شهر شیعی

به رغم این که از ابتدای طرح مفهوم توسعه به معنای عام آن، منابع طبیعی و زیست محیطی نقش اساسی در شکل گیری آن داشت، تا دهه های اخیر از توجه جدی به آن غفلت شده بود. رشد فزاینده اقتصادی که ارمغان پیشرفت فن آوری بود، پیامدهایی در عرصه محیط زیست و منابع طبیعی داشت که به تدریج باعث نگرانی اقتصاددانان و دانشمندان اکولوژی به طور خاص و بیشتر ارباب معرفت به طور عام شد. در حالی که نگاه دین مبین اسلام و خاصه شیعه به مفهوم سازگاری فضاهای شهری با محیط زیست و طبیعت به عنوان یک رهیافت جامع برای گذشته، حال، و آینده بشر می تواند در تقابل با رهیافتهای نظری غرب، گامی اساسی در برنامه ریزی ساختار فضاهای شهری بشمار رود. در هر حال، در این مقاله به مفهوم سازگاری فضای شهر آرمانی شیعی و محیط زیست در تقابل رهیافتهای نظری اسلام و غرب پرداخته می شود که از روش توصیفی- تحلیلی و روش استدلال منطقی بهره برده است. در پایان نیز به مضامین و مصادیق تقابل رهیافتهای نظری اسلام و غرب اشاره شده و جایگاه طبیعت و محیط زیست در شهرهای آرمانی شیعه مورد تبیین قرار گرفته است که می تواند به عنوان الگویی جامع و مانع در قبال تعامل شهر و محیط زیست شهری قلمداد گردد.

بحث در خصوص این که شهر اسلامی چیست و دارای چه ویژگی ها و مؤلفه ای است از مهمترین موضوعاتی است که لازم است در حوزه مدیریت شهری در شهرهای اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس، به نظر می رسد پاسخگویی و طرح چنین پرسشهایی لازم تا آرمان شهر اسلامی بازشناسائی شده و با شناسائی و احصاء مولفه های مدیریتی آن، امکان تحقق و بازآفرینی شهر اسلامی شیعی فراهم گردد. این آرمان شهر اسلامی دارای مؤلفه ها و ویژگی های خاصی است که آن را از سایر شهر و جوامع دیگر تمایز می کند. این ویژگی ها در واقع ناظر به نوع نگاه انسان مؤمن و مسلمان به پدیده های نظیر دنیا، آخرت، انسان، جهان و خدا است. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به ویژگیهای مدیریتی در شهرهای اسلامی با تاکید بر شهرهای شیعی پرداخته شده و ابعاد نظری و مفهومی آن واکاوی می شود. در پایان ویژگیهای نظری و اصول پدیداری عملی آن به تفصیل مورد اشاره قرار می گیرد.