مطالب مرتبط با کلیدواژه

کتب درسی


۲۱.

تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی از منظر توجه به ابعاد و مولفه های بیداری اسلامی (تالیف سال تحصیلی 1399/1400)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۹ 149 - 165

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا کتب درسی دوره ابتدایی بیداری اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۲۸۲
این پژوهش با هدف بررسی تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی با توجه به ابعاد و مولفه های مسئله بیداری اسلامی انجام گرفته است. روش پژوهش، توصیفی شامل: تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعه پژوهشی شامل دو بخش یعنی:متون مرتبط با ابعاد و مولفه های بیداری اسلامی و سه عنوان کتاب درسی دوره ابتدایی (فارسی، تعلیمات اجتماعی و هدیه های آسمان) چاپ شده در سال تحصیلی ۱۴۰۰/۱۳۹۹می باشد.(مسئله) ابزارهای اندازه گیری فرم فیش برداری و سیاهه (چک لیست) تحلیل محتوا با استفاده از شاخص های آمار توصیفی هستند.(روش) در ادامه مشخص شد که مولفه های ظلم و استکبار ستیزی، آزادی خواهی و جلوگیری از پیامدهای نفوذ استعمار،انسجام، همگرایی و همبستگی اسلامی، معنویت گرایی و تقویت معرفت دینی، شهادت طلبی و میل به ایثار و جهاد در راه خدا، مقابله با رفتارهای خشونت طلبانه، باز تولید فرهنگ مقاومت و ایستادگی و ثبات قدم،تاکید بر حقوق مسلم انقلابیون و مسئله بیداری اسلامی و عدالت گرایی،حق گویی و حق گرایی قرار دارند.همچنین به ترتیب کتب هدیه های آسمان،فارسی و تعلیمات اجتماعی بیشترین فراوانی مربوط به ابعاد و مولفه های بیداری اسلامی را شامل شده و پایه پنجم بیشترین تاکید را در این زمینه داشت. در پایان می توان گفت: محتوای کتب درسی از شناخت و آگاهی نسبتاً خوبی در زمینه های ظرفیت های بیداری اسلامی برخوردار بودند.(یافته)
۲۲.

تحلیل نشانه شناسی برساخت تصویر زن در کتب درسی با تأکید بر دیدگاه بارت

نویسنده:
منبع: آموزش پژوهی دوره پنجم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 26 - 37

کلیدواژه‌ها: کتب درسی نابرابری جنسیتی زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۱۹۰
مطالعه حاضر به تحلیل نشانه شناسی برساخت تصویر زن در کتب درسی می پردازد. برای تحلیل موضوع، از دیدگاه نشانه شناسی بارت کمک گرفته شد. رویکرد و روش تحقیق، رویکردی کیفی و استفاده از روش مطالعه اسناد بود. روش های انتخاب تصاویر، بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و روش تحلیل موضوعی است. داده های مورد بررسی، تصاویر مربوط به زنان در کتب مطالعات اجتماعی متوسطه 1 بوده است. مقوله های ناشی از تحلیل نشانه شناسی تصاویر را می توان حول محورهای فرعیٍ زن موجودی خانگی، فعالیت سنتی، فاصله گیری اجتماعی، موجودی غیرسیاسی و ضعف مدیریت اجتماعی؛ و مقوله محوری " دیگری کمتر مهم" دسته بندی و تحلیل کرد. بر اساس تحلیل تصاویر، می توان گفت تصاویر ارائه شده از زنان در کتب درسی، به شکل گیری و تقویتِ نوعی نگاه جنسیت گرا و کردار تبعیض آمیز جنسیتی در جامعه می انجامد. در نتیجه، بازنمایی تصاویر، هم بازگو کننده ی نابرابری بین جنسیتی و هم بازتاب ناتوانی زنان در دستیابی به موقعیت های مهم و ارزشمند زیست اجتماع شان می باشد.
۲۳.

بررسی ابعاد دینداری در درس شرعیات (مطالعه موردی: دوران پهلوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۳ ۱۱۵-۸۹

کلیدواژه‌ها: درس شرعیات کتب درسی عصر پهلوی ابعاد دینداری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۴۰۶
یکی از اهداف اساسی آموزش های دینی، انتقال معارف دین، رشددادن و دیندارکردن دانش آموزان است. در تحقق این اهداف، متون درسی و آموزه های مندرج در آن جایگاه ویژه ای دارند. بررسی نحوه ی صورت بندی گزاره های دینی در متون درسی می تواند معیاری برای ارزیابی نمودهای دینداری در این متون باشد. از آنجایی که سنجش دینداری از دغدغه های اصلی پژوهشگران حوزه ی دینی است، لذا مقاله ی پیش رو می کوشد از طریق انجام مطالعه ی موردی در کتب درس شرعیات دوره ی پهلوی اول و دهه ی نخست پهلوی دوم، جایگاه ابعاد دینداری را در این آثار بررسی کند. مبانی نظری این مقاله براساس دیدگاه های گلاک و استارک در مورد ابعاد دینداری قرار گرفته است. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از غلبه ی بُعد مناسکی دین در کتاب شرعیات پایه های دوم تا ششم در خلال سال های 1306 1310ش و تلفیق بُعد فکری و پیامدی در 1317ش است. اما در کتاب تعلیمات دینی پایه ی دوم در 1328ش به سبب اتکای مباحث این کتاب به براهین عقلی، بُعد تجربی و اعتقادی دینداری، جلوه ای بارز دارد.
۲۴.

