اسلامی ایرانی

موضوع شهر ایرانی اسلامی همواره با رویکردهای متفاوت مواجه بوده است و هر اندیشمند، دانشمند و کارشناسی از زاویه ای بر آن نگریسته و متناسب با داده های خود تعریفی ارائه کرده است . در این بین پرداختن به مقولات و مفاهیم وابسته و مرتبط به آثار شهرسازی ایرانی که خود را متصف به جهان بینی اسلامی می داند و قصد در بازنمود و پدیدارسازی هرآنچه را دارد که در روند دستیابی به حیات طیبه و هستمند زمینی تأثیر دارد از مهم ترین موضوعات و دغدغه های اندیشمندانی است که بناها، فضاها و شهر را مکانی در راستای سلوک انسانی و تعالی روحی و معنوی انسان می دانند. جامعیت دین اسلام و ارتباط وثیق و عمیق میان جنبه های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اعتقادی، ذهنی و نمادین آن با یکدیگر، موجب گردیده بررسی نسبت میان اسلام و شهر نیز از زوایا و جنبه های مختلف، همواره مورد مداقه علمی و تجربه های عملی بسیاری از محققان و طراحان شهری اسلامی و غیراسلامی در طول تاریخ باشد. این مقاله با روش پویشی و فراتحلیلی، ضمن بررسی معنا و مفهوم شهر اسلامی و ایرانی اسلامی، با تو جه به جامعیت و بالندگی مفهوم شهر اسلامی، به عنوان مصداق یکی از شاخص های هویت دهنده به شهر ایرانی اسلامی، که موضوع مدیریت آن است، با الهام از مبانی ایرانی اسلامی، ویژگی های بومی مطلوب محله ای و مدیریت توسعه محله ای ارائه نموده است.

الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت پس از هفت سال فعالیت علمی پژوهشی مستمر مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تهیه و تدوین شد. مقام معظم رهبری پس از تدوین این الگو در حکمی مراکز علمی، نخبگان و صاحب نظران را به بررسی عمیق ابعاد مختلف سند و ارائه نظرات مشورتی جهت تکمیل و ارتقای آن دعوت نمودند. بر این اساس، پژوهش حاضر باهدف بررسی ابعاد و نقد الگوی پایه، جهت تکمیل و ارتقای سند اجرا شده است. در مطالعه پیش رو، بر اساس رویکرد کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون ازطریق مصاحبه با 43 نفر از خبرگان علمی و اجرایی حوزه سیاست گذاری اقدام به گردآوری داده ها و اطلاعات مطالعه شده است. پس از کدگذاری مصاحبه های انجام شده، 268 جمله کلیدی و 148 مضمون پایه استخراج گردید که در 16 مضمون سازمان دهنده دسته بندی شدند. برای اعتبار سنجی و تنقیح مفاهیم و مضامین استخراج شده، پنج جلسه گروه کانونی با حضور خبرگان سیاست گذاری برگزار شد و مضامین احصا شده در 4 مضمون فراگیر شامل چالش های نهادی ساختاری، روشی، محتوایی، اجرایی نظارتی ارائه شد. براساس مضامین چهارگانه حاصل شده از این تحقیق به نظر می رسد، ضرورت دارد مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به بازنگری و بازآفرینی این سند جهت رفع این نواقص و تنظیم سند نهایی مطلوب اقدام نماید.

