احادیث قومی

اعراب مسلمان با گذشت چند دهه از آغاز فتوحات، به قدرت فراگیری در جهان آن روز تبدیل شدند. این موضوع سبب شکل گیری هویت عربی به مثابهٔ هویتی برتر از دیگر ملل و اقوام شد و به ویژه در عصر امویان با نگاه قوم گرایانه آمیخت و به مرور زمان به رویارویی جوامع اسلامی غیرعرب با الگوی قوم گرایی دینی عربی انجامید. جریان فاتح کوشید با ابزارهای مشروعیت ساز نگاهی تقدس آمیز به تبار عرب ببخشد و در این میان، احادیث اسلامی نقش بسیار پررنگی را ایفا کردند. دایرهٔ عملکرد ادبیات عربی نیز با تقدسی که از عربی بودن زبان قرآن یافته بود، توانست ضمن دفاع از هویت عربی به مقابله با سایر هویت های نژادی برخیزد. پژوهش حاضر با توصیف و تحلیل داده های کتابخانه ای و در راستای دستیابی به فرایند قوم گرایی، به سبک شناسی احادیث و استفادهٔ ابزاری از ادبیات پرداخته است. یافته های پژوهش از این قرار است که قوم گرایی عربی طی فرایندی چندمرحله ای با استفاده از ابزارهای مشروعیت ساز و ساخت مفاهیم جدید تقدس آمیز، از رویهٔ تقدس حدیث در قالب های مختلفی بهره برده است تا برتری قومیت خود را در میان جامعهٔ مسلمانان جا بیندازد. در این زمنیه از ابزارهای ادبی و زبانی مانند ضرب المثل و... نیز بهره گرفته شد.