شناسایی قابلیت مشارکت کودکان در برنامه ریزی شهری از طریق تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره دوم ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه فضای شهری سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۲) 163-145

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی شهری تحلیل محتوا کتب درسی کودکان مشارکت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۶۱
یکی از روش های پیشبرد توسعه شهری، مشارکت در امور شهری است و آموزش مشارکت به کودکان در راستای تاثیرگذاری درست در پیشبرد برنامه های توسعه شهری امری بسیار حیاتی می باشد. هدف اصلی این مقاله شناسایی زمینه هایی از مشارکت است که کودکان در آن آماده تر می باشند تا مورد استفاده برنامه ریزان شهری قرار گیرد. اهمیت موضوع تا اندازه ای است که در صورت عدم آموزش صحیح مشارکت به کودکان نمی توانیم در آینده انتظار مشارکت صحیح این قشر را در امور توسعه شهری داشته باشیم. بدین منظور برای تحلیل قابلیت مشارکت کودکان، از تحلیل محتوای کتب درسی دوره دوم ابتدایی به عنوان مهمترین مرحله آموزش عمومی در سطح کشور، استفاده شد. مؤلفه های مشارکت کودکان در این پژوهش شامل شناخت شهر، آموزش حقوق شهروندی و آموزش نحوه مشارکت و ارتباط با دیگران می باشند. روش شناسی مورد استفاده به صورت تحلیل محتوای کمی و به کمک روش ویلیام رومی انجام گرفته است. واحدهای تحلیل نیز فحوای متن درس، سوالات و تصاویر می باشد. جامعه آماری شامل سه جلد کتاب مطالعات اجتماعی در پایه چهارم، پنجم و ششم ابتدایی سال تحصیلی 96-97 است. یافته های مقاله بیانگر آن است که به مولفه های مشارکت در پایه های مختلف دوره دوم ابتدایی به یک میزان پرداخته نشده است و ضریب درگیری در ارتباط با واحدهای تحلیل به یک میزان نیست. در مجموع از میان موضوعات موثر در مشارکت، به شناخت شهر بیشتر از سایر موضوعات پرداخته شده است. همچنین نتایج این پژوهش نشان می دهد که بیشترین قابلیت کودکان در مشارکت مشورتی است، گرچه این مشارکت پایین ترین درجه مشارکت است.
۲۵.

سیاست هویت در کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 7 - 24
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۲۵۷
آموزش وپرورش از مهم ترین و تأثیرگذارترین نهادهایی است که سیاست هویتی دولت ها را در عمل اجرا می کند و کتب درسی مهم ترین منبعی هستند که با بررسی آن ها می توان به درک روشن و واضحی از سیاست های هویتی دولت ها دست یافت. در میان کتب درسی نیز کتاب تعلیمات اجتماعی به دلیل پوشش دادن مباحث تاریخ، جغرافیا و جامعه شناسی بیش از سایر کتب می تواند سیاست هویتی هر دولت را بازنمایی کند. بر این اساس در این مقاله به بررسی سیاست هویت در کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه پرداخته می شود. پرسش اصلی این است که محتوای کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه تا چه اندازه به ابعاد و گرایش های مختلف هویت در ایران توجه داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش سیاست های هویت ملی، قومی، دینی، مذهبی و جنسیتی به تفکیک موردبررسی قرار می گیرند تا این فرضیه به آزمون گذاشته شود که محتوای کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه نشانگر توجه نامتناسب و نامتوازن به ابعاد و گرایش های مختلف هویت در ایران است. روش پژوهش مبتنی بر تکنیک تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی است و سه کتاب تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه نظری که در سال 1400-1399 در مدارس ایران تدریس شده اند موردمطالعه قرار گرفته اند. نتایج و یافته ها نشانگر آن است که تناسب و توازن لازم در توجه به ابعاد مختلف سیاست هویتی در کتب موردبررسی وجود ندارد.
۲۶.

