جایگاه ماهی در زندگی اجتماعی و پزشکی مسلمانان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علم و تمدن در اسلام سال ۶ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۲
82 - 105
حوزههای تخصصی:
ماهی به عنوان یک ماده خوراکی به ویژه در مناطق واقع در حاشیه رودخانه ها و دریاها، مورد استفاده فراوان بود. مسلمانان به اقتضای مناطق سکونت خود، با این ماده غذایی بی پایان و انواع و اقسام ماهی ها آشنایی داشتند و از آنها به شکل های مختلف غذایی و دارویی استفاده می کردند. ماهی، و انواع حلال و حرام و محدودیت ها و ممنوعیت های صید آن، هم در قرآن و هم در احادیث دینی وارد شده و در ادبیات و فرهنگ عمومی مردم مسلمان راه یافته است. در این پژوهش، با استفاده از متون تاریخی، حدیثی، پزشکی، ادبی و شعری مسلمانان تا پیش از پیدایش علوم جدید، اطلاعاتی مانند ماهی های مرغوب و نامرغوب، عوامل مؤثر در مرغوبیت گوشت ماهی، شیوه های پخت ماهی، شیوه های نگهداری گوشت ماهی برای مدت طولانی، تأثیر گوشت ماهی در افراد با سنین و طبع های مختلف، محدودیت ها و مراقبت های لازم پس از خوردن ماهی، اهمیت غذایی و دارویی و کاربردهای درمانی و صنعتی گوشت و اجزاء بدن ماهی ها، راه های خارج کردن استخوان ماهی از گلو و شیوه های نظارت محتسبان بر کار ماهی فروشان، جمع آوری شده و در صدد پاسخ به این سوال است که ماهی چه کاربردها و چه جایگاهی در زندگی اجتماعی و فرهنگ غذایی و حوزه درمانی مسلمانان داشته است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که ماهی در جوامع اسلامی، ضمن داشتن ارزش غذایی و کاربرد درمانی، ارزش اقتصادی محلی داشته و با توجه به شرایط خاص گوشت ماهی و نبود امکانات نگهداری، ارزش صادراتی و اهمیت تجاری نداشته است.