دشت ارنان

کوهریگ؛ نوعی تپه ماسه ای است که بر روی یا پای دامنه ی برخی کوه های مناطق خشک و نیمه خشک قرار می گیرد. اگرچه در ظاهر این نوع لندفرم ها تفاوتی با سایر انواع تپه های ماسه ای در این مناطق را ندارد، اما شیب، اندازه ی قطر دانه های رسوبی، مورفولوژی، همگونی رسوبات، چینه بندی، لامیناسیون، کانی های تشکیل دهنده ، شرایط محیط شکل گیری و تحول، محل رسوب گذاری و فرآیندهای به وجودآورنده ی آن ها بسیار متفاوت از دیگر تپه های ماسه ای بیابانی و ساحلی است. بر خلاف تپه های ماسه ای بادی که تنها توسط باد حمل و رسوب گذاری شده اند، در داخل کوهریگ ها، رسوبات آبرفتی و کوه ریختی نیز قابل مشاهده است. هدف این پژوهش، بررسی چگونگی فراهم آوری حجم زیاد رسوب در یک منطقه ی محدود برای شکل گیری این عارضه است. بر این اساس، دو مؤلفه ی سنگ و هوازدگی سنگ ها در شرایط اقلیمی خاص موردتوجه قرار گرفت. برای انجام این پژوهش، رسوبات با روش XRD کانی سنجی شدند که فلدسپار، پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت، آمفیبول، مسکویت و آپاتیت عمده ی کانی های تشکیل دهنده ی رسوبات بودند و پس از کانی شناسی، نمونه ای از مونزوگرانیت های منطقه مشاهده گردید که کوهریگ ها مواد رسوبی تخریب شده ی این سنگ ها هستند. سپس برای تحلیل بهتر ویژگی های رسوب و سنگ، برش نازکی (Thin section) از آن ها فراهم شد و در زیر میکروسکپ الکترونی با 60 بار بزرگنمایی مورد تحلیل قرار گرفتند. در ادامه، شرایط بارش و دمای حال حاضر بررسی و با بازسازی برف مرزهای منطقه بر اساس روش های رایت و پورتر، دمای دوره ی سرد بازسازی گردید. نتایج نشان داد که گرانیت های منطقه در شرایط اقلیمی سرد و مرطوب دوره ی سرد پلئیستوسن (شرایط جنب یخچالی) به شدت هوازده شده و حجم زیادی از رسوبات را در دسترس باد برای انتقال بر روی یا پای دامنه فراهم آورده است. همچنین، مشاهدات میدانی نشان داد که در ارتفاعات بالای 2400 متر با بارش خوب و دمای پایین زمستان، هر جا گرانیت ها برون زدگی دارند، کوهریگ ها در حال گسترش هستند.