سیاست هویت، آموزش و پرورش و امنیت ملی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و چهارم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۹۴) 33 - 63

کلیدواژه‌ها: سیاست هویت امنیت ملی کتب درسی دوره متوسطه ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۳۶
در مقاله حاضر به بررسی تأثیر سیاست هویت منعکس شده در کتب آموزش و پرورش بر امنیت ملی ایران پرداخته می شود. پرسش اصلی این است که سیاست هویتی جمهوری اسلامی ایران در کتاب های درسی مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه نظری چه تأثیری بر امنیت ملی دارد؟ روش پژوهش مبتنی بر تکنیک تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی است و سه کتاب مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه نظری که سال 1400-1399 در مدارس ایران تدریس شده اند، مورد مطالعه قرار گرفته اند. یافته ها حاکی از آن است که کتب مورد بررسی تصویری نامتناسب و نامتوازن از توجه به ابعاد و گرایش های مختلف هویت ملی، قومی، مذهبی، دینی و جنسیتی ارائه می دهند. علاوه بر این، حتی توجه اندک به مؤلفه های هویتی تجدد و اهل تسنن نیز اغلب با جهت گیری منفی همراه بوده است. این نوع سیاست هویت اعمالی باعث عدم تقویت هویت های چندگانه برجسته دانش آموزان می شود که تضعیف هویت ملی و در نهایت تهدید امنیت ملی را به همراه خواهد داشت.
۲۷.

تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی از منظر توجه به مؤلفه های فرهنگ مقاومت، ایثار و شهادت ملت فلسطین (تألیف سال تحصیلی 1399-1400)

نویسنده:
منبع: شاهد اندیشه دوره اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲ 59 - 84

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا کتب درسی فرهنگ مقاومت ایثار و شهادت ملت فلسطین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۳۸
توجه به آرمان فلسطین، به عنوان مهم ترین مسأله جهان اسلام از جنبه های مختلف، دارای اهمیت زیادی است. این پژوهش، با هدف بررسی تحلیل محتوای کتب درسی با توجه به مؤلفه های فرهنگ مقاومت، ایثار و شهادت ملت فلسطین انجام گرفته است. روش پژوهش، توصیفی و به صورت تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا و رویکرد آن، کاربردی و جامعه پژوهشی شامل کل کتب درسی دوره ابتدایی و نمونه شامل کتب فارسی، تعلیمات اجتماعی و هدیه های آسمان تألیف سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بوده و ابزارهای اندازه گیری فرم فیش برداری و سیاهه (چک لیست) با استفاده از شاخص های آمار توصیفی هستند. در پایان مشخص شد که بیشترین میزان توجه و فراوانی به ترتیب مربوط به مؤلفه های وطن دوستی و وطن پرستی و حفظ دستاوردها و ارزش های اسلامی و عربی مربوط به آرمان فلسطین و بیشترین فراوانی هم مربوط به پایه ششم بود. همچنین مشخص شد که محتوای کتب درسی در حیطه شناخت و آگاهی، نسبتاً خوب در زمینه مؤلفه های شهادت طلبی و میل به جهاد در راه خدا، انسجام و همبستگی اسلامی عربی در مورد مسئله فلسطین، شناخت خطرات صهیونیسم و تأکید بر حقوق مسلم فلسطینیان، آرمان خواهی و آزادی طلبی برای فلسطین توجه کرده، ولی در حیطه عاطفی و عملکردی یعنی علاقه مندی به دوستان و متحدان کشور و ملت فلسطین و جبهه مقاومت در منطقه، بیزاری از دشمنان اسلام اصیل، آشکار نمودن جنایات صهیونیسم بین الملل و اثرات مداخلات قدرت های زورگو در منطقه، به صورت سطحی و گذرا بوده و چندان به صورت عمیق پرداخته نشده است.
۲۸.

بررسی کتاب های درسی جمهوری آذربایجان (با تأکید بر کتاب های تاریخی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۲ تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 157 - 184
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۱۷۳
کتاب های درسی اصلی ترین برنامه هر حکومت برای شکل دادن به افکار نسل جدید کشور به منظور به اهداف بلندمدت می باشد. در این راستا کتاب های آموزشی تاریخ به دلیل پیامدهای سیاسی و اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با جدایی منطقه قفقاز از ایران، روس ها برای قطع ارتباط فرهنگی ملت های منطقه با ایران برنامه های گسترده ای به مورد اجرا گذاشتند که نقطه عطف این اقدامات، حذف زبان و خط فارسی و عربی و رسمی کردن الفبای سیریلیک در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی در دوره استالین بود. از دهه سوم قرن بیستم هم شکل جدیدی از تاریخ نویسی که بر مطالب غیرمستند بنا شده بود ایجاد شد که شاخصه های بارز این نوع تاریخ نویسی تقابل با ظرفیت های فکری موجود در منطقه ازجمله تعلق خاطر به ایران و اسلام بود. با فروپاشی شوروی و استقلال جمهوری آذربایجان نیز نه تنها تاریخ نویسی مستقل از شوروی در این کشور شکل نگرفت بلکه قالب های تعریف شده تاریخ نویسی در دوره شوروی با شدت بیشتری در این کشور تعمیم و گسترش یافت. عامل سوق دادن جمهوری آذربایجان به تاریخ نویسی غیرمستند را می توان نداشتن پشتوانه تاریخی دیرینه و در نتیجه سابقه کم حکومت مداری دانست. این مقاله با بررسی کتب درسی تاریخ کلاس های پنجم، نهم و یازدهم و هم چنین دو کتاب دانشگاهی قصد تبیین این رویکرد را دارد.
۲۹.

