عمل به قرآن

«عمل به قرآن» یکی از مسائل مورد توجه در قرآن و روایات است که در جانب دیگر آن، دو مقوله قرائت و تدبر همراه با استماع، ترتیل و تلاوت قرار دارد. موضوعی که همواره مورد بررسی دانشمندان این حوزه بوده، این است که چگونه می توان بین عمل به قرآن با دو مقوله قرائت و تدبر پیوند برقرار کرد. در این مقاله، مفهوم «عمل به قرآن» و ارتباط سامان یافته آن با دو مقوله قرائت و تدبر با تکیه بر استنادات قرآنی و روایی از دیدگاه فریقین بررسی شده و در نهایت «شاکله» انسان به عنوان رکن اصلی و خاستگاه عمل به قرآن معرفی شده است. عمل به قرآن زمانی به طور قطع محقق می شود که قرآن در قلب انسان رسوخ کرده و شاکله وجودی او را قرآن بنیان شکل دهد. از این منظر قرائت قرآن مهم ترین مرحله انعقاد عمل محسوب می شود که در بطن و متن عمل به قرآن قرار دارد. انسان در هنگام قرائت با متذکر ساختن خود و القای تعالیم قرآن به قلب، در حین قرائت به قرآن عمل می کند و بعد از اتمام قرائت و وقت عمل، به جای اینکه مفاهیم کلی قرآنی را محور عمل قرار دهد، نص آیات قرآن را با قرائت نزد خود حاضر یافته، بدون واسطه به کلام الله عمل می کند.

آیت الله خامنه ای(مدظله العالی) از ابتدای دوره ی رهبری تا انتهای سال 1398ش، 45 دیدار با قرآنیان داشته اند. مطالعه دقیق بیانات ایشان در این دیدارها، بیانگر نگاه عمیق و ژرف ایشان به مقوله انس با قرآن و نقش سازنده ی آن در ایجاد، امتداد و استحکام انقلاب و نظام اسلامی ایران، و توانایی این کتاب آسمانی در تشکیل دولت، جامعه و تمدن اسلامی است. پژوهش پیش رو، با دو هدف 1)دستیابی به نظام مدنظر آیت الله خامنه ای در زمینه ی انس با قرآن به عنوان چشم انداز یا وضعیت مطلوب این حوزه، و 2) کسب نظر خبرگان درباره ی میزان اولویت و امکان پذیری گزاره های مستخرج از بیانات ایشان به منظور ارائه ی راهبردهایی برای حرکت به سوی وضع مطلوب؛ ابتدا با استفاده از روش «تحلیل مضمون»، به مطالعه گسترده بیانات معظم له پرداخته که استنباط روابط بینامضامینی، نظام مدنظر ایشان را دارای هفت بُعد اهداف، آثار، فرایندها، پیشرانها، راهکارها، وظایف قاریان و نقش حکومتها نشان می دهد. سپس با استفاده از روش«دلفی فازی» و اخذ نظر 18 نفر از خبرگان قرآنی کشور، به سنجش میزان اولویت و امکان پذیری مضامین به دست آمده پرداخته و چنین نتیجه گرفته که گزاره های ناظر به «تدبر در قرآن» و «عمل به قرآن» با هدف دستیابی به «تمدن اسلامی»، بیشترین اولویت را به خود اختصاص داده اند.