منکرات

دوران صفویه از زوایای مختلف و متنوعی قابل بررسی و واکاوی است. یکی از زوایای قابل تأمل، نوع نگرش شاهان صفوی نسبت به مقوله منکرات و نحوه برخورد آنان با مفاسد اجتماعی است. این مقاله سعی بر آن دارد تا با بهره گیری از متون تاریخی و سفرنامه های به جا مانده از آن دوران و با استفاده از روش توصیف و تحلیل؛ عملکرد پادشاهان صفویه در مقابله با رواج منکرات و اعمال مذموم از منظر دین اسلام مورد بررسی قرار دهد. اینکه آیا می توان الگوی واحد برای سلاطین صفوی در قبال مقابله با منکرات طراحی کرد، مهم ترین دغدغه مقاله حاضر است. یافته ها حاکی از آن است که علی رغم توجه شاهان صفوی نسبت به پاکسازی جامعه نمی توان الگوی واحدی در این زمینه برای شاهان صفویه قائل بود. مهم ترین دلایل برای اقدامات متفاوت جانب سلاطین صفوی در خصوص جلوگیری از منکرات، نگرش های شخصی و از همه مهم تر سیاسی شاهان صفوی نسبت به مقوله منکرات بوده است.

هدف پژوهش حاضر، پدیدارشناسی تفسیری چالش های فرهنگی-اجتماعی رسانه های غیر ایرانی در ترویج و گسترش منکرات در کشورهای اسلامی (با تاکید بر ایران) و ارائه راهکارهایی (با استفاده از قرآن و احادیث) جهت رفع این چالش ها است. برای درک تجربه زیسته افراد، از روش نمودشناسی(پدیدارشناسی) تفسیری و از روش تحلیل محتوا جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شده است. نمونه های پژوهش حاضر شامل 10 نفر هیات علمی دانشگاه و 8 معلم هستند که حداقل یک سال از رسانه های غیر ایرانی (فضای مجازی، اینترنت، شبکه های اجتماعی و...) استفاده می کنند. داده ها از راه مصاحبه ژرف نیمه ساختار یافته جمع آوری و سپس به روش ون منن تحلیل شدند. بر بنیاد یافته های پژوهش، مهمترین چالش های فرهنگی-اجتماعی رسانه های غیر ایرانی عبارتند از: سست شدن بنیان خانواده و تغییر ساختار دینی آن، تضعیف باورهای دینی و تاکید بر دنیاگرایی، رشد و گسترش اباحه گری اعتقادی و عملی، بحران هویت و جایگزینی هویت زایی در مقابل هویت سازی در بین کاربران، هرزه نگاری جنسی و غیره؛ و در ادامه نیز راهکارهای عملی با استفاده از آیات و احادیث جهت مقابله با چالش های بیان شده، ارائه گردیده است.