تبیین چارچوب مفهومی ابعاد و مؤلفه های برنامه درسی کنجکاوانه و بررسی میزان انطباق محتوای برنامه درسی دوره ابتدایی ایران با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال بیستم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۷۹ 31 - 54

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی کنجکاوانه ابعاد و مؤلفه تحلیل محتوا کتب درسی دوره ابتدایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۲۲۹
پ ژوه ش ح اض ر با هدف تبیین چارچوب مفهومی ابعاد و مؤلفه های برنامه درسی کنجکاوانه و بررسی میزان انطباق محتوای برنامه درسی دوره ابتدایی ایران با آن انجام شده است. روش پژوهش توصیفی است و در خلال آن، از تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا استفاده شده است. رویکرد پژوهش نظری و کاربردی است و جامعه پژوهش شامل دو بخش متون نظری برنامه درسی کنجکاوانه و نیز محتوای 36 جلد کتاب درسی دوره ابتدایی ایران در سال تحصیلی ۱۳۹۸–۱۳۹۹ بود که بالغ بر 3924 صفحه است. با توجه به ماهیت موضوع، از نمونه گیری صرف نظر و کل جامعه پژوهش بررسی شد. ابزارهای پژوهش، فرم فیش برداری و سیاهه تحلیل محتوایِ محقق ساخته بود. داده ها با استفاده از فرایند تحلیلی آنتروپی شانون تحلیل شد. ع م ده ت ری ن نتایج نشان داد که: 1. ابعاد برنامه درسی کنجکاوانه را می توان در نُه بُعدِ ذهنیت باز، اکتشاف، اشتیاق یادگیری، خودجهت دهی، خلاقیت، نوآوری، پرسشگری، یادگیری مشارکتی و خودانگیختگی خلاصه کرد؛ 2. محتوای کتب درسی دوره ابتدایی، با ابعاد و مؤلفه های برنامه درسی کنجکاوانه منطبق نیست؛ به طوری که از بین ابعاد نُه گانه برنامه درسی کنجکاوانه، بعد از خودانگیختگی بیشترین و بعد از ذهنیت باز کمترین ضریب اهمیت را دارد؛ 3. در محتوای کتب درسی دوره ابتدایی، از بین خرده مؤلفه های ابعاد نُه گانه برنامه درسی کنجکاوانه، بیشترین ضریب اهمیت به خرده مؤلفه مشارکت معلمان و دانش آموز و کمترین ضریب اهمیت به خرده مؤلفه تدارک فعالیت های گروهی اختصاص دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیق، پیشنهاد می شود در ویراست های آتی کتب دوره ابتدایی، به مؤلفه های کمتر توجه شده عنایت بیشتری شود.  
۳۰.

تحلیل محتوای کیفی توصیفی کتاب های زبان انگلیسی دوره متوسطه دوم بر اساس تاثیر بر روند آمادگی برای آموزش سیار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهبری آموزشی کاربردی سال دوم تابستان ۱۴۰۰ ویژه نامه دومین همایش ملی مدرسه آینده 1 - 6

کلیدواژه‌ها: آموزش سیار تکنولوژی کتب درسی تحلیل محتوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۲۷
با نام گرفتن قرن 21 به عنوان قرن اطلاعات و ارتباطات جهان به سرعت در حال حرکت به سمت پیشرفت در عرصه تکنولوژی می باشد. امروزه دیگر روش های سنتی آموزش به تنهایی جوابگو نمی باشند لذا سیستم آموزشی نیز باید خود را با حرکت جهان هماهنگ سازد.قبل از وقوع تغییرات ناگهانی در سیستم آموزشی پیش زمینه های لازم جهت تغییرات باید وجود داشته باشد و با استفاده از مقدمه چینی های مناسب آموزش به سمت آموزش های نو پیشروی کند. یکی از ابزار های مهم برای این نوع زمینه سازی محتوای کتاب های درسی می باشد که بتوانند دانش آموزان را به خوبی با جهان جدید ارتباطات آشنا سازند. هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر گذاری کتب زبان انگلیسی دوره متوسطه دوم بر روند آمادگی برای آموزش به روش سیار می باشد. روش استفاده شده در این پژوهش تحلیل محتوا توصیفی می باشد.. جامعه آماری پژوهش کلیه کتاب های زبان انگلیسی دوره متوسطه دوم می باشد و در آن انتخاب نمونه ها به صورت جهت دار و هدایت شده انجام گرفته است. نمونه شامل کتاب زبان انگلیسی پایه دهم می باشد. بنابراین پژوهش کتب درسی زبان انگلیسی دوره متوسطه دوم می تواند یکی از عوامل زمینه ساز و ذهنیت ساز برای ورود به فضای آموزشی سیار برای دانش آموزان بوده باشد.
۳۱.

بررسی جنسیت و نقش های جنسیتی در تصاویر کتب درسی عصر پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ اسفند ۱۴۰۰ شماره ۱۲ (پیاپی ۱۰۰) 279-302
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۲۶۶
تصاویر کتب درسی افزون بر انتقال اطلاعات و تفهیم مطالب درسی در فرایند جامعه پذیری و نهادینه سازی ارزش های اجتماعی موثر است. کتب درسی و تصاویر آن از طریق القای مطالب و مفاهیم، تاثیری ماندگار بر نگرش ها و الگوهای رفتاری فراگیران دارد. یکی از مقوله های در خور مطالعه برای درک کارکردهای مذکور،نحوه ی بازتاب مقوله جنسیت در تصاویر کتب درسی است. از این رو، در پژوهش پیش رو تصاویر کتب مقطع ابتدایی دوره پهلوی از بُعد جنسیت و نقش های جنسیتی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی تحلیلی صورت گرفته ، ارزیابی نقش تصاویر کتب درسی در بازتعریف نقش های جنسیتی و الگویابی جنسیتی فراگیران است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان دهنده تاثیر حضور کلیشه های جنسیتی از منظر نقش و جایگاه دو جنس در خانواده و هم چنین نظام اجتماعی است. ساختار جنسیتی تصاویر کتب درسی دوره پهلوی مبین محدودیت حضور زنان در عرصه های تاریخی سیاسی، علمی و ساحت اندیشگی است.
۳۲.

تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی، بر اساس میزان توجه به مؤلفه های اخلاقی

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 89-107

کلیدواژه‌ها: اخلاق تحلیل محتوا کتب درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۳
اخلاق از مسائل بنیادی و حائز اهمیت در آموزش و تربیت انسان است و شناسایی مفاهیم و اصطلاحات اخلاقی از اهمیت به سزایی برخوردار است. اخلاق تا جایی مهم است که در دین مبین اسلام و آیات و روایات پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) به شدت مورد تاکید و توجه قرار گرفته است. در این میان یکی از مهم ترین سازمان هایی که می تواند برای رشد و پرورش اخلاق قدم های مهمی برداشته و سازماندهی کند، سازمان آموزش و پرورش است که می بایست اخلاق را در میان دانش آموزان نهادینه سازد و آنها را هر چه بیشتر با مفهوم اخلاق آشنا گرداند. در این میان کتاب درسی از اهمیت به سزایی برخوردار است و حائز اهمیت می باشد؛ چرا که مهم ترین ابزار یادگیری و آموزش است و رسانه های آموزشی دیگر حول محور کتاب درسی قرار دارند. در نتیجه پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل محتوای کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی انجام شده است تا میزان پرداخته شدن به مولفه های اخلاقی در کتب درسی مذکور مشخص و تعیین گردد. جامعه آماری شامل محتوای کتاب های مطالعات دوره ابتدایی است که با روش کیفی قیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن است ﮐﻪ در ﮐﺘﺐ درﺳﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ، اخلاق اجتماعی از بیشترین میزان توجه و اخلاق اقتصادی از کمترین میزان توجه برخوردار می باشد. و مولفان کتاب های درسی باید در امر تعلیم و تربیت و تدوین نظام آموزشی بر اساس آموزه های اخلاقی مذکور و تربیت اخلاقی اهتمام بیشتری ورزند.
۳۳.

بازنمایی جنسیتی در کتاب زبان انگلیسی دوره دوم متوسطه دبیرستان از منظر مؤلفه های نگاه نابرابر و تبعیض آمیز به زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم روانشناختی دوره ۲۱ بهار (خرداد) ۱۴۰۱ شماره ۱۱۱ ۵۷۴-۵۵۹

کلیدواژه‌ها: گفتمان جنسیتی تحلیل گفتمان انتقادی بافت زمینه کتب درسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۲۸
زمینه: کتاب های درسی منبع اصلی و رسمی انتقال ارزش های جامعه به دانش آموزان بوده و نیروی بسیار قدرتمند در فرآیند شکل گیری نقش های جنسیتی کودکان و نوجوانان محسوب می شوند. در این مقاله باز نمایی جنسیتی و شناسایی ارتباط جنسیت در کتاب زبان انگلیسی دوره دوم متوسطه در ایران مد نظر می باشد . هدف: شناسایی مؤلفه های اساسی گفتمان جنسیتی در کتب ادبیات فارسی و زبان انگلیسی و علوم اجتماعی دوره دوم متوسطه دبیرستان. روش: تحلیل محتوای کمی و کیفی به صورت ترکیبی می باشد. تحلیل محتوای کیفی متن دروس و تصاویر، انتخاب شده است که در این بخش کیفیت بازنمایی ها مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحلیل محتوای کمی نیز برای مقایسه کمی تعداد تصاویر، اسامی و ضمایر مؤنث و مذکر مورد استفاده قرار می گیرد. جامعه آماری این تحقیق کل کتاب زبان انگلیسی دوره دوم متوسطه بوده است و با استفاده از میانگین و F و آزمون T نتایج تحقیق بررسی شده است. یافته ها: یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل کمی، دلالت بر وجود نابرابری و تبعیض جنسیتی در کلیه کتب دوره دوم متوسطه بررسی شده داشته اند. نتایج تحلیل محتوایی کتاب ها نیز حاکی از رویکردی سنتی و کلیشه ای و عدم تناسب و توازن به ویژه در ابراز احساسات عاطفی توجه به هر دو جنس بوده است. نتیجه گیری: نادیده گرفتن واقعیت تربیتی دانش آموزان دختر و عدم بازتاب آن در کتاب های درسی چندان منطقی به نظر نمی رسد. همچنین برای اصلاح شرایط ابتدا باید زمینه ی فرهنگی فراهم آید این پژوهش نشان داد که باز تولید کلیشه های تبعیض آمیز جنسیتی به صورت پنهان و گاه آشکار در کتب آموزشی از طریق تصاویر و متون ادبی صورت می پذیرد.
۳۴.

شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت و اُفت تحصیلی محصلان در مضمون محاسبه مالی 1-2 (مطالعه موردی: محصلان دانشگاه آریا)

نویسنده:
منبع: پژوهش های معاصر در علوم مدیریت و حسابداری دوره چهارم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 145 - 159

کلیدواژه‌ها: موفقیت تحصیلی افت تحصیلی کتب درسی انگیزه برنامه ریزی و محتوای دروس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۵۹
پیشرفت تحصیلی دانشجویان در مقاطع مختلف رشد جسمی، روانی و اجتماعی نیازمند دارا بودن نگرش مثبت به رشته تحصیلی و انگیزه های قوی است. این تحقیق به بررسی شناسایی عوامل موفقیت و اُفت تحصیلی محصلان به روش توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق را (120) محصل، مطابق جدول مورگان، تعداد ( ) نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای بوده که از مقاله معصوم داوری نیا استفاده گردیده است. این تحقیق از نوع توصیفی بوده، جامعه آماری این تحقیق را تمامی دانشجویان دانشکده اقتصاد تشکیل می دهد. پرسشنامه به دو گروه محصلان توزیع گردید. گروه اول دانشجویانی که اوسط نمرات شان بیشتر از 80 بودند، گروه دوم دانشجویانی که اوسط نمرات شان کمتر از 70 بودند. نمونه آماری با استفاده از جدول مورگان به تعداد (100) تن توزیع گردید. نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف و شامپیر نشان داد که داده ها دارای توزیع نارمل نیست. نتایج نشان داد که از دیدگاه دانشجویانی با موفقیت تحصیلی عواملی چون علاقمندی به رشته تحصیلی، داشتن انگیزه کافی برای مطالعه و تحصیل، ارتباط با دوستان علاقمند به تحصیل، وجود منابع و کتب درسی و تسلط استاد در تدوین و فهم موضوعات درسی از جمله عواملی مهم از دیدگاه دانشجویانی با موفقیت تحصیلی به شمار می رود. اما از دیدگاه دانشجویانی با اُفت تحصیلی عواملی چون؛ حضور در صنف بدون مطالعه قبلی درس، نداشتن برنامه منظم و هفتگی برای مطالعه درس ها، حاضر شدن در صنف، پرسش های دشوار اساتید، نداشتن محتوای درس ها با نیازهای جامعه و دانشجو و آشنایی نداشتن با بازار کار در رشته بیشترین تأثیر را بر اُفت تحصیلی این دانشجویان دارد.
۳۵.

تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی ششم دبستان بر اساس مولفه مهارت های اجتماعی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیتی سال هفدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۱ 97-123

کلیدواژه‌ها: کتب درسی مطالعات اجتماعی ششم دبستان تحلیل محتوا سطح خوانایی فرای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۸ تعداد دانلود : ۳۹۴
هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب های مطالعات اجتماعی ششم دبستان بر اساس مولفه های مهارت اجتماعی بود. روش پژوهش، کیفی و به شیوه تحلیل محتوا ی سطح خوانایی فرای بوده و جامعه آماری شامل کتاب ششم مطالعات اجتماعی بود. جهت بررسی کتاب مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی براساس مؤلفه مهارت و روش فرای نمونه آماری که به صورت تصادفی انتخاب شده است، شامل سه متن 100 کلمه ای از ابتدا، وسط و آخر کتاب درسی مورد نظربود. بر اساس مؤلفه مهارت های اجتماعی به روش فرای با توجه به یافته ها می توان گفت در کتاب مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی، مهارت های اجتماعی در فصول مختلف ارائه شده است. بیشترین توجه در زمینه مهارت های ارتباطی به مقوله مهارت های برقراری ارتباط، بیشترین توجه در زمینه مهارت های خودگردانی به مقوله مهارت های مشورت با دیگران و بیشترین توجه در زمینه مهارت های جرات ورزی به مقوله مهارت های شناسایی حقوق خود و دیگران می باشد. اصل سادگی به دشوار یا دشوار به سادگی در کتاب رعایت نشده است و مؤلفان کتب درسی، چینش مطالب را بر اساس الگوی خاصی انجام نداده اند. همچنین بر اساس نمودار شاخص فرای مشخص گردید که مطالب موجود در کتاب، برای پایه دوزادهم مناسب بوده و این مطالب برای دانش آموزان کلاس ششم دشوار بوده و با سطح خوانایی آنان تناسب ندارد.
۳۶.

نقش مؤسسه انتشارات فرانکلین در تمرکزگرایی چاپ کتب درسی ابتدایی در ایران دوره پهلوی از 1357 تا 1336ش.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 26 - 50

کلیدواژه‌ها: مؤسسه انتشارات فرانکلین کتب درسی سازمان کتب درسی تمرکزگرایی پهلوی دوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۲۶۰
انحصار چاپ کتاب های درسی را می بایست اقدامی در جهت تمرکزگرایی در حوزه آموزش دانست که دولت های مطلقه به شدت به انجام آن علاقه مند بودند. در ایران هنگامی که دولت در وضعیت تمرکزگرایی قرار می گرفت، انحصار در حوزه آموزش افزایش می یافت و برعکس، زمانی که قدرت مرکزی با چالش روبرو بود، تنوع فضای آموزشی را پر می کرد. با اشغال ایران در شهریور 1320 و سقوط حکومت استبدادی رضاشاه، دوره ای از حاکمیت غیرمتمرکز آغاز شد و در زمینه کتب درسی، سلایق و تنوع فراوانی به وجود آمد. حکومت پهلوی که با کودتای 28 مرداد 1332 قدم در تمرکزگرایی گذاشته بود و تحقق این امر را با قرار گرفتن در بلوک غرب می دید، با استمداد از مؤسسه انتشارات فرانکلین که یک شرکت آمریکایی بود، چاپ کتب درسی ابتدایی را در انحصار گرفت. اگرچه دولت از سال 1342ش. با تأسیس سازمان کتب درسی به ظاهر در جهت تمرکز این حوزه تحت نظارت خود برآمد، اما این امر از نفوذ مؤسسه فرانکلین نکاست. در این مقاله تلاش شده است تا با روشی توصیفی- تحلیلی و با اتکا بر اسناد تاریخی، چگونگی شکل گیری نظم آموزشی از طریق سامان یافتن کتب درسی بررسی شود. اگرچه اقدام به تمرکزگرایی در چاپ کتب درسی تا حدی با توفیق همراه بود، اما از آنجا که دولت امکان نظارت بر این مسئله را نداشت، شاهد شکل گیری یک رانت همراه با واگذاری بخشی از امتیاز دولت به یک مؤسسه غیرایرانی هستیم که با اعتراض ها و مخالفت های زیادی روبرو شد و تلاشی در جهت از بین بردن بومی گرایی و آزادی های حوزه آموزشی قلمداد شد.
۳۷.

بررسی فراوانی مؤلفه های انگیزه پیشرفت در کتاب های ابتدایی با تأکید بر آموزه های قرآن و تفاسیر

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: انگیزه پیشرفت کتب درسی هدیه های آسمان و فارسی آموزه های قرآن و تفاسیر تحلیل محتوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۰
استخراج مؤلفه های انگیزه پیشرفت از متن آموزه های اسلامی و به کارگیری آنها در کتب آموزشی در جهت پیشرفت و موفقیت دانش آموزان از اهمیّت بسزایی برخوردار است. لذا هدف از پژوهش حاضر «بررسی فراوانی مؤلفه های انگیزه پیشرفت در کتاب های فارسی (بخوانیم) و هدیه های آسمان ابتدایی (تألیف های جدید 1393-1395) با تأکید بر آموزه های قرآن و تفاسیر» است. روش پژوهش تحلیل محتوا است. روش تجزیه وتحلیل داده ها آمار توصیفی است. جامعه آماری نیز کتاب فارسی (بخوانیم) و هدیه های آسمان است. نمونه آماری همان جامعه آماری در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش سیاهه تحلیل محتوا بود که روایی آن توسط متخصصان حوزه دینی و روان شناسی تأیید شد. نتایج پژوهش نشان داد کتاب های مذکور تا حد متوسطی به انگیزه پیشرفت توجه داشته اند. در این راستا بیشترین میزان توجه درکتاب فارسی (بخوانیم) سال سوم و هدیه های آسمان سال ششم و کمترین میزان توجه در بخوانیم سال اول و هدیه های آسمان سال دوم است. همچنین از میان مؤلفه های انگیزه پیشرفت بیشترین میزان توجه به مؤلفه ایمان به خدا، توکل و دعا و سپس مؤلفه های داشتن صبر، استقامت و پایداری و داشتن تلاش و پشتکاری در انجام هر کاری اختصاص یافته است. کمترین میزان توجه نیز به مؤلفه های مرکز کنترل درونی، رقابت سازنده (در حیطه علمی و ورزشی) و مسئولیت پذیری (پذیرفتن مسئولیت اعمال و خطا های خود) اختصاص یافته است.
۳۸.

بازنمایی آموزه های دینی در کتب درسی؛ تحلیل محتوای کلیه کتب دوره اول ابتدایی براساس مؤلفه های آموزه های دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هفدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۲ 7 - 28
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۲۳۱
هدف از این پژوهش تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی براساس میزان توجه به آموزه های دینی بود. روش مطالعه از نوع تحلیل محتوای کمّی و جامعه پژوهش شامل تمامی کتا ب های درسی دوره ابتدایی پایه های اول تا سوم بود که در سال تحصیلی 1399−1400 در مدارس ابتدایی مورد استفاده قرار گرفتند. بر این اساس 22 عنوان کتاب با 423 درس، 2455 صفحه و 2469 تصویر به صورت تمام شماری، بررسی و تحلیل شدند. واحد زمینه در فرایند تحلیل محتوا، صفحه و واحد ثبت، تصویر و مضمون بود. فرایند کدگذاری به شیوه قیاسی و براساس مؤلفه های آموزه های دینی (آموزه های اعتقادی، آموزه های اخلاقی−ارزشی، آموزه های مناسکی−عملی، آموزه های عاطفی) مستخرج از مبانی نظری و مشورت با 7 تن از اساتید تربیت دینی، انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (مجذور خی) و برای مطالعه پایایی، از شیوه بازآزمایی بهره گیری شد که میزان توافق محاسبه شده به عنوان معیاری برای پایایی کدگذاری، 79٪ محاسبه گردید. یافته ها نشان داد مؤلفه ارزش های اخلاقی−ارزشی بالاترین فراوانی و آموزه های عاطفی کمترین فراوانی را در بین مؤلفه ها دارا هستند. کتاب های هدیه های آسمان، فارسی و قرآن بیشترین برخورداری از آموزه ها را دارند و کمترین میزان در کتب علوم تجربی مشاهده می شود و همه کتاب ها در آموزش آموزه های دینی مضمون محور هستند.
۳۹.

بررسی ساختار و تحلیل محتوای کتاب درسی کلیله و دمنه، شرح حسین حداد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ (پیاپی ۱۱۰) 231-251

کلیدواژه‌ها: کلیله و دمنه نقد ساختاری نقد محتوایی ادبیات تعلیمی کتب درسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۸۱
متون کهنی چون کلیله و دمنه به دلیل محتوا و مفاهیم تربیتی و تعلیمی، بین دانش آموزان و دانشجویان جایگاه و اهمیّت زیادی دارند. ساختار زبانی (نثر فنّی) و ویژگی سبکی کلیله و دمنه به گونه ای است که اغلب مخاطبان برای برقراری ارتباط با این اثر دچار مشکل می شوند. هدف پژوهش حاضر، نقد و بررسی کتاب کلیله و دمنه شرح حسین حداد از انتشارات قدیانی است. این کتاب که براساس تصحیح مینوی و حسن زاده آملی، شرح و تدوین شده، علاوه بر محاسن و مؤلّفه های مثبتی که دارد خالی از ایراد و اشکال نیست. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا و گردآوری اطلاعات به صورت اسناد کتابخانه ای، ضمن نقد و بررسی، سعی شده است تا کتاب کلیله و دمنه شرح حسین حداد، با دیگر نسخه های کلیله مقابله و مقایسه شود و هم چنین این کتاب از دو منظر شکل و محتوا نقد و بررسی شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که اشکالات و ایرادت محتوایی قابل توجّهی(در حوزه واژگان، اعراب گذاری، کنایات و...) در شرح مذکور وجود دارد که باید در ویرایش و چاپ جدید مورد توجه قرار گیرد. عدم توجّه شارح به متن عربی کلیله و دمنه، اکتفا نمودن صرف به نسخه های قدیمی اثر، عدم رجوع به منابع مهم در زمینه فرهنگ لغت عربی و فارسی، فرهنگ کنایات و غیره باعث به وجود آمدن چنین اشکالاتی شده است.
۴۰.

نقد و بررسی محتوای کتب درسی عربی دوره دوم متوسطه دوم از نظر زبانشناسی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب سال ۴ زمستان ۱۴۰۱شماره ۶ 234 - 251

کلیدواژه‌ها: زبان شناسی کتب درسی کتاب عربی محتوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۱۹۴
هر اثری با توجه به موضوع و ساختار، زبان ویژه ای دارد. زبان برخی از آثار با توجه به عاطفه و تخیّل به کاررفته در اثر، ساده و همه فهم و برخی نیز به دلیل برخی لغات، اصطلاحات، نیاز به تأمل و توجه بسیاری دارد. کتاب های عربی دوره دوم متوسطه از مهم ترین و در دسترسی ترین منابع آموزشی در زمینه یادگیری عربی و به تبع آن آشنایی با مفاهیم دینی و قرآنی و احادیث و ... برای فراگیران است. تحقیق حاضر با روش کتابخانه ای و توصیفی در پی نقد و بررسی کتب عربی دوره دوم متوسطه از منظر زبان شناسی است. واکاوی کتب عربی موردبحث مبین آن است که مؤلفین با دقت زبانی و ظرافت خاصی موضوعات کتب درسی را انتخاب کرده اند و با توجه به سطح علمی فراگیران و مقتضای حالشان، متون را بر مبنای ابعاد زبانی دسته بندی کرده اند.