زندگی عشایری

مقدمه: معیشت عشایر مبتنی بر دامداری است و لذا شیوه سکونت آنها نیز به این موضوع بستگی دارد. این شیوه زندگی که از قدیمی ترین انواع زندگی بشری است، مبتنی بر کوچ و جابجایی سالانه است؛ به این ترتیب که عشایر به منظور تعلیف دام های خویش، مجبور به تغییر مکان و یافتن چراگاه های مناسب برای آنها هستند. در این شیوه زندگی، طبیعت به عنوان بستر اصلی حیات آنها شناخته می شود و سازگاری با آن، مهم ترین اصل در این شیوه به شمار می رود.هدف پژوهش: بررسی و شناخت مؤلفه های شکل گیری سکونت عشایر استان خراسان رضوی می باشد.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی ژرفانگر می باشد. به منظور گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی شامل مطالعه کتب، مقالات، پایان نامه ها…، و پیمایشی شامل بازدید میدانی، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو در این پژوهش محدوده استان خراسان رضوی می باشد.یافته ها و بحث: عشایر خراسان رضوی به طور کلی به صورت کوچ رو می باشند ولی طبق بررسی های به عمل آمده در سال های اخیر بخشی از عشایر این استان به دلیل کمبود امکانات و خدمات مناسب از جمله مسکن مناسب در شهرک های اطراف مشهد و تعدادی از روستاهای مشهد ساکن شده اند. در این پژوهش با بررسی جمعیت ایلات و طوایف عشایر خراسان رضوی، نوع سکونت عشایر خراسان رضوی در ییلاق و قشلاق و مولفه های مؤثر در شکل گیری مسکن ایشان مورد مطالعه و بررسی قرارگرفت.نتایج: یافته های پژوهش حاکی از آن است که استفاده و تلفیق اصول حاکم بر زندگی کوچ نشینان خراسان رضوی با تکنولوژی و فناوری های روز می تواند گامی در جهت غنای طراحی و اجرای مسکن انعطاف پذیر برای عشایر باشد.

جامعه عشایری سابقه ای طولانی در تاریخ و فرهنگ ایران زمین دارد. از زمان های گذشته تاکنون بخشی از مردم در پهنه جغرافیایی ایران نوعی از زندگی را برگزیده اند که به استفاده از منابع طبیعی محیط زیست پرداخته اند. جامعه عشایری در کنار جامعه شهری و روستایی جامعه سومی را به وجود آورده است و این جامعه با گذشت ،قرون در اثر عوامل گوناگون اهمیت خود را از دست داده است و بسط و توسعه شهرنشینی و دگرگونی های عمده در ساختار اقتصادی و شیوه های تولید سبب بر هم خوردن تعادل جامع عشایری شده است. هدف از این مقاله تحلیل محتوای کتب درسی ۱۲ ساله نظام آموزشی جدید بر محور موضوع عشایر است تا مشخص شود که چه محتوایی در این کتب مطرح شده و آیا دانش آموزان با مطالعه ی این محتوا به اهمیت وجود عشایر در یک سرزمین و ظرفیت هایی که این قشر ایجاد می کند پی خواهند برد یا خیر؟ به این منظور از روش تحلیل محتوا استفاده شده و کتاب های دوره های ابتدایی و متوسطه مشترک رشته های مختلف تحصیلی انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته اند نتایج به دست آمده گواه آن است که مبحث عشایر بیشتر در کتاب های مطالعات اجتماعی و کمتر در کتاب های علوم تجربی مورد توجه قرار گرفته است و بنظر میرسد محتوای ارائه شده آنقدری بوده است که می تواند این پیام را به دانش آموزان منتقل کند که "اولا بتوانند عشایر و زندگی عشایری را توصیف کنند و اطلاعات نسبتاً خوبی داشته باشند و ثانیا بتوانند پتانسیل ها و ظرفیت هایی که عشایر میتواند برای یک کشور به ارمغان بیاورد را بشناسند.