مطالب مرتبط با کلیدواژه

سوره نمل


۱.

معنای اصلی و تبعی در ترجمه ی غلامعلی حدّاد عادل از قرآن کریم (مطالعة موردپژوهانه ی سوره ی نمل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلاغت نحو ترجمة قرآن کریم معنای تبعی سوره نمل غلامعلی حداد عادل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۵ تعداد دانلود : ۶۸۱
اصل در ترجمه، رعایت امانت، حفظ معنا و سلیس بودن است که این موضوعی ثابت در اصل ترجمة غلامعلی حدّاد عادل است. یقیناً ترجمة فارسی شیوا و ادبی وی، توانسته است بخش عمده ای از این ضرورت ها و انتظارها را تحقّق بخشد، لیکن مسئلة این تحقیق، میزان و چگونگی این تعادل و مطابقت معنا با الفاظ قرآنی است. مترجم برخی ساختارهای صرفی نحوی و بلاغی را در ترجمه نادیده انگاشته، در مواردی نیز ترجمة واژگان (اسم، فعل و حرف)، ترکیب ها و اصطلاحات در مقابل هم قرار نگرفته است. بنابراین، لازم معنا یا معنای تبعیِ واژگان، ترکیب ها و اصطلاحات در ترجمه لحاظ شده است، نه معنای اصلی و دقیق آنها. این پژوهش درصدد است تا با مطالعة موردپژوهانة «سورة نمل»، ترجمة ایشان را از زوایای مختلف واژگانی، صرفی نحوی، بلاغی و ویرایشی، به بوتة نقد، تحلیل و تطبیق بسپارد تا مواردی که در ترجمة این سورة مبارکه نیازمند بازنگری دقیق تری هستند، بازشناسی نماید. دستاورد حاصل از این پژوهش نشان می دهد که ترجمة مترجم، در عین برخورداری از امتیازهای فراوان، از جمله نوآوری در شیوة ترجمة وفادار و معنایی، التزام به پیام و محتوای زبان قرآن، شیوایی بیان و استفاده از واژه های فارسی روان، پرهیز از زیاده نویسی و فارسی گرایی افراطی و... در حوزه های صرف و نحو، بلاغت، ترجمة واژگان و... نیاز به بازنگری دقیق تری دارد که برخی از آنها در این پژوهش موردی، واکاوی و تحلیل توصیفی شده است.
۲.

نگرشی کاربردی به رفتارشناسی ملکه سبأ در تعامل با مردم در تفسیر آیات 23 و 24 نمل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سوره نمل تنها پادشاه زن در قرآن حکومت زنان جهاد ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۶ تعداد دانلود : ۶۱۹
تنها پادشاه زن در قرآن کریم ملکه سبأ است. محققان در تحلیل رفتار این شخصیت با مردمان سبأ دو رویکرد متفاوت دارند؛ از نظر برخی وی فرد مستبدی بوده که با مردم همانند بردگان رفتار می کرد و حکومتش باعث رکود جامعه سبأ و رواج خورشیدپرستی شده بود. در مقابل عده ای بر این باورند که قرآن کریم هیچ گونه انتقادی نسبت به زمامداری ملکه نکرده است، از این رو حاکمیت وی مورد تأیید خدای متعال است. بررسی ادله این رویکردها نشان می دهد عدم بررسی دقیق آیات مربوط به این بحث، نقطه مشترک هر دو رویکرد است. این در حالی است که نتیجه بررسی این آیات می تواند نقش مهمی را در «تحلیل تهدید ملکه سبأ توسط سلیمان × » و در برخی مباحث فقهی چون «نفی استبعاد از مشروعیت جهاد ابتدایی معصومان» و «جواز حکومت زنان» ایفا کند. باید توجه داشت در صورت اثبات رویکرد نخست رفتار ملکه نقشی سلبی در «جواز حکومت زنان» دارد و تهدید سلیمان × در قالب «جهاد دفاعی» قابل تحلیل است اما در صورت اثبات رویکرد دوم با فراهم بودن مقدماتی دیگر می توان از این تحقیق در دو بحث فقهی مذکور استفاده کرد. البته تحلیل رفتار ملکه با مردم سبأ نشان می دهد ادله رویکرد نخست قوت چندانی ندارد.
۳.