مبانی اعتقادی، ارزش ها، نظام باورها و شیوه های حکومتی در هر جامعه، سبک زندگی معینی را تعیین می کند. درواقع هر جامعه برای شکل گیری و رشد اجتماعی خود، نیازمند بهره گیری از الگوهای متعدد رفتاری و کنشی در سطوح مختلف است. توجه به سبک زندگی به اقتضای اسلامی بودن جامعه ایرانی یکی از ضروریات است که در جامعه ایرانی به آن توجه بسیاری شده است. بر این اساس، مثنوی مولوی که نقش مهمی در ادبیات تعلیمی و اخلاقی دارد در شکل دادن به نوعی از سبک زندگیِ متناسب با مقوله های فرهنگی و خاص جامعه اسلامی ایرانی تأثیرگذار بوده است. بر همین مبنا، ساختار اصلی این مقاله با رویکرد تحلیل این موضوع با دو هدف عمده دنبال می شود: 1) علل و انگیزه های کاربردی مضامین تعلیمی مولانا در مثنوی به چه شیوه هایی بیان شده است؟ 2) گستردگی این مضامین در مثنوی در چه حدی بوده است؟ برای دستیابی به این دو مقصود، اشعار مولانا در شش دفتر مثنوی بررسی شد. بر همین اساس به بررسی و تحلیل مطالبی درباره علل و انگیزه های کاربردی مضامین تعلیمی در مثنوی پرداخته شد که می تواند در سبک زندگی اسلامی مؤثر باشد. در این تحقیق که رویکردی توصیفی تحلیلی دارد، ضمن تبین علل و انگیزه های کاربرد تعلیمی مولانا در مثنوی سعی شده است به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که «مولانا تا چه میزان از روش ها و شیوه های تنبیه، تبشیر، انذار، تذکار، تمثیل و مانند آن بهره برده است؟». مهم ترین نتیجه آن شد که مولانا در مثنوی برای هدایت انسان ها به سوی کمال انسانی، از روش تبشیر و تنبیه بیشتر بهره برده است.

  هدف اصلی در این نوشتار، بررسی مبانی دولت اسلامی در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از دیدگاه امام خامنه ای می باشد. بر این اساس، در تجزیه و تحلیل موضوع از روش شناسی عقلی به نحو توصیفی- تحلیلی بهره برده و با روش اسنادی داده های مورد نظر را از بیانات امام خامنه ای استخراج کرده ایم. در این راستا نتایج تحقیق حاکی از این است که مبانی دولت اسلامی از دیدگاه امام خامنه ای به طور کلی به دو دسته تصوری و تصدیقی قابل تقسیم است. در این میان، مبانی تصوری ناظر به تعریف لغوی و اصطلاحی مبانی، الگو، اسلامی، ایرانی، پیشرفت و تلقی ازماهیت دولت اسلامی است. بر اساس این تلقی، حکومت ابزار است نه هدف، امانت است نه تملیک، تدبیر است نه تزویر، برای خدمت است نه برای کسب قدرتو پرستیژ، هم حق است هم تکلیف و بالاخره ولایت است نه سلطنت. مبانی تصدیقی دولت اسلامی به دو دسته مبانی دور و نزدیک تقسیم می شود.  مبانی دور عبارتند از: مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی، انسان شناختی و روش شناختی و بایدهای مبانی نزدیک دولت اسلامی به سلامت اعتقادی و اخلاقی، عدالت، حکمت، قانونگرایی، نفی نظام سلطه، درونزا و برونگرا بودن اشاره دارد.

هدف این پژوهش دستیابی به الگوی مطلوب سبک زندگی اسلامی ایرانی در راستای بیانیه گام دوم انقلاب و با تأکید بر قدرت نرم می باشد. این تحقیق از نظر هدف اکتشافی از نوع توسعه ای و از لحاظ ماهیت تحقیق کیفی است، یعنی استخراج داده ها، ابعاد و مؤلفه ها با روش نظریه داده بنیاد استخراج گردید. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه است. جامعه آماری در این پژوهش را خبرگان مرتبط در این حوزه می باشند. برای شناسایی افراد در پژوهش حاضر، جامعه آماری متشکل از استادان دانشگاهی خبره ، مدیران ارشد و صاحب نظران که دارای حداقل تحصیلات کارشناسی ارشد به بالا بوده و مسلط به حوزه سبک زندگی اسلامی و دینی و قدرت نرم می باشند را شامل می شود. حجم نمونه در این تحقیق تا رسیدن به اشباع نظری بود، که این تعداد پس از مصاحبه با 32 نفر از خبرگان دانشگاهی ، مدیران و صاحب نظران در شهر تهران که دارای حداقل تحصیلات کارشناسی ارشد به بالا و مسلط به حوزه سبک زندگی اسلامی و دینی و قدرت نرم بودند، به اشباع نظری رسیدیم. یافته های پژوهش نشان داد الگوی مستخرج که در مقابل ترویج سبک زندگی غربی به عنوان یک حربه قدرت نرم محسوب می شود، شامل چهار بعد یا مضمون فراگیر سبک اسلامی در ارتباط با خود، در ارتباط با خدا، فعالیت های فراغتی و سبک سازمانی جهادی و عمل انقلابی است. بعد سبک اسلامی در ارتباط با خود شامل 4 مؤلفه های بعد سبک اسلامی در ارتباط با خدا شامل 1مؤلفه ؛ بعد سبک فعالیت های فراغتی شامل 2 مؤلفه ها و بعد سبک سازمانی جهادی شامل 1مؤلفه سبک سازمانی است.

