گزاره تاریخی

در گزارشی درباره زندگی خواجه نصیرالدین طوسی گفته شده که در محل دفن وی در حرم امام موسی کاظم(ع) آیه شریفه «کلبهم باسط ذراعیه بالوصید» نگاشته شده و این گفته در پژوهش های تاریخی درباره زندگی خواجه مسجل دانسته شده است. هر چند ظاهراً میان آن گزارش با ارادت خواجه به امام موسی کاظم(ع) منافاتی نیست، اما بررسی دقیق این گزارش نشان می دهد که وثاقت لازم را ندارد. بنابراین با این پرسش که سرچشمه این گزاره تاریخی یادشده چیست؟ و با طرح این فرضیه که ظاهراً اصل این گزارش برگرفته از منبعی متأخر و مورد تردید پژوهشگران بوده و با هدف تدقیق در گزارش زندگی خواجه مقاله ساماندهی شده است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است و نشان می دهد که به دلیل ذهنیتی که درباره خواجه و ارادت وی به اهل بیت(ع) وجود داشته، گزارشی متاخر و بدون نقد تاریخی توسط جمعی از تذکره نویسان پذیرفته شده و به دنبال آن شماری از پژوهشگران معاصر نیز بی توجه به اصول به کارگیری اسناد معتبر تاریخی گزاره تحریف شده ای را به زندگی خواجه افزوده اند.