عیاضی سرخسی

عیاضی سرخسی از شاعران گمنام سده پنجم هجری است که با وجود توانایی اش در شاعری، تاکنون تحقیقات محدودی درباره او انجام شده و ابیات پراکنده اش از نظر پژوهشگران مغفول مانده است. پیش از این، مدبری در شاعران بی دیوان، 42 بیت از عیاضی را از منابع گوناگون عمدتاً متأخر استخراج کرده و در تحقیقات دیگر، ابیاتی جدید به نام همین  شاعر معرفی شده است؛ هرچند از میان ابیات یافت شده، تنها معدودی به نسخه های قبل از قرن هفتم متعلق بوده است. در این پژوهش، با استناد به نسخه شماره 64 کتابخانه محمد عارف ترکیه مورخ 687-688، 14 غزل و تغزل نویافته و 17 بیت پراکنده شامل 145 بیت از این شاعر معرفی و ذکر شده است. همچنین به روش تحلیل محتوا، برخی از ویژگی های غزل او بیان شده است. نتایج نشان می دهد که عیاضی سرخسی از شاعران تأثیرگذار در سیر غزل قرن پنجم بوده و نوع تصویرسازی او بر تحولات غزل در این قرن تأثیر گذاشته است. همچنین او از اشعار رودکی، فرخی و عنصری تأثیر پذیرفته و در تشخص یافتن تغزل جایگاهی مؤثر داشته است. همچنین براساس اطلاعات موجود، به نظر می رسد عیاضی در اوایل قرن پنجم متولد شده است و نشانه های حیات او تا آغاز ربع چهارم این سده وجود دارد.