روایات مشکل

احادیث کاستی عقل زنان در منابع حدیثی اهل سنّت و شیعه با شمار قابل توجّهی گزارش شده است. مصادر کهن و معتبر شیعی، آن را با سندهایی مرسل و ضعیف گزارش کرده اند. وضعیت سندها به گونه ای است که هیچ نوع خبر مستفیضی، حتّی مستفیض معنوی، شکل نمی گیرد. این گروه از روایات در کتاب های صحیح البخاری، صحیح مسلم و دیگر منابع معتبر حدیثی اهل سنّت گزارش شده اند و از منظر آنان صحیح به شمار می روند، اما حجیت را لازم برای استناد به شارع ندارند. از سوی دیگر، دلالت روایات نیز با ابهام مواجه است؛ برخی آنها را قضایای خارجی و ناظر به اشخاص خاص در دوره صدور دانسته اند، برخی نیز از واژه عقل به کار رفته در این روایات عقل تجربی را برداشت کرده اند و برخی دیگر روایات را ناظر به عقل نظری و یا عقل ابزاری دانسته اند. اما به نظر می رسد که این روایات ناظر به تفاوت زن و مرد در آفرینش باشد؛ یعنی تفاوت فطری آنها در حاکم بودن روح تعقّل یا روح احساس در حیطه امور مربوط به اداره جامعه و خانواده، و لحن نکوهش آمیز و یا همراه با تحقیر در برخی روایات نیز می تواند ناظر به قرار گرفتن زن در جایگاه مرد باشد.