نگرش تاریخی به تشریع جهاد ابتدایی در پرتو تحلیل مواجهه حضرت سلیمان (ع) با ملکه سبا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جواز جهاد ابتدایی جهاد ابتدایی برای رفع موانع دعوت حضرت سلیمان (ع) ملکه سبأ سوره نمل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۷ تعداد دانلود : ۴۱۴
یکی از مباحث مطرح شده در فقه اسلامی «جهاد ابتدائی» است. این جهاد دارای چهار مولفه «جنگیدن با اذن امام معصوم»، «علیه کفار»، «ابتداءاً بدون هیچ حرکت ایذائی از جانب کفار نسبت به مسلمانان»، «برای دعوت آنان به اسلام» است. محققان در تحلیل این جهاد دو رویکرد متفاوت دارند. فقهای زیادی آن را در سطح ضروری دین و از مسلمات فقه می دانند. اما از نظر برخی متفکران، اثبات این جهاد علاوه بر نداشتن مقتضی، مبتلا به موانع عقلی و نقلی است. بررسی دو رویکرد نشان می دهد هیچ کدام از آن ها در مباحث خود نفیاً یا اثباتاً اشاره ای به داستان حضرت سلیمان (ع) و ملکه سبأ نداشته اند. این در حالی است که به نظر می رسد این داستان قابلیت زیادی را برای زدودن موانع و ابهامات تئوریک این گونه جهاد، دست کم در نگاه تاریخی در خود دارد. بررسی مولفه های جهاد ابتدایی نشان می دهد این داستان می تواند سندی برای نفی استبعاد و استظهار اصل مشروعیت این جهاد به منظور رفع موانع دعوت به اسلام باشد؛ زیرا چهار مولفه این جهاد در آن وجود دارد و موانع عقلی و نقلی مورد ادعا هم با توجه به عملکرد حضرت سلیمان (ع) قابل رفع هستند.
۴.

واکاوی برساخت گفتمانی داستان حضرت سلیمان(ع) در سوره نمل با تکیه بر نشانه های معناساز مایکل هلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سوره نمل داستان حضرت سلیمان (ع) تحلیل گفتمان نظریه هلیدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۰ تعداد دانلود : ۶۱۱
بخشی از سوره نمل به روایت حکومت و قلمرو وسیع حضرت سلیمان می پردازد که جن، انس، پرندگان و باد، همه تحت فرمان وی درآمدند. با توجه به اهمیت نظریات نوین در فهم بهتر متون، به روش توصیفی- تحلیلی، با تکیه بر سه فرانقش هلیدی به عنوان نشانه های معناساز در نظریه نقش گرا به بررسی آیات مورد نظر پرداختیم. هدف از این پژوهش تحلیل برساخت گفتمانی این داستان قرآنی و آزمودن نظریه مذکور و قابلیت اعمال آن در حیطه داده های قرآنی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در سطح اندیشگانی، فرآیند مادی پربسامد ترین فرآیند به کار رفته در متن است؛ در اکثر بندها، حضرت سلیمان (ع) نقش کنشگر را دارد که پایان دادن به گمراهی قوم سبأ را « هدف» قرار داده است. انتقال این مفاهیم از سوی حضرت سلیمان با استناد بر وجه خبری و الزامی محقق می شود که قطعیت دیدگاه ایشان را نسبت به کسانی که در دستگاه حکومتش قرار دارند، نشان می دهد. اکثر بندها با آغازگر مرکب ساختاری شروع می شوند که نقطه شروعی مناسب برای القای پیام بوده و بر پیوستگی متن کمک کرده است. اما در میان عناصر انسجام بخش، عنصر ارجاع، تکرار، تضاد معنایی و ادات افزایشی از بسامد بالایی برخوردارند و تأثیر شگرفی در برجسته سازی کلام شخصیت ها و پیوستگی و گستردگی بندها ایفا کرده اند.  
۵.

