشتر به ادبیات کهن سرزمینمان ضروری است و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران باید رویکرد جدی تری نسبت به استفاده از ادبیات کهن ایرانی در برنامه ها اتخاد کرده و ضمن آموزش و ایجاد انگیزه در عوامل انسانی، از ابزارهای رسانه رادیو جهت ترویج هویت اجتماعی با استفاده از ظرفیت های ادبیات کهن استفاده کند.