سفرهای حدیثی

بسیاری از محدّثان برای ملاقات با مشایخ و دریافتِ حدیث از ایشان به سفر می رفته اند. بررسی این سفرها می تواند سرنخی برای شناخت بهتر شخصیتِ محدّثان باشد و بررسی شهرهایی که ایشان برای سفرهایِ خود گزیده اند، نیز می تواند ما را به داده های ارزشمندی درباره وضعیتِ آن شهرها در آن روزگار رهنمون سازد. در این مقاله، برای پاسخ به این مسئله که چه نکته هایی را می توان به طور عینی از سفرهایِ یک محدّث استفاده نمود، سفرهای حدیثیِ ابوالمفضّل شیبانی بررسی شده است. وی از محدثانِ نام آشنا در منابع فریقین بوده و سفرهای فراوانی به بسیاری از شهرهای جهان اسلام داشته است. در این مطالعه، با دقت در ویژگی های این شهرها، از قبیل: رواج علم حدیث در آن ها و اقبالِ دیگر محدثان به سفر به این شهرها و مذهب رایج در آن ها، روشن شده است که با تحلیل سفرهای ابوالمفضل می توان به قرینه های قابل توجهی درباره نکته های زیر دست یافت: علاقه فراوانِ وی به احادیث غریب، وجود گرایش های غیر امامی در وی، و پایین تر بودنِ سطح شهرهای غربِ جهان اسلام نسبت به شرق در زمینه علم حدیث.