مقدمه و هدف پژوهش: این مقاله بخشی از تحقیقی است که با هدف «واکاوی مفهومی سبک زندگی اسلامی ایرانی از دیدگاه مقام معظم رهبری و دلالت های آن بر برنامه درسی» انجام پذیرفت روش پژوهش: روش ترکیبی (کیفی وکمی) 1 -روش تحلیل محتوای نظام مقوله ای قیاسی (مایرینگ) از سنت پژوهش کیفی برای تحلیل مفهوم وشبکه مفهومی وساختار مفهوم سبک زندگی اسلامی ایرانی از دیدگاه مقام معظم رهبری براساس سوالات این تحقیق می باشد..2-پیمایش وتوافق سنجی. به این صورت که دیدگاه های مقام معظم رهبری درآیینه ی آیات وروایات بررسی گردید. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که میزان همسویی دیدگاه مقام معظم رهبری در آئینه قرآن و روایات با ساحت های شش گانه، و عناصر پنج گانه (تفکر و تعقل، ایمان، علم، عمل و اخلاق) و عرصه های چهارگانه ارتباطی (خود، خالق، خلق و خلقت) و مولفه های پنج گانه برنامه درسی (ساختار، هدف، محتوا، روش و ارزشیابی) شناسایی گردید. نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحقیق که از 364 آیه و 146 حدیث و 110 متن دیدگاه مقام معظم رهبری که بیشترین ارتباط را با سبک زندگی اسلامی داشته اند به 5353 کلیدواژه و با توجه به طبقه بندی هدفمنددر27مقوله وشناسایی آن بردلالت های برنامه درسی راهنمای بسیار ارزشمندی در تدوین برنامه درسی می توان مورد استفاده قراردادودرجهت وصول به هدف که همان جهت گیری به حیات طیبه و قرب الهی درسبک زندگی اسلامی می باشدنقشه راه راترسیم کرد.  

رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در بیانیه مهم گام دوم انقلاب اسلامی به دومین مرحله خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی و لزوم نزدیک کردن انقلاب به آرمان بزرگش یعنی ایجاد تمدن نوین اسلامی، می تواند راهنمای عملی بالقوه جامعه کنونی تلقی شده و حلال بسیاری از موانع پیشرفت ایران اسلامی محسوب می شود. عنایت مقام معظم رهبری به مسئله سبک زندگی و تأکید ایشان بر لزوم تشریح آن حاکی از اهمیت این مسئله از منظر ایشان و جایگاه آن در جامعه ایرانی است. سؤال تحقیق حاضر عبارت است از: نقش و جایگاه سبک زندگی و تمدن نوین اسلامی در بیانیه گام دوم چیست و به پرسش هایی درباره تمدن نوین اسلامی از دیدگاه معظم له پاسخ داده شده است؟ در مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی پس از بررسی مجموعه سبک زندگی و تمدن نوین اسلامی از منظر مقام معظم رهبری به نظر می رسد ایجاد و برپایی تمدن نوین اسلامی و احیای نظریه نظام انقلابی نیازمند بستری قوی و متناسب با نیاز جامعه و فرهنگ ایرانی و به خصوص سبک زندگی اسلامی ایرانی از منظر ایشان دارد. در حقیقت سبک زندگی مطلوب حضرت آقا مقوم و تثبیت کننده نظریه نظام انقلابی و درنتیجه منتهی به الگوی تمدن نوین اسلامی خواهد بود. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، از دیدگاه مقام معظم رهبری گسترش و ترقی تمدن نوین اسلامی به همت و خرد دسته جمعی نیاز دارد که در سایه اخلاق، کار و تلاش، ایمان به خدا، عقلانیت، توانایی علمی، اقتصاد شکوفا، برخورداری از رسانه های قوی و روابط بین الملل به وجود می آید.