اکوکمپ

گردشگری یکی از فعالیتهای روبه رشد در سراسر جهان است و در عین حال یکی از تهدیدهای اصلی برای محیط (محیط طبیعی و فرهنگی) به شمار می رود. به دنبال توجهات جهانی به مقوله محیط زیست در دهه های گذشته و ارزش یافتن پارادایم گردشگری پایدار و پدید آمدن مفاهیمی چون اکوتوریسم، گردشگری سبز یا مسئولانه، به عنوان مکانیسم های کنترل پیامدهای منفی گردشگری مورد توجه قرار گرفت. در این میان روش های عملیاتی مختلفی مبتنی بر اصول اکوتوریسم به کار گرفته شده اند؛ یکی از آنها ساخت اقامتگاه های سبز است که در نقاط بسیاری از جهان با تنوع بسیاری از جمله هتل های سبز و اکوکمپ ها، گسترش یافته اند. در این راستا اقامتگاه گردشگری متین آباد (واقع در استان اصفهان) به عنوان نخستین اکوکمپ رسمی در ایران با توجه به استانداردهای زیست محیطی بین المللی طراحی و ساخته شده است. هدف از این پژوهش ارزیابی موفقیت این اقامتگاه سبز به لحاظ برخورداری از شاخص های مطرح در این نوع اقامتگاه ها است. جامعه آماری این پژوهش گردشگران اکوکمپ متین آباد بوده اند که با استفاده از پرسشنامه مورد پرسشگری قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده ها از آزمون های تک نمونه ایT در نرم افزارSPSS استفاده شد. تحلیل یافته ها و نتایج پژوهش حاکی از این است که علی رغم تفاوت های موجود در برخی گویه ها و شاخص ها، این سایت توانسته موفقیت نسبی را به عنوان یک اقامتگاه سبز کسب کند.

 امروزه، بررسی و شناخت مکان های مستعد برای کاربری اکو توریسم یکی از موضوعات مهمی است که موردتوجه برنامه ریزان صنعت توریسم قرار گرفته است. استفاده از منابع طبیعی به عنوان جاذبه های گردشگری بدون آسیب رساندن به آن، مقوله ای ایده آل در راستای توسعه پایدار است. هدف از این پژوهش، بررسی و امکان سنجی ایجاد کمپ اکو توریستی تفرجگاه بالخلی بلاغی شهر گرماب در شهرستان خدابنده استان زنجان بوده است. جامعه آماری این تحقیق حدود 300 نفر از بازدیدکنندگان در ماه و جمعاً در سال 3600 نفر بودند که بر اساس فرمول کوکران نمونه آماری 255 نفر محاسبه شد. در این پژوهش سعی شد با استفاده از اطلاعات حاصله از طریق پرسشنامه به روش تصادفی ساده و روش تجزیه وتحلیل مدل SWOT و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار ARC GIS مکان های مستعد جهت اکو کمپ در منطقه شناسایی شود. نتایج حاصله از تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که تنها 4/0 درصد از مساحت شهرستان خدابنده برای استقرار کمپ های اکو توریستی بسیار مطلوب است. این موضوع نشان داد که منطقه موردمطالعه ازلحاظ استقرار کمپ های گردشگری با محدودیت های قابل توجهی روبرو است، به طوری که تنها 17/2 درصد از مساحت شهرستان دارای وضعیت مطلوب در این پهنه واقع شده است. این در حالی است که نتایج به دست آمده از تحلیل مدل SWOT نشان داد که مجموع امتیاز وزنی عوامل درونی 71/3 و مجموع امتیاز عوامل بیرونی 12/3 برای منطقه بالخلی بولاغی است که بررسی های حاصله با توجه به امتیاز وزنی راهبرد منطقه موردمطالعه نشانگر راهبرد تهاجمی است که این موضوع بیانگر استفاده برنامه ریزان از نقاط قوت و فرصت برای توسعه گردشگری منطقه موردمطالعه است.

