نظریه ریف

بهزیستی روان شناختی را تلاش برای رشد و پیشرفت در جهت تحقق بخشیدن به توانایی های بالقوه فرد تبیین نموده اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی بهزیستی روانی در نظریه ریف و آموزه های قرآن کریم انجام شده است. در ابتدا شش مؤلفه اصلی نظریه ریف (رشد فردی، پذیرش خود، هدفمندی، روابط مثبت، خودمختاری و تسلّط بر محیط) از منابع روانشناسی استخراج شدند. سپس مفاهیم مرتبط با این مؤلفه ها در قرآن، تفاسیر معتبر و روایات بررسی گردید. برای تطبیق، مفاهیم هر مؤلفه به طور جداگانه تحلیل و با آموزه های قرآنی مقایسه شد. نتایج نشان داد که ریف بهزیستی روانی را با شش ویژگی ادراک خویشتن کارا، پذیرش و عزت نفس ۴ واقعی، مهار ارادی رفتار، ادراک واقعی از جهان، حفظ روابط و مهرورزی و خودفرمانی و بارآوری توصیف کرده است. با بررسی قرآن کریم مشخص شد که ارتباط دین با بهزیستی روانی نه یک ارتباط محدود و موردی، بلکه یک ارتباط بسیار گسترده و فراگیر است و همه ابعاد آن را دربرمی گیرد، اما نگاه انسان محورانه (مادی) به مؤلفه های بهزیستی ریف، نه تنها باعث رشد وسلامت روان فرد نمی شود، بلکه او را دچار رذائل نفسانی همچون کبر و خودپسندی و خودمحوری که زمینه ساز برخی اختلالات هستند، می کند. بنابر نگاه یکپارچه نگر قرآنی، همه مؤلفه های بهزیستی روانی را باید با نگاه به مشیّت ربوبی و تقدیر الهی در نظر داشت. آموزه های قرآنی علاوه بر تأکید بر تلاش فردی، به ابعاد معنوی مانند توکل، رضایت الهی و قرب به خدا توجه دارد و می تواند نظریه ریف را به مدلی جامع تر هدایت کند. بر این اساس، یافته ها اهمیت انطباق نظریه های روانشناسی غربی با فرهنگ و ارزش های دینی را برجسته ساخته و زمینه ارائه چارچوبی کامل تر برای سلامت روان در جوامع مذهبی را فراهم می آورد.