سوره نمل: مقایسه ترجمه های عبری یوزف ریولین و اوری روبین

کلیدواژه‌ها: زبا نهای سامی ترجمه های عبری قرآن سوره نمل تورات عبری یوزف ریولین اوری روبین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۵ تعداد دانلود : ۵۰۷
بررسی ترجمه های عبری قرآن می تواند در ارتقای سطح مطالعات علوم قرآنی در جامعه علمی کشور سهیم باشد. باید توجه داشت که در میان زبا نهای سامی، عربی و عبری از بیشترین پیون د و شباهت برخوردارند. این دو در سطوح مختلف زبان، واج ها، حروف، ساختمان کلمات و قواعد صرفی نحوی مطابقت فراوانی دارند. به این جهت، مسئله معادل گذاری مترجمان عبری برای واژ گان قرآن می تواند به توسعه مطالعات تطبیقی زبان های سامی کمک کند. به هرروی، ا گر بررسی ترجم ههای قرآن جزء بایسته های پژوهشی باشند، ترجمه های عبری از اولویت بیشتری برخوردارند. در مقاله پیش رو، دو ترجمه عبری از سوره نمل در چهار محور وفاداری به متن مبدأ، معاد لگذاری، سبک ادبی:کلاسیک یا مدرن و برخی تأمات، بررسی و مقایسه شده اند. این سوره متضمن سرنخ های متعددی برای مطالعات بینامتنی ) Intertextuality ( نیز هست، اما از آنجایی که این موضوع با وجود پاورقی های فراوان هر دو مترجم موردتوجه ایشان نبوده )البته در این سوره و به استثنای اوری روبین تنها ذیل آیه 82 (، به مقایسه محتوایی با گزارش های کتاب مقدس اهتمام نشده است، بلکه تمرکز ما بیشتر بر مباحث زبان شناسی است. از ویژگی های نوآورانه این پژوهش، انعکاس کاربردهای توراتی در معادل گذار یهای عبری است که برای علاق همندان مطالعات زبا نشناسی تطبیقی جذاب خواهد بود.
۶.

آموزه رجعت و تأثیر آن در اختلاف سبک ترجمه های قرآنی

کلیدواژه‌ها: شیعه رجعت سوره نمل ترجمه فارسی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۸ تعداد دانلود : ۴۰۸
از جمله حوادث بسیار مهم دوره ظهور و برقراری حکومت امام زمان (عج)، موضوع رجعت است که برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سوره نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سوره بقره و 43 سوره ص استناد شده است. رجعت امری مسبوق به سابقه است چرا که پروردگار نظیر آن را در باره امت هاى گذشته اجرا فرموده است. بدین معنی که افرادی که از این دنیا رفته اند، دوباره به آن باز می گردند و رجعت نیز از منظر لغوی به همین معناست، یعنی بازگشت به دنیا قبل از برپایی قیامت. در فرهنگ دینی شیعه مراد از رجعت بازگشت گروهی از نیکان و نیز برخی انسان های فاسق و ظالم به این دنیا پیش از قیامت است. رجعت با بازگشت انسان ها در قیامت تفاوت دارد و طبق روایات در دوران ظهور امام زمان (عج) غیر از افرادی که در آن دوره زندگی می کنند، عده ای از مؤمنان مخلص و کافران مطلقی که در گذشته زندگی می کرده اند بر خواهند گشت. این پژوهش بر آن است تا به-صورت موردپژوهانه در آیات 82 و 83 سوره نمل نشان دهد که مترجمان فارسی قرآن تا چه حدی این موضوع را در ترجمه فارسی آیات مذکور از سوره نمل بازتاب داده اند.
۷.

