میانکنش پذیری

هدف: در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی عناصر ایساد با فیلدهای یونی مارک، مارک ایران و مارک21 پرداخته شده است. روش/ رویکرد پژوهش: برای مقایسه عناصر ایساد با فیلدهای اصلی و فیلدهای فرعی موجود در یونی مارک و مارک ایران از جدول تطبیقی اولیه ای استفاده شد. این قیلدها در سال 1385 برای پیاده سازی مقدماتی عناصر ایساد در نرم افزار رسا تهیه شده بود. بر اساس این جدول و نیز جداول تطبیقی ایساد با ای ای دی و نیز مارک 21 با ای ای دی، عناصر ایساد با فیلدها و فیلدهای فرعی یونی مارک و مارک ایران تطبیق داده شد. یافته ها: در دستنامه های یونی مارک و مارک ایران، اکثر مواد آرشیوی وجود دارند و برای هریک برچسب های مورد نیاز طراحی شده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد که مواد آرشیوی به عنوان منابع کتابخانه ای و غیرکتابی دیده شده اند. در واقع می توان بیان داشت که دستنامه های یونی مارک و مارک ایران مواد آرشیوی را به صورت مجزا و به عنوان یک واحد در نظر گرفته اند. یعنی محتوا و ساختار سلسله مراتبی مجموعه بازنمون می شوند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تبیین مفاهیم، چالش ها، و رویکردهای جاری در حوزه میانکنش پذیری نظام های فراداده ای و موتورهای کاوش عمومی وب است. روش : پژوهش حاضر، پژوهشی مفهومی است که با رویکرد تحلیلی-انتقادی، و با تاکید بر پژوهش های انجام شده به عنوان شواهد مرتبط، در راستای تحقق هدف پژوهش گام بر می دارد. بدین منظور، ضمن تقسیم بندی رویکردهای حوزه مورد مطالعه به چهار بخش اصلی، در هر بخش ابتدا بحثی مفهومی بر رویکرد مرتبط و دلایل پیدایش آن ارائه شده است، و سپس مروری تحلیلی و هدفمند بر پژوهش های مرتبط با آن رویکرد انجام می گیرد. در پایان هر بخش با دیدگاه انتقادی، چالش ها و روندهای جاری مرتبط با رویکرد مورد بحث، بررسی می گردند. یافته ها: چهار رویکرد عمده در حوزه میانکنش پذیری نظام های فراداده ای و موتورهای کاوش عمومی وب شناسایی شدند. دلیل پیدایش این رویکردها، متاثر از کاربرد و آزمون اثر بخشی نظام های فراداده ای در افزایش سطح دسترس پذیری اشیای محتوایی وب از طریق موتورهای کاوش عمومی وب است. یافته ها حاکی از آن است که بستر نحوی پیاده سازی نظام های فراداده ای، بر کاربردپذیری آنها در بافت های اطلاعاتی مختلف، امکان پیاده سازی انواع طرح های فراداده ای متناسب با نیازهای جامعه فراهم کننده خدمات اطلاعاتی پیوسته، و افزایش نمایه پذیری، بازیابی پذیری، پیدانمایی، و رتبه بندی اشیای محتوایی وب در موتورهای کاوش عمومی وب بسیار تاثیر گذار است. موتورهای کاوش عمومی وب به دلایل مختلف، نسبت به برچسب ها و فرابرچسب های زبان نشانه گذاری فرامتن (HTML) واکنش نشان می دهند. با این وجود، محدودیت تعداد برچسب ها و فرابرچسب ها، و کارکرد صرفا نمایشی این زبان، کارایی این زبان را در سازماندهی اشیای محتوایی وب، و قابلیت پیاده سازی دیگر طرح های فراداده ای استاندارد را کاهش می دهد. اما زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (XML) با ارائه بستری قابل توسعه، علاوه بر فراهم نمودن امکان پیاده سازی تمامی طرح های فراداده ای استاندارد، نمایه پذیری و بازیابی پذیری اشیای محتوایی وب را به سطح کامل می رساند. بنابراین نظام های فراداده ای مبتنی بر این زبان، کارآمدترین ابزار برای دسترس پذیر نمودن اشیای محتوایی وب بوسیله موتورهای کاوش عمومی هستند.

هدف پژوهش حاضر ارزیابی اصطلاحنامه فلسفه پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی مطابق با استاندارد ایزو 25964 (بخش اول و دوم) و همچنین بررسی میانکنش پذیری با سایر نظام های کنترل واژگان (اصطلاحنامه اصفا و سرعنوان های موضوعی فارسی) است. روش پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ گردآوری داده ها، پیمایشی –توصیفی بود. جامعه پژوهش شامل اصطلاحات اصطلاح نامه فلسفه بود که با استفاده از جدول مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی، تعداد 375 اصطلاح انتخاب شد. جامعه پژوهش در بخش میانکنش پذیری نیز شش سطح اول درختواره اصطلاح نامه فلسفه به تعداد 85 اصطلاح بود. ابزار و روش گردآوری داده ها به ترتیب، سیاهه وارسی محقق ساخته مطابق با معیارهای استاندارد ایزو 25964 و مشاهده مستقیم بود. یافته ها نشان داد میزان رعایت استاندارد ایزو 25964 (بخش اول) در اصطلاح نامه فلسفه، 52/75 درصد است. بیشترین و کمترین میزان رعایت به ترتیب مربوط به مولفه «مدیریت نرم افزار» (34/79 درصد) و مولفه «روابط معنایی» (66/66 درصد) بود. نتایج میان کنش پذیری اصطلاح نامه فلسفه با اصطلاح نامه اصفا مطابق استاندارد ایزو 25964 (بخش دوم) نشان از نگاشت 24/88 درصدی داشت که بیشترین میزان مربوط به نگاشت هم ارزی از نوع کامل (41/49 درصد) بود. همچنین 42/47 درصد از اصطلاحات امکان نگاشت خودکار را دارند. میانکنش پذیری با سرعنوان های موضوعی فارسی 41/89 درصد بود که بیشترین میزان مربوط به نگاشت هم ارزی از نوع کامل (06/47 درصد) است. همچنین 30 درصد از اصطلاحات انتخابی اصطلاحنامه فلسفه امکان نگاشت خودکار با اصطلاحات سرعنوان های موضوعی فارسی را دارد. وجود میانکنش پذیری در اصطلاحنامه راه حلی اقتصادی و کارآمد برای صرفه جویی در هزینه های بالای تولید و تدوین و گسترش اصطلاح نامه است. همچنین توجه به قواعد میانکنش پذیری منطبق با استانداردها، زمینه ساز یکپارچه سازی داده ها شده و کاربر فارغ از زمان و مکان و نوع پایگاه اطلاعاتی، به جستجویی کارآمد با با بهبود جامعیت و مانعیت دست می یابد.