مضاجع

مقاله حاضر به بررسی انتقادی مستندات روایی مفسران پیرامون «اهجروهن فی المضاجع» در آیه ۳۴ سوره نسا می پردازد. با این هدف که مفهوم و شیوه اجرای «هجر» بر زن ناشزه را واکاوی نماید. نخست، روایات تفسیری را در چهار دسته قرار می دهد، با روش تحلیل سند-متن ارزیابی می کند و از میان آن ها دسته نخست یعنی کناره گیری از رابطه جنسی را برمی گزیند. سپس، نظام معنایی «هجر» و «مضجع» را بر اساس کاربردهای قرآنی- لغوی آن ها شکل می دهد. در نهایت، از کنار هم نهادن دسته نخست روایات با این نظام معنایی نتیجه می گیرد که عبارت مورد بحث، زن ناشزه را از خشونت رفتاری شوهرش در امان نگه می دارد. در عین حال، بستری کرامت آمیز و محترمانه برای بازگرداندن وی به زندگی مشترک فراهم می سازد.

از آنجا که شخصیتی همچون حضرت زینب(س)، افق وجودی و فکری در سایه امام معصوم دارد؛ ضروری می نماید که شهادت امام حسینA(ع)را از دیدگاه ایشان بکاویم تا بتوانیم هرچه بیشتر به واقع آن دست یابیم. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و باتوجه به اقتباس آیات الهی در کلام حضرت زینب(س) در توصیف این واقعه و ارتباط این آیات و کلام ایشان، به این پرسش پاسخ داده است که نگاه حضرت زینب (س) به شهادت امام حسین (ع) و یارانشان چیست؟ یافته های پژوهش نشان داد که عبارت «مارایت الاّ جمیلا هَوُلاَءِ قَوْمٌ کَتَبَ اَللَّهُ عَلَیْهِمُ اَلْقَتْلَ فَبَرَزُوا إِلَى مَضَاجِعِهِمْ» بر این دلالت دارد که شهادت امام حسین(ع) عین عبودیت تام الهی است و رضایت و اشتیاق ایشان به شهادت، ابزاری برای تمییز خبیث از طیب و تمحیص قلوب عالمیان قرار داده شد؛ بنابراین این فعل در اوج جمال بوده است و از مصادیق فعل جمیل به شمار می آید که اصطلاح قرآن نیز بر این معنی دلالت دارد.