تحلیل مؤلفه های مدیریتی سوره نمل

کلیدواژه‌ها: قرآن سوره نمل مؤلفه های مدیریتی حضرت سلیمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۲۴۵
 کلام وحی به عنوان مهم ترین و جامع ترین سند و منبع درک حقایق و واقعیت های سعادت آفرین در عرصه های گوناگون به خصوص در باره ی مدیریت، ظرفیت ها و ظرافت های عظیمی دارد. در منطق قرآن از جمله اهداف اساسی بعث پیامبران، تزکیه و هدایت انسان ها در جهت صلاح و فلاح و مدیریت، مطلوب زندگی دانسته شده است. با بررسی گزاره های وحیانی این حقیقت به خوبی آشکار می شود که هر سوره ای از قرآن حاوی پیام ها و مؤلفه های در باره ی مدیریت و جهت دهی زندگی به سوی سعادت دنیوی و اخروی است. از آنجا که گستردگی مباحث و مسائل مدیریتی فراتر از طرح آن در این پژوهش می باشد، تنها مؤلفه های مدیریتی سوره ی نمل با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و شیوه ی استنطاقی شهید صدر به کنکاش گرفته شده است. ره آوردها و برآیندها معلوم می دارد که سوره نمل حاوی اصول، مبانی و شیوه های مدیریتی بوده و از آموزه های آن، توصیه ها و تجویزهای زیادی از جمله در باره ی ارزش های بنیادی، تکریم سرمایه ی انسانی با نظرخواهی و مشاوره جوی، ارزیابی عملکردها و داشتن نظام نظارت با هدف ایجاد رقابت سالم و رعایت شایسته سالاری برای رشد متوازن و رسیدن به بهره وری مادی و معنوی است.
۸.

گستره دلالت قرآن کریم بر تأیید یا رد حکمرانی ملکه سبأ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حکومت زنان سوره نمل مدیریت زنان ملکه سبأ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۶۱
برخی محققان بر این باورند که خداوند در داستان ملکه سبأ هیچ انتقادی به حکومت داری وی نکرده است؛ از این رو حکمرانی وی مورد تأیید است؛ زیرا قرآن کریم هنگام نقل سخن یا رفتار منفی، بلافاصله تذکر می دهد. در مقابل، برخی دیگر از محققان با وارد کردن اشکالات متعددی از قبیل عدم استناد مسلمانان به این داستان، اخباری بودن لحن قرآن در نقل داستان و غیره، حکمرانی ملکه را مورد تأیید خداوند ندانسته ا ند. روشن شدن ابعاد مختلف این داستان و توسعه ادله قرآنی احکام فقهی ایجاب می کند این داستان از این زوایه مورد بررسی قرار گیرد. بررسی تحلیلی- انتقادی نظرات موافقان و مخالفان نشان می دهد اولاً : نقل بدون اعتراض مطلبی در قرآن می تواند نشانه تأیید آن باشد (وجود مقتضی)؛ ثانیاً : با وجود وارد نبودن بسیاری از اشکالات مخالفان، اما برخی از آن ها صحیح هستند (وجود مانع). از این رو علی رغم وجود مقتضی، نمی توان حکومت داری ملکه را مورد تأیید خداوند دانست.
۹.

الگوی ارتباط مؤثر در سوره مبارکه نمل (مطالعه موردی حضرت سلیمان و ملکه سبأ)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۴۰
اهتمام به مسئله ارتباط مؤثر، موضوعی است که همواره به عنوان اصلی مهّم در تعاملات بشری به شمار می رود؛ زیرا انسان موجودی اجتماعی است که به واسطه تعامل با دیگران تعریف می شود. برقراری ارتباط مؤثر، یکی از مهارت های موفقیّت آمیز در تعاملات است که نه تنها نشانه ادب و شعور انسان تلقی می شود، بلکه در سلامت روانی آن ها نیز مؤثر است. از این رو پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی، این فرضیه را مورد آزمون قرار می دهد که شیوه های ارتباطی حضرت سلیمان با ملکه سبأ در سوره نمل از توان الگویی بالایی برخوردار است؛ به گونه ای که با استناد به آن می توان رفتارها، باورها و نگرش ها را در حوزه ارتباطات تغییر داد و به تعاملات، رنگ الهی همراه با آرامش و موفقیّت بخشید. نتیجه آنکه در ارتباطات این دو شخصیت قرآنی مخاطب شناسی، دوراندیشی، رعایت ادب، سنجیدگی در کلام، انتقادپذیری، اعتماد و حمایت گری از ارکان اصلی ارتباط مؤثر بوده است. از این رو به عنوان یکی از عوامل متعدد در الهی شدن و سعادتمندی می توان با آگاهی بخشی، تعلیم و فرهنگ سازی این مؤلفه ها در جامعه، ارتباطات را به سمت تأثیرگذاری هدایت نمود.
۱۰.

