عبرت نامه

میرزا محمد رستم حارثی بدخشی (درگذشته: 1161ق) از دولتمردان، مورخان و رجال برجسته بدخشانی تبار شبه‌قاره بود. در میان آثار او که به زبان‌های فارسی و عربی نوشته شده است، دو کتاب فارسی تاریخ محمدی و عبرت‌نامه از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. این پژوهش با هدف شناسایی چهره این مورخ کمتر شناخته شده و بررسی و تحلیل ساختار و محتوای این دو اثر معروف او و جایگاه آنها در تاریخ‌نویسی فارسی در شبه‌قاره صورت گرفته است. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که اشراف مؤلف به منابع، روش هدفمند و اصولی در تألیف، تعهد او به خلق آثاری جامع و بدون خطا، مناصب دولتی که این امکان را به او می‌داد تا از نزدیک شاهد بسیاری از رویدادهای این دوره باشد، استفاده از منابع شفاهی موثق، نگاه چند بعدی او به مسائل پیرامونش که این آثار را برای مطالعات ادبی، زبانی، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و جغرافیایی نیز مفید می‌سازد و به ویژه کمبود منابع تاریخی برای این دوره از مواردی هستند که این آثار را منحصر به فرد می‌کنند. در کنار این ویژگی‌ها نثر شیوا و روان فارسی و استفاده از واژه‌های هندی، اردو، عربی و حتی ترکی نیز که بر تسلط مؤلف بر این زبان‌ها صحه می‌گذارد، نشان از تلفیق فرهنگ‌های مختلف در این دوره از تاریخ‌نویسی شبه‌قاره دارد.