صنعت گردشگری به دلیل درآمدزایی و ایجاد اشتغال در دهه های اخیر مورد توجه زیادی از سوی دولت ها قرار گرفته است. در این بین گردشگری عشایری، به عنوان فرصتی نوین به بیان و معرفی چشم انداز های مناطق عشایری که به دیدنی ترین جاذبه عصر تکنولوژی لقب گرفته اند، می پردازد. با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش به بررسی توانایی ها و ظرفیت های اکوتوریسمی و شناسایی مناسبترین مکان ها در دهستان وردشت برای توسعه اکوکمپ عشایری پرداخته می شود. پژوهش حاضر کاربردی و از نظر ماهیت روش توصیفی-تحلیلی است. روش جمع آوری داده ها نیز به صورت ترکیبی از نوع پیمایشی و اسنادی می باشد. بر این اساس 25 پرسش نامه برای امکان سنجی و 10 پرسش نامه نیز برای شناسایی مناسب ترین مکان به کار گرفته شد و با بهره گیری از روش SWOT قابلیت ها و توانایی-های منطقه شناسایی و طبقه بندی گردید و با بهره گیری از تکنیک AHP در محیط GIS بهترین مکان جهت احداث اکوکمپ عشایری انتخاب شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که استراتژی نوع تهاجمی دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر استراتژی های چهارگانه است یعنی در منطقه باید نقاط قوت و فرصت را به حداکثر رساند. با توجه به معیارهای انتخاب شده براساس روش AHP مناسب-ترین مکان برای توسعه اکوکمپ عشایری ، روستاهای تنگ دوئی، ورق، گردنه خاکی، حسین آباد، کاسنگان سفلی، علی آباد، کاکا آباد علیا، حیدر آباد، کنده قبرستان، فتح آباد، نصرت آباد، ملاقلی، جلال آباد، صادق آباد، دولت قرین علیا، هفتجان، دزبان، دره، سولک، نرمه، حاجی آباد، شوره چمن، دیزیجان، مزرعه سورد، قاپاقلو، گل کن سفلی، گل کن علیا، مزرعه میل و رباط، مطلوبیت مناسب جهت ایجاد اکوکمپ را دارند.

مقدمه: در عصر حاضر، گردشگری با توجه به رشد غیرقابل انکار آن، به انواع مختلف در حال توسعه و نقش آفرینی است. گردشگری عشایری به دلیل ارتباط با طبیعت و  فرهنگ بومی، اهمیت زیادی پیدا کرده است. احداث اکوکمپ های گردشگری عشایری، نمونه بارزی از برنامه ریزی در این زمینه است. در این راستا برنامه ریزی برای رشد و توسعه آن ضروری است.هدف پژوهش: هدف این تحقیق، شناخت و مکان یابی مناطق مستعد اکوکمپ های گردشگری عشایری در منطقه چهارمحال و بختیاری است.روش شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده های مکانی و پرسشنامه به روش مقایسه زوجی است. جامعه آماری را کارشناسان مرتبط با موضوع تشکیل داده که 30 نفر جهت مقایسه زوجی شاخص ها به روش AHP انتخاب شدند. همچنین از الگوریتم های موجود در GIS نیز برای ترسیم نقشه ها و مکان یابی مناطق مستعد احداث اکوکمپ های عشایری استفاده گردید. شاخص های تحقیق عبارت اند از ارتفاع، شیب، خاک، کاربری و پوشش اراضی، نزدیکی به منابع آب، دوری از مناطق حفاظت، فاصله از خط گسل، فاصله از زمین لغزش، متوسط دما سالانه، متوسط بارش سالانه، نزدیکی به جاده ارتباطی، نزدیکی به شهر، نزدیکی به روستا، تراکم جمعیت.قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش، مناطق عشایری استان چهارمحال و بختیاری است. یافته ها و بحث: مهمترین معیار جهت احداث اکوکمپ گردشگری، نزدیکی به منابع آب با ضریب اهمیت 148/0 شناخته شده است. بعد از آن شاخص های نزدیکی به جاده ارتباطی با ضریب اهمیت 130/0؛ کاربری اراضی با وزن 109/0 و همچنین دوری از زمین لغزش با امتیاز 096/0 شناخته شده اند. یافته ها گویای این مطلب است که منطقه چهارمحال و بختیاری دارای ظرفیت های قابل توجه ای برای توسعه گردشگری و احداث اکوکمپ است. همچنین این تحقیق تایید می نماید که کانون های عشایری می تواند با احداث اکوکمپ های گردشگری ارتباط داشته باشند؛ چرا که 10 کانون عشایری در پهنه هایی از منطقه چهارمحال و بختیاری قرار گرفته اند که بر اساس تحلیل، بهترین پهنه ها برای احداث اکوکمپ گردشگری محسوب می شوند.نتایج: نتایج نشان داد که 10 اکوکمپ شامل چلگرد، شرمک، هیرگان، شیخ علیخان، شلیل، صمصامی، بارز، قلعه مدرسه، مازه سوخته و کری بنیچه برای توسعه گردشگری عشایری در این منطقه می تواند طراحی و برنامه ریزی شود.