واکاوی طرح واره های تصویری در سوره مبارکه نمل با رویکرد زبان شناسی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سوره نمل طرح واره طرح واره تصویری حرکتی حجمی قدرتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۷۷
طرح واره های تصویری، یکی از راهکارهای شناخت معنا و مفاهیم انتزاعی در حوزه زبان شناختی است که بر پایه استعاره مفهومی بنا شده است؛ بنابراین، هر استعاره ای طرح تصویر گسترده ای را در خود گنجانده است. قرآن کریم مملو از مفاهیم انتزاعی است که بررسی آنها در فهم مقصودش تأثیر بسزایی دارد؛ بنابراین، پژوهش حاضر با بررسی انواع طرح واره های تصویری در سوره نمل به منظور تبیین معانی پنهان و زیبایی های نهفته در آن انجام شده که با استناد از رویکرد زبان شناختی، به روش توصیفی تحلیلی، تصویر مفهوم های انتزاعی را در قالب عینی ارائه کرده است. دستاورد های پژوهش حاکی از آن است که سه نوع طرح واره حجمی، حرکتی و قدرتی در بافت داستانی این سوره به کار رفته است. تصویری از مفهوم های انتزاعی «وحی، سرعت، بی اعتنائی، ذلت» با طرح واره حرکتی ترسیم شده که با تجربه های انسان کاملاً سازگار است. مفاهیم انتزاعی دیگری ازجمله «ظلم، عذاب، رحمت، کردارناپسند، شک، دلتنگی و نیکی» با طرح واره حجمی نمود یافته اند. همچنین، مفاهیم «بت پرستی و ظلم» به مثابه سدّ و مانعی در مسیر حرکت به تصویر درآمده اند؛ این تصاویر با زندگی روزمره و تجربه های انسان همانندسازی شده اند؛ بنابراین، زمینه درک بهتر این مفاهیم پیچیده انتزاعی برای مخاطب فراهم شده است.
۱۱.

نقش داستان حضرت موسی (ع) بر تثبیت قلب پیامبر (ص) براساس سوره نمل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تثبیت قلب رسول الله (ص) حضرت موسی (ع) سوره نمل شعب ابی طالب بشارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۶۰
قرآن کریم کتابی است که با نزول تدریجی آیاتش تقویت و حمایت مستمر قلبی و روحی پیامبر (ص) را به دنبال داشت. براساس آیه 120 سوره هود، بیان داستان های قرآنی انبیای الهی در هر مقطع، با هدف تثبیت قلب رسول الله (ص) و مؤمنان طرح شد تا این رویدادهای تاریخی در مسیر رسالت، موجب ایجاد استواری قدم ها و نفوذ در دل و جان مخاطبان گردد. این پژوهش درصدد پاسخ گویی به این سؤال است که داستان حضرت موسی (ع) در سوره نمل چگونه موجب تثبیت قلب پیامبر (ص) شده است. بررسی توصیفی تحلیلی این مسئله حاکی از آن است که خداوند متعال طرح ماجرای موسی (ع) در سوره نمل را با هدف دو بشارت به پیامبر (ص) و مؤمنان در پیش گرفت: بشارت نخست به مؤمنان بر یاری خداوند در شرایط طاقت فرسای محاصره اجتماعی اقتصادی عده ای از مؤمنان در شعب ابی طالب و هجرت عده ای دیگر به حبشه؛ بشارت دوم به نابودی جبهه باطل و غلبه حق، تا بیان دارد که گرچه مؤمنان در ابتدای دعوت پیامبر (ص) جمعیتی اندک بودند، در آینده ای نزدیک جانشین اقوام کافر و مشرک می شوند و حاکمیت و تسلط بر شبه جزیزه عربستان را به دست می آورند؛ ازاین رو، با اطمینان به غلبه مستمر مؤمنان بر کفار در طول تاریخ، نشانه ای غیرقابل انکار بر درستی پیام رسولان الهی مطرح می شود و با تثبیت قلب پیامبر (ص) و پیروان او، استواری و استحکام روحی ایشان را در طی مسیر رسالت و ایجاد جامعه اسلامی جهانی فراهم می آورد.