صفت وظیفه گرا

به دلیل نقش محوری اخلاق در تعلیم و تربیت نوجوانان، طی دهه های گذشته منش اخلاقی به طرز چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص های روان سنجی فرم کوتاه مقیاس منش اخلاقی نوجوانان انجام شد. فرم کوتاه مقیاس منش اخلاقی نوجوانان دارای شش مؤلفه (آداب گرایانه/گستاخانه، پارسایانه/انکارورزانه، وظیفه گرا/تساهل گرا، بخشش گرا/تقابل گرا، تبعیت گرا/طغیان گرا و وارستگی/دلبستگی) و همچنین 18 گویه است. این مقیاس با اقتباس از مقیاس منش اخلاقی بزرگسالان (خرمائی و قائمی، 1397) تهیه شده است. فرم بلند مقیاس منش اخلاقی با مطالعه مهم ترین منابع اخلاق اسلامی و همچنین مصاحبه با صاحب نظران و دانشجویان استخراج شده است. به منظور بررسی شاخص های روان سنجی فرم کوتاه مقیاس منش اخلاقی نوجوانان، تعداد 540 دانش آموز (256 پسر و 284 دختر) مقطع متوسطه اول و دوم شهر شیراز به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به مقیاس منش اخلاقی پاسخ دادند. به منظور تعیین روایی این ابزار از روش های تحلیل عامل تأییدی و روایی ملاکی استفاده شد. نتایج تحلیل عامل تأییدی ساختار 6 عاملی مقیاس منش اخلاقی نوجوانان را مورد تأیید قرار داد. نتایج روایی ملاکی نیز همبستگی نمره کل مقیاس منش اخلاقی ونمره زیر مقیاس های آن را با نمره کل مقیاس رفتارهای آسیب زای تحصیلی و زیر مقیاس های آن و همچنین نمره مقیاس رفتارهای مدنی تحصیلی تأیید کرد. همچنین، برای بررسی پایایی این مقیاس از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ برای تمام زیر مقیاس ها و نمره کل مناسب بود. بنابراین، مقیاس منش اخلاقی نوجوانان در فرهنگ ایرانی قابلیت کاربردی دارد و می تواند در پژوهش های مرتبط با روان شناسی و اخلاق نوجوانی مورد استفاده قرار گیرد.