الگوی اکوویلج

در خصوص اکوسیستم تالاب الگوی رفتاری و شیوه زیست نامناسب ساکنان حاشیه تالاب ها در بخش های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی باعث شکل گیری وضعیت نامطلوب و نسبتاً ناپایدار اکوسیستم تالاب شده است. مدل اکوویلج الگویی برای ارتقای زندگی به شیوه های پایدارتر با رفع بی ثباتی های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی از طریق اجرای ساختارها و شیوه های پایدار است. با توجه به اهمیت تالابها و تأثیر آن بر زندگی روستاییان، مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بدنبال آزمون این فرضیه است که «براساس شاخص های الگوی اکوویلج وضعیت روستاهای منطقه مورد مطالعه از جهت الگوی زیست در سطح پایینی قرار دارد» در ابتدا با توجه به تجارب جهانی و نظرات خبرگان 15 شاخص ترکیبی بدست آمد و در روستای حاشیه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز و 360 نفر حجم نمونه مورد آزمون قرار گرفت و برای تجزیه و تحلیل از آزمون آماری t و غیرآماری مدل بارومتری (Barometer) و رادار (Radar) استفاده شد. نتایج نشان می دهد سطح پایداری الگوی زیست براساس الگوی اکوویلج در روستاهای مورد مطالعه پایین و نامطلوب است.

اکوسیستم تالاب بعنوان یکی از مهمترین اکوسیستم های زمین نقش مهمی را از دیرباز بر توسعه جوامع پیرامون خود در ابعاد محیطی، اقتصادی و اجتماعی داشته است، اما الگوی زیست ناپایدار جوامع حاشیه آنرا دچار مشکل کرده است. برای برون رفت از مشکل، مدل اکوویلج الگویی برای زیست پایدار با اجرای شیوه های پایدار جهت رفع بی ثباتی های محیطی، اجتماعی و اقتصادی شکل گرفت. با توجه به اهمیت تالابها و تأثیر آن بر زندگی روستاییان، مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی در پی پاسخگویی به این سؤال است که الگوی زیست پایدار براساس الگوی اکوویلج در روستاهای حاشیه تالاب چه نوع الگویی است؟ ابتدا با توجه به تجارب جهانی و نظرات خبرگان 15 شاخص ترکیبی بدست آمد، سهم هر یک از دیدگاه خبرگان سنجش شد و در 13 روستا در چهار شهرستان بهشهر، گلوگاه، بندرگز و ترکمن از حاشیه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز آزمون شد. برای تجزیه و تحلیل از آزمون های آماری میانگین و t-test استفاده شد. نتایج نشان می دهد بعد اکولوژیک با میانگین 3.71 از سهم بیشتری جهت زیست پایدار براساس الگوی اکوویلج در روستاهای حاشیه تالاب برخوردار است. همچنین هر چند در روستاهای مورد مطالعه سطح پایداری الگوی زیست براساس اکوویلج پایین است. اما الگوی پیشنهادی برای زیست پایدار در روستاهای مورد مطالعه بر اساس اصول بنیادی الگوی اکوویلج و ارتباط جوامع روستایی با اکوسیستم تالاب، الگویی یکپارچه از سه بعد اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی بصورت دوایر متداخل می باشد که بصورت فرایندی سازگار با منطقه مورد مطالعه و امکان پذیر است.

در کشور اهمیت اکوسیستم تالاب در اقتصاد و کیفیت زندگی مردم مورد توجه کافی قرار نگرفته است و تالاب های ایران در حال تخریب هستند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی شاخص های سازگاری با محیط زیست پایدار بر اساس مدل اکوویلج در جامعه روستایی اطراف اکوسیستم تالاب در روستاهای اطراف دریاچه زریوار می پردازد. جامعه آماری این پژوهش شامل 1539 خانوار می باشد که با استفاده از فرمول کوکران، از می ان جامع ه آم اری، 255 نفر به عنوان نمونه به دست آمدند. در بررسی های میدانی، برای گردآوری داده های مورد نیاز، اقدام به تهی ه و تکمی ل پرسش نامه در ب ین روستاهای مورد نظر همراه با مصاحبه و مشاهده ش د، که مهمترین بخش مطالعات میدانی اس ت. اعتبار پرسشنامه ها نیز از طریق آزمون آلفای کرونب اخ، 0.7۱ درصد به دست آمد. انتخاب روستاهای مورد مطالعه بر اساس فاصله از دریاچه(تا فاصله ۳ کیلومتری دریاچه زریوار) بوده است. و همچنین با ۱۸ نفر از افراد نمونه جهت تکمیل یافته ها، مصاحبه فردیِ عمیق صورت گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون کای اسکوئر و آزمون کروسکال والیس در نرم افزار spss استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های اجتماعی فرهنگی بیشترین سهم را در خصوص پایداری جوامع روستایی داشته است. در مرتبه دوم شاخص های اقتصادی بیشترین سهم را در خصوص پایداری جوامع روستایی داشته است. همچنین در مرتبه سوم متغیر اکولوژیکی بیشترین سهم را در خصوص پایداری جوامع روستایی داشته است.