مفهوم سلامت

شناخت عمیق و دقیق فرهنگ اسلامی، مبتنی بر نگاه علمی به همه آموزه های آن از جمله ادعیه است. مسئله پژوهش حاضر آن است که محتوای نیایشی در تعقیب نماز ظهر، چه ابعادی از مفهوم سلامت را در فرهنگ اسلامی آشکار می سازد؟ بر اساس یافته های پژوهش حاضر به روش تحلیلی، دو فراز از دعای مذکور، سه موضوع مهم و راهبردی را در فهم ابعاد مرتبط با مفهوم سلامت، بیماری و درمان منتقل ساخته که همسو و همگرا با سایر مضامین دینی در این عرصه است. نخست، درک وابستگی توأمان سلامت به اراده الهی و کنش انسانی است. موضوع دوم، درک نگاه چندبعدی دین به مفهوم سلامت است که علاوه بر سلامت و آسایش فردی، بعد اجتماعی و معنوی را هم در آن لحاظ داشته است. سومین موضوع، عدم محدودنگری به سلامت طلبی، هم ناظر به بیماری های جسمی و هم ناظر به بیماری های روحی است که دعای فوق آن را جانمایی می نماید. در نتیجه، مشخص گردید این نیایش هم اعتقادات شخص را در نسبت خود با خالق تقویت می کند و هم می تواند محتوایی انگیزشی در ایجاد انگیخته دینی در سالم سازی هرچه بیشتر نظام عمل کردی انسان محسوب گردد. به علاوه، ادعیه مأثوره به سان آیات وحی این ظرفیّت را دارند که حجم شناور، متغیر و چندسطحی از معارف اصیل دینی را به مخاطب منتقل سازند.

مقاله حاضر با روش فراسنتز، مطالعات سلامت و بهداشت جوانان را مورد بررسی قرار داده و ضمن پرداختن به مشکلات مفهومی آن بیان می کند که چرا علیرغم اهمیتی که امور بهداشتی در جامعه مدرن یافته است، به سلامت و بهداشت جوانان چندان توجه نمی شود. این مقاله ضمن طرح تلاش های مفهومی که برای آوردن جوانان به متن سیاست های سلامت و بهداشت صورت پذیرفته است، شرح می دهد که اساساً بخش مهمی از این مشکل محصول برداشت و تعریف متفاوت سلامت و بهداشت نزد جوانان و بزرگسالان است. مقاله حاضر در بررسی وضعیت سلامت جوانان در ایران و جهان و مقایسه این دو- علیرغم مشکلات بسیاری که در امر جمع آوری و مقایسه اطلاعات ایران و جهان است- نشان می دهد که چگونه روند کلی سلامت جوانان در جهان به سوی بدترشدن است. برای این امر از جمع بندی مطالعات انجام شده در کشور و مقایسه آن با اطلاعات سلامت نوجوانان در کشورهای اروپا و آمریکای شمالی با عنوان "پیمایش اچ.بی.اس.سی."[1] سود برده شده است. مطالعات در بررسی علل تمایزات در بهداشت جوانان نشان می دهد که همچنان سن، جنس و طبقه مهمترین تعیین کننده های وضعیت سلامت جوانان است. در این مورد اثر متغیرهای سن، جنس و وضعیت اقتصادی- اجتماعی در طول دوره جوانی و بنابر موقعیت های مختلف زمانی و مکانی تغییر یافته و حتی جابجا می شود؛ به گونه ای که در دوران کودکی اثر وضعیت اقتصادی- اجتماعی در سلامت فرد بیشتر و آشکارتر است، اما پس از بلوغ اثرات متغیر طبقه با تمایزی که در جریان بلوغ دختران و پسران ایجاد می شود و نیز در سایه تفاوت های ناشی از نقش های جنسیتی رنگ می بازد و به جای آن اثر متغیر جنس تعیین کننده تر می شود. در همین حال مطالعات نشان می دهد که اثر متغیرهای سن، جنس و طبقه بر حوزه های مختلف سلامت جوانان نیز متفاوت است. در حالی که اثر طبقه و موقعیت اقتصادی- اجتماعی بر تغذیه بیشتر است، اثر متغیرهای دیگر از جمله جنسیت و سن بر تصور از بدن و بهداشت پوست و مو و حتی رفتارهای پرخطر تعیین کننده تر است. در نهایت، مطالعات نشان داده علیرغم آن که ظاهراً اثر عوامل ساختاری بر سلامت جوانان در حال ضعیف ترشدن و در مقابل اثر عاملیت فردی تعیین کننده تر شده است، اما کماکان متغیرهای تعیین کننده سن، جنس و طبقه باقی مانده اند. در تفسیرهایی که از این امر می شود، دو دیدگاه اثر سبک زندگی و خطای شناخت شناسانه مدرنیته متأخر با یکدیگر رقابت می کنند. <br clear="all" /> [1] Health Behavior in School-Aged